De waterpijp (of shisha) is een apparaat om pijp- of fruittabak mee te roken.
Vragen?
Heb je vragen over roken, stoppen met roken of zoek je hulp? Bel de gratis Stoplijn (0800-1995) of ga naar ikstopnu.nl.
Heb je een vakinhoudelijke vraag?
Ben je (zorg)professional en heb je een vraag naar aanleiding van deze pagina? Neem dan contact op met Esther Croes.
Werking van de waterpijp
Met de waterpijp kan tabak, aromatische stoomsteentjes, kruiden- en vruchtenmengsels, hasj of wiet gerookt worden. De rookwaar wordt in een kommetje bovenin de waterpijp gelegd. Het kommetje wordt bedekt met aluminiumfolie en een gloeiend kooltje, waardoor de tabak in het kommetje wordt verhit. Dit kooltje is meestal houtskool, maar het kan ook elektrisch zijn. Als de gebruiker aan de slang van de waterpijp zuigt, wordt de rook door de buis omlaag in de slang getrokken.
Wanneer de waterpijp tabak bevat, gelden hiervoor dezelfde regels als voor andere tabaksproducten.1Willemse E, Springvloet L, van Laar M. (2018). Factsheet waterpijp. Trimbos-instituut. Ook het gebruik van kruidenmengsels zonder tabak is aan regels gebonden, vanwege de schadelijke effecten op de gezondheid. Voor beide soorten rookwaar geldt bijvoorbeeld dat het niet mag worden verkocht aan jongeren onder de 18 en dat de verpakking voorzien moet zijn van een waarschuwing.
Gebruik onder volwassenen
Van alle Nederlandse volwassenen gebruikte in 2022 1,1% weleens een waterpijp en 0,3% van de volwassenen heeft vroeger een waterpijp gebruikt, maar tegenwoordig niet meer.2Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor, CBS i.s.m. RIVM en Trimbos-instituut, 2022.
Gebruik onder jongeren
In 2023 heeft 7,5% van de 12- t/m 16-jarigen ooit een waterpijp gebruikt.3Rombouts, M., Morren, K., van Dorsselaer, S., Tuithof, M., Monshouwer, K. (2024). Peilstationonderzoek Scholieren 2019. Trimbos-instituut, 78-80. In 2019 was dit 17%. In 2021 had 36% van de 16- t/m 18-jarige mbo- en hbo-studenten ooit een waterpijp gebruikt.4Monshouwer K, Tuithof M, Dorsselaer S. (2022). Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het mbo en hbo 2021. Trimbos-instituut.
Hoe schadelijk is het roken van een waterpijp?
Het roken van een waterpijp is schadelijk voor de gezondheid.5Darawshy F, Rmeileh AA, Kuint R, Berkman N. (2021). Waterpipe smoking: a review of pulmonary and health effects. Eur Respir Rev. 30(160):200374., 6Bhatnagar A., et al. (2019). Water pipe (hookah) smoking and cardiovascular disease risk: a scientific statement from the American Heart Association.Circulation, 139(19), e917-e936. Het water in de waterpijp maakt waterpijpgebruik niet ‘gezonder’ dan het roken van tabak, zoals gebruikers soms denken. Dezelfde schadelijke stoffen die in sigarettenrook zitten, komen vrij bij het roken van een waterpijp.7Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) (2016). Waterpijp: Risico op koolmonoxide-vergiftiging bij gebruik. RIVM., 8Haddad L, Lynch Kelly D, Weglicki LS, Barnett TE, Ferrell AV, Ghadban R. (2016). A systematic review of effects of waterpipe smoking on cardiovascular and respiratory health outcomes. Tobacco use insights, 9, TUI-S39873., 9Kienhuis AS, Talhout R. (2020). Options for waterpipe product regulation: A systematic review on product characteristics that affect attractiveness, addictiveness and toxicity of waterpipe use. Tobacco induced diseases, 18. Voorbeelden hiervan zijn teer, nicotine en koolmonoxide (CO). Verder komen relatief veel giftige zware metalen (arsenicum, nikkel, cadmium, chroom en lood) en kankerverwekkende polycyclische aromatische koolwaterstoffen vrij. De inhoud en samenstelling van de waterpijprook hangt af van de rookwaar, soort waterpijp, type kool en duur van de waterpijpsessie.5Darawshy F, Rmeileh AA, Kuint R, Berkman N. (2021). Waterpipe smoking: a review of pulmonary and health effects. Eur Respir Rev. 30(160):200374. Ook bij het roken van kruidenmengsels zonder tabak komen deze stoffen vrij, met uitzondering van nicotine.10Ali M, Jawad M. (2017). Health effects of waterpipe tobacco use: getting the public health message just right. Tobacco use insights, 10, 1179173X17696055.
Deze stoffen hebben op zowel korte- als lange termijn nadelige gezondheidseffecten. Acute gezondheidseffecten zijn een verhoging van de hartslag en bloeddruk11El-Zaatari, Z. M., Chami, H. A., & Zaatari, G. S. (2015).Health effects associated with waterpipe smoking.Tobacco control, 24(Suppl 1), i31-i43 (waarschijnlijk door nicotine12Jacob, P., et al. (2013). Comparison of nicotine and carcinogen exposure with water pipe and cigarette smoking. Cancer Epidemiology and Prevention Biomarkers, 22(5), 765-772.), een vermindering van de longfunctie en een versnelde ademhaling.11El-Zaatari, Z. M., Chami, H. A., & Zaatari, G. S. (2015).Health effects associated with waterpipe smoking.Tobacco control, 24(Suppl 1), i31-i43 Bij het gebruik van houtskool kooltjes kan koolmonoxidevergiftiging optreden met misselijkheid, hoofdpijn en soms bewusteloosheid tot gevolg.11El-Zaatari, Z. M., Chami, H. A., & Zaatari, G. S. (2015).Health effects associated with waterpipe smoking.Tobacco control, 24(Suppl 1), i31-i43, 5Darawshy F, Rmeileh AA, Kuint R, Berkman N. (2021). Waterpipe smoking: a review of pulmonary and health effects. Eur Respir Rev. 30(160):200374.
Een ander gezondheidsrisico is het delen van het mondstuk van de waterpijp met andere mensen, waardoor het risico op het overbrengen van bacteriën, virussen en infectieziekten.13Al-Sheyab NA, Al-Fuqha RA, Kheirallah KA, Khabour OF, Alzoubi KH. (2016). Anthropometric measurements of newborns of women who smoke waterpipe during pregnancy: a comparative retrospective design. Inhalation Toxicology, 28(13), 629-635.
Verschillende studies laten nadelige lange termijneffecten zien bij mensen die waterpijp gebruiken. Deze studies vinden een verband tussen gebruik van een waterpijp en hart- en vaatziekten8Haddad L, Lynch Kelly D, Weglicki LS, Barnett TE, Ferrell AV, Ghadban R. (2016). A systematic review of effects of waterpipe smoking on cardiovascular and respiratory health outcomes. Tobacco use insights, 9, TUI-S39873., longkanker en andere vormen van kanker13Al-Sheyab NA, Al-Fuqha RA, Kheirallah KA, Khabour OF, Alzoubi KH. (2016). Anthropometric measurements of newborns of women who smoke waterpipe during pregnancy: a comparative retrospective design. Inhalation Toxicology, 28(13), 629-635., luchtwegaandoeningen13Al-Sheyab NA, Al-Fuqha RA, Kheirallah KA, Khabour OF, Alzoubi KH. (2016). Anthropometric measurements of newborns of women who smoke waterpipe during pregnancy: a comparative retrospective design. Inhalation Toxicology, 28(13), 629-635., 11El-Zaatari, Z. M., Chami, H. A., & Zaatari, G. S. (2015).Health effects associated with waterpipe smoking.Tobacco control, 24(Suppl 1), i31-i43, negatieve geboorte-uitkomsten14Waziry R, Jawad M, Ballout RA, Al Akel M, Akl EA. (2017). The effects of waterpipe tobacco smoking on health outcomes: an updated systematic review and meta-analysis. International journal of epidemiology, 46(1), 32-43. en andere gezondheidsproblemen.15Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) (2017). Schadelijkheid van kruidenmensels in de waterpijp. RIVM. Het onderzoek naar de gezondheidseffecten van het gebruik van een waterpijp op de lange termijn heeft verschillende beperkingen. Niet elke studie maakt onderscheid tussen mensen die enkel waterpijp gebruiken en mensen die ook nog tabakssigaretten roken. Hiernaast is weinig bekend over de mate waarin iemand aan waterpijprook moet zijn blootgesteld13Al-Sheyab NA, Al-Fuqha RA, Kheirallah KA, Khabour OF, Alzoubi KH. (2016). Anthropometric measurements of newborns of women who smoke waterpipe during pregnancy: a comparative retrospective design. Inhalation Toxicology, 28(13), 629-635., voordat de nadelige lange termijn gevolgen optreden.
Leidt het roken van waterpijp tot het roken van sigaretten?
De nicotine in waterpijptabak kan verslavend zijn.5Darawshy F, Rmeileh AA, Kuint R, Berkman N. (2021). Waterpipe smoking: a review of pulmonary and health effects. Eur Respir Rev. 30(160):200374. Uit onderzoek blijkt dat de kans dat jongeren beginnen met het roken van sigaretten groter is wanneer zij waterpijptabak gebruiken.17Soneji S, Sargent JD, Tanski SE. (2015). Associations between initial water pipe tobacco smoking and snus use and subsequent cigarette smoking: results from a longitudinal study of US adolescents and young adults. JAMA pediatrics, 169(2), 129-136. Verschillende studies vinden een verband tussen het waterpijpgebruik en de hoeveelheid sigaretten die jongeren roken, maar er zijn ook studies die dit verband niet vinden.18Pénzes M, Foley KL, Nădășan V, Paulik E, Ábrám Z, Urbán R. (2018). Bidirectional associations of e-cigarette, conventional cigarette and waterpipe experimentation among adolescents: A cross-lagged model. Addictive behaviors, 80, 59-64.
Rook je zelf of iemand in je omgeving?
> Bezoek dan rokeninfo.nl voor meer informatie over waterpijp (shisha).
