Wat doet alcohol in het maag-darmstelsel?

Door zwaar, problematisch en overmatig alcoholgebruik kunnen aandoeningen in alle delen van het maag-darmkanaal ontstaan: de mond, de slokdarm, de maag, de dunne en dikke darm en de alvleesklier. Er is een verhoogde kans op brandend maagzuur en op ontstekingen en kanker in het hele maag-darmkanaal [1].

Alcohol verstoort de balans tussen de goede en slechte bacteriën in de darmen (darmflora). Ook vergroot alcohol de doorlaatbaarheid van de wanden van de dunne en de dikke darm, waardoor deze kunnen gaan ‘lekken’. Zo kunnen slechte bacteriën en giftige stoffen uit de darmen in de bloedbaan terecht komen. Dit vergroot de kans op bacteriële infecties en ontstekingen aan allerlei organen in het lichaam. Hierdoor worden het immuunsysteem en de lever extra zwaar belast [2]. Ook kan het lekken van de darm zorgen voor dunnere ontlasting.

Uit onderzoek blijkt dat het drinken van alcohol een hoger risico geeft op brandend maagzuur. Dit blijkt vaker voor te komen bij mensen die regelmatig alcohol drinken dan bij mensen die niet of slechts af en toe drinken [3]. De oorzaak is dat de sluitspier tussen de maag en de slokdarm verslapt onder invloed van alcohol, waardoor maagzuur vanuit de maag terug kan stromen in de slokdarm.

Door verhoogde uitscheiding van maagzuur kan het slijmvlies van de maag geïrriteerd raken en gaan ontsteken (gastritis). Als dit het gevolg is van regelmatig, overmatig alcoholgebruik spreken we van een alcoholische gastritis. Bekende symptomen hiervan zijn oprispingen, brandend maagzuur en ochtendbraken.

Gastritis kan vervolgens weer leiden tot andere aandoeningen.

• Darminfecties
  Enzymen en zuren uit de maag helpen bij het verteren van voedsel en remmen de groei van de bacteriën die met het voedsel het lichaam binnenkomen. Dit voorkomt het ontstaan van darminfecties. Als iemand gastritis heeft, wordt de bacteriegroei in de maag onvoldoende geremd en neemt de kans op darminfecties toe.
• Maagbloedingen en vitamine B12-tekort
  Gastritis geeft een verhoogd risico op maagbloedingen en andere problemen zoals een vitamine B12-tekort. Vitamine B12 wordt opgenomen in het laatste stukje van de dunne darm met behulp van een stofje dat in de maag wordt geproduceerd. Bij beschadiging van het maagslijmvlies kan er een tekort aan dit stofje ontstaan. Een vitamine B12-tekort kan leiden tot neurologische klachten door aantasting van zenuwen. Patiënten geven bijvoorbeeld aan last te hebben van tintelingen en een dof gevoel in handen en voeten. Coördinatieproblemen en psychische problemen komen ook voor [4]. Lees meer over vitamine B12-tekort op de website van de Maag Lever Darm Stichting.

Alcohol is, naast galstenen, één van de meest voorkomende oorzaken van acute alvleesklierontsteking (pancreatitis). En het is de meest voorkomende oorzaak van chronische pancreatitis. Acute pancreatitis is gevaarlijk en moet zo snel mogelijk worden behandeld, want het kan leiden tot orgaanfalen met de dood als gevolg.

Slechte spijsvertering door pancreatitis
De alvleesklier of pancreas speelt een belangrijke rol bij de spijsvertering en de bloedsuikerspiegel. Bij een aanhoudende ontsteking scheidt de alvleesklier minder sappen af, waardoor voedingsstoffen zoals vetten en eiwitten niet goed opgenomen kunnen worden en dus verloren gaan. Hierdoor kan ook een tekort ontstaan aan bepaalde vitamines. Vitamine A, D, E en K noemen we ook wel de vetoplosbare vitamines: zij kunnen alleen goed door het lichaam worden opgenomen als ze in vet zijn opgelost. Dit alles heeft gewichtsverlies, buikpijn en vettige diarree tot gevolg. Op de lange termijn leidt chronische ontsteking van de alvleesklier tot verstoring van de bloedsuikerspiegel en diabetes[RF1] , en geeft het een verhoogd risico op het ontstaan van alvleesklierkanker [5].

Ontstekingen in het maag-darmstelsel als gevolg van het drinken van alcoholische dranken kunnen leiden tot kanker [2, 6]. Het risico op het ontstaan van alvleesklierkanker door overmatig alcoholgebruik wordt vergroot door chronische pancreatitis, roken en genetische factoren [6]. Verder geeft overmatig alcoholgebruik een verhoogde kans op kanker van de tong, de mond- en keelholte en de slokdarm. Dit risico neemt sterk toe als de drinker ook rookt. Mond- en keelkanker kenmerken zich door chronische heesheid of een chronische, pijnlijke zweer in de mondholte [7]. Lees meer over de relatie tussen alcohol en kanker in het dossier Alcohol en kanker.