Global Burden of Disease studie (GBD)

Het is belangrijk om te begrijpen wat de schade is van alcohol op de gezondheid. We hebben antwoorden nodig op vragen zoals: hoeveel mensen sterven er door het gebruik aan alcohol? En hoe groot is de ziektelast door het gebruik van alcohol? Antwoorden op deze vragen helpen om mensen werkzaam in de zorg en het algemene publiek goed te kunnen voorlichten. Ook helpt het beleidsmakers om beleid te ontwikkelen dat gericht is op het terugdringen van schade.

In dit dossier

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

E-mailadres(Vereist)
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail
Expertisecentrum Alcohol

Global Burden of Disease studie (GBD)

De Global Burden of Disease studie (GBD)  is een langlopend systematisch, wetenschappelijk onderzoek naar de wereldwijde omvang van gezondheidsschade door de belangrijkste ziekten, verwondingen en risicofactoren. Daarbij neemt het verschillen in onder andere leeftijd en geslacht mee.

Alcohol is één van die risicofactoren voor gezondheidsschade die in de GBD worden onderzocht. Uit de GBD is gebleken dat alcoholgebruik samenhangt met een groot gedeelte van de wereldwijde ziektelast, waaronder bepaalde vormen van kanker, hart- en vaatziekten en ziekten aan het spijsverteringsstelsel.

Belangrijkste bevindingen rondom alcoholgebruik

De meest recente GBD is de GBD 2019, waarvan de belangrijkste bevindingen zijn gepubliceerd in 2020 [1]. Sindsdien zijn meerdere vervolganalyses verschenen, onder andere specifiek naar de bijdrage van risicofactoren aan kanker [2,3].

Het drinken van alcohol draagt flink bij aan de ziektelast. De GBD drukt de ziektelast door alcohol uit in Disability Adjusted Life Years (DALYs). DALYs zijn een optelsom van het aantal verloren levensjaren en het aantal levensjaren die mensen met gezondheidsproblemen doorbrengen.

  • Naast alcohol is ook voor andere risicofactoren, zoals roken en overgewicht, berekend hoe hoog de ziektelast was. Van alle risicofactoren, zorgt alcoholgebruik wereldwijd voor de meeste verloren levensjaren en levensjaren in slechte gezondheid (DALYs) en dus voor de grootste ziektelast, bij volwassenen tussen de 25 en 49 jaar oud [1]. Dit heeft te maken met de invloed op kanker en andere chronische ziekten.
  • Voor mensen tussen 15 en 39 jaar gaat het vooral om verwondingen door alcoholgebruik.
  • Voor mensen van 65 jaar en ouder draagt alcohol voornamelijk bij aan ziektelast via de hart- en vaatziekten.

Het drinken van alcohol leidt tot sterfte:

  • De schatting is dat alcoholgebruik de oorzaak was van 2,44 miljoen (95%BI 2,14-2,78 miljoen) sterfgevallen wereldwijd in 2019.
  • Voor vrouwen ligt het aantal geschatte alcoholgerelateerde sterftegevallen een stuk lager (374.000; 95%BI 298.000-461.000) dan voor mannen (2.070.000; 95%BI 1.790.000-2.370.000) [4].
  • Vergeleken met andere landen valt de alcoholgerelateerde sterfte in Nederland in de middenmoot (zie afbeelding).
Alcoholgerelateerde sterfte per 100.000 inwoners, wereldwijd, in 2019. Bron afbeelding: VizHub - GBD Compare (healthdata.org)
Alcoholgerelateerde sterfte per 100.000 inwoners, wereldwijd, in 2019. Bron afbeelding: VizHub - GBD Compare (healthdata.org)

Over de GBD

De GBD biedt een gestandaardiseerde, wetenschappelijke aanpak voor het schatten van de ziektelast en de bijdrage van verschillende risicofactoren op wereldwijd, regionaal en nationaal niveau. Daarmee biedt de GBD de mogelijkheid om vergelijkingen tussen landen te maken en inzicht te krijgen in trends over de afgelopen jaren. De studie wordt beschouwd als de meest omvattende wereldwijde epidemiologische studie tot nu toe en is een belangrijk hulpmiddel voor beleidsmakers, zorgverleners en anderen die de bevindingen gebruiken om gezondheidsbeleid te maken.

Het onderzoek wordt sinds 1990 uitgevoerd door het Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME) aan de Universiteit van Washington in Seattle. Sinds 2018 werken de GBD en de World Health Organization (WHO) samen om eenduidige schattingen van de wereldwijde gezondheidsschade te presenteren. De GBD maakt gebruik van verschillende bronnen, waaronder bevolkingsonderzoeken en gezondheidsstatistieken.

Kanttekeningen bij de GBD

De GBD is dus een omvangrijke studie die de complexe taak vervult om de wereldwijde ziektelast te schatten en te vergelijken op nationaal en regionaal niveau, voor verschillende bevolkingsgroepen. Er zijn dan ook een aantal belangrijke kanttekeningen te maken bij de GBD.

Ten eerste levert de GBD schattingen en geen geobserveerde data. De studie is daarbij afhankelijk van de kwaliteit en de beschikbaarheid van gegevens uit bevolkingsonderzoeken, gezondheidsstatistieken en de wetenschappelijke literatuur. Beperkingen in die bronnen kunnen leiden tot vertekening van de resultaten.

Ten tweede gebruikt de GBD een andere methode voor de schatting van de bijdrage van alcoholgebruik aan doodsoorzaken dan het RIVM. Zo maakt de GBD gebruik van een andere indeling van de doodsoorzaken, andere bronnen voor het alcoholgebruik in de bevolking en andere relatief risico’s (waarden voor de samenhang tussen de verschillende doodsoorzaken en alcoholgebruik). Daarom zijn de schattingen van de GBD en het RIVM niet goed met elkaar te vergelijken.

Links

Referenties

  1. GBD 2019 Risk Factors Collaborators. Global burden of 87 risk factors in 204 countries and territories, 1990-2019: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. 2020 Oct 17;396(10258):1223-1249. doi: 10.1016/S0140-6736(20)30752-2. PMID: 33069327; PMCID: PMC7566194.
  2. GBD 2019 Cancer Risk Factors Collaborators. The global burden of cancer attributable to risk factors, 2010-19: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. 2022 Aug 20;400(10352):563-591. doi: 10.1016/S0140-6736(22)01438-6. PMID: 35988567; PMCID: PMC9395583.
  3. Rumgay H, Shield K, Charvat H, Ferrari P, Sornpaisarn B, Obot I, Islami F, Lemmens VEPP, Rehm J, Soerjomataram I. Global burden of cancer in 2020 attributable to alcohol consumption: a population-based study. Lancet Oncol. 2021 Aug;22(8):1071-1080. doi: 10.1016/S1470-2045(21)00279-5. PMID: 34270924; PMCID: PMC8324483.
  4. Alcohol use level 2 risk summary. https://www.healthdata.org/results/gbd_summaries/2019/alcohol-use-level-2-risk. Retrieved on: 3 January 2023.