Sinds een aantal jaren brengt de tabaksindustrie nicotinezakjes (nicotine pouches of nicotinepods) op de markt. Ze worden in het algemeen taalgebruik vaak (ten onrechte) ‘snus’ genoemd. Nicotinezakjes bevatten geen tabak en vallen (nog) niet onder de Nederlandse Tabak- en Rookwarenwet. Ze worden op dit moment gereguleerd in de Warenwet.
Vragen?
Heb je vragen over roken, stoppen met roken of zoek je hulp? Bel de gratis Stoplijn (0800-1995) of ga naar ikstopnu.nl.
Heb je een vakinhoudelijke vraag?
Ben je (zorg)professional en heb je een vraag naar aanleiding van deze pagina? Neem dan contact op met Esther Croes.
Wat zit er in nicotinezakjes en snus?
Zweedse snus is tabak die is vermalen tot een vochtig poeder.1Robichaud MO, Seidenberg AB, Byron MJ. (2019). Tobacco companies introduce ‘tobacco-free’ nicotine pouches. Tobacco Control., 2Gong M, Dunbar MS, Setodji C, Shadel WG. (2017). Zonnic®: a new player in an old field. Substance Abuse Treatment, Prevention, and Policy, 12(1), 40. Nicotinezakjes zijn kleine zakjes waarin een poeder met nicotine en een toegevoegde smaak zit. Zakjes met Zweedse snus en nicotinezakjes laten speeksel en opgeloste stoffen door, net zoals een theezakje. In sommige nicotinezakjes zit geen nicotine, maar een ander middel, zoals cafeïne of CBD-olie. In nicotinezakjes zit geen tabak.
Verschil nicotinezakjes en Zweedse snus
Een belangrijk verschil tussen Zweedse snus en nicotinezakjes is de aanwezigheid van tabak. Zweedse snus bevat tabak. Nicotinezakjes bevatten geen tabak, maar wel nicotine. Nicotinezakjes worden vaak ten onrechte ‘snus’ genoemd. Omdat snus vaak in Zweden wordt gebruikt noemen we ‘snus’ hier Zweedse snus, om duidelijk onderscheid te maken met nicotinezakjes.
Gebruik nicotinezakjes en Zweedse snus
Nicotinezakjes lijken qua gebruik op de Zweedse snus, ze worden beide tussen wang of lip en tandvlees geplaatst. Nicotinezakjes worden verkocht in kleine blikjes en zijn er in vele smaken, vaak zoete smaken en fruitsmaken. Dit maakt het gebruik aantrekkelijk voor jongeren.
Gebruik onder volwassenen en jongeren
In 2022 gebruikte 0,1% van de volwassenen weleens nicotinezakjes. 0,3% van de volwassenen heeft vroeger nicotinezakjes gebruikt, maar tegenwoordig niet meer.3CBS i.s.m. Trimbos-instituut en RIVM. Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor. 2022 In 2021 gebruikte 1,7% van de mbo-/hbo-studenten (16-18 jaar) weleens nicotinezakjes.4Monshouwer K, Tuithof M, Van Dorsselaer S (2022). Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het mbo en hbo 2021. In 2023 gebruikte 3,8% van de scholieren (12-16 jaar) ooit nicotinezakjes.5Rombouts M, Morren K, van Dorsselaer S, Tuithof M, Monshouwer K Peilstationsonderzoek Scholieren 2023. Vape, snus en waterpijp. Geraadpleegd op: 26 augustus 2024. Trimbos-instituut, Utrecht
Schadelijkheid nicotinezakjes en Zweedse snus
Het gebruik van tabaksproducten gaat gepaard met gezondheidsrisico’s, ook als ze niet worden verbrand. De nadelige effecten voor de gezondheid van dit soort tabaksproducten zijn over het algemeen minder groot dan de nadelige effecten die verbonden zijn aan het roken van (verbrande) tabak.6Staal YCM, Talhout R (2016). Alternatieve tabaksproducten: harm reduction?: Tabaks-en aanverwante producten die mogelijk minder schadelijk zijn dan sigaretten., 7National Cancer Institute. (2014). Smokeless tobacco and public health: a global perspective. Bethesda, MD: U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention and National Institutes of Health, National Cancer Institute. Ook wanneer tabaksproducten niet verbrand worden, bevatten ze nicotine. Hierdoor zijn deze producten verslavend.6Staal YCM, Talhout R (2016). Alternatieve tabaksproducten: harm reduction?: Tabaks-en aanverwante producten die mogelijk minder schadelijk zijn dan sigaretten.
Tabaksproducten die oraal worden gebruikt, zoals Zweedse snus en pruimtabak, geven een verhoogd risico op bepaalde vormen van kanker, met name in de mondholte.6Staal YCM, Talhout R (2016). Alternatieve tabaksproducten: harm reduction?: Tabaks-en aanverwante producten die mogelijk minder schadelijk zijn dan sigaretten., 8Gupta S, Gupta R, Sinha DN, Mehrotra R. (2018). Relationship between type of smokeless tobacco & risk of cancer: A systematic review. The Indian Journal of Medical Research, 148(1), 56., 9Asthana S, Labani S, Kailash U, Sinha DN, Mehrotra R. (2019). Association of smokeless tobacco use and oral cancer: a systematic global review and meta-analysis. Nicotine and Tobacco Research, 21(9), 1162-1171. Het is nog niet bekend of nicotinezakjes kankerverwekkend zijn, omdat ze nog niet zo lang op de markt zijn en er nog geen onderzoek is gedaan naar de langetermijneffecten.
Gebruikers van nicotinezakjes kunnen klachten ervaren die meestal een effect zijn van de nicotine, zoals irritatie in keel en mond, buikklachten en misselijkheid. Ook hartkloppingen of een onregelmatige hartslag, verhoging van de bloeddruk en algeheel onwelbevinden treden regelmatig op.10Mishra A, Chaturvedi P, Datta S, Sinukumar S, Joshi P, Garg A. (2015). Harmful effects of nicotine. Indian journal of medical and paediatric oncology. Indian Society of Medical & Paediatric Oncology, 36(1), 24–31. Zeker bij hoge doseringen is nicotine schadelijk voor het zenuwstelsel. Dat is vooral bij jongeren van belang, omdat het een nadelig effect kan hebben op de ontwikkeling van het jonge brein.11Yuan M, Cross SJ, Loughlin SE, Leslie FM. (2015). Nicotine and the adolescent brain. The Journal of physiology, 593(16), 3397–3412.
Wet- en regelgeving
In Nederland is het verboden om tabak voor oraal gebruik in de handel te brengen. Dit betreft producten in de vorm van poeder, fijne deeltjes of een combinatie hiervan, zoals Zweedse snus en nicotinezakjes.12Rijksoverheid. Tabaks- en rookwarenwet. Paragraaf 4. [Geraadpleegd 23-04-2024] De Europese wetgeving is vergelijkbaar met de Nederlandse tabakswet: handel in tabak voor oraal gebruik is verboden.13Tobacco Product Directive (2014). Official Journal of the European Union. In Nederland vallen nicotinezakjes nog niet onder de Tabaks- en rookwarenwet omdat ze geen tabak bevatten. Ze vallen nu nog onder de Warenwet. In Nederland zijn Zweedse snus en nicotinezakjes verboden als ze meer dan 0,035 milligram per zakje bevatten.14Verboden producten. [Geraadpleegd 25-07-2024] Het RIVM heeft uitgerekend dat boven dat niveau nicotinezakjes schadelijk zijn voor volwassenen.15RIVM (2021). Beoordeling van het nicotinegehalte in nicotinezakjes waarbij de Acute Reference Dose niet overschreden wordt.
Sinds 2024 zijn er nicotinezakjes op de markt zonder nicotine, maar met 6-methylnicotine. Onderzoek van het RIVM heeft aangetoond dat ook deze variant schadelijk kan zijn.16RIVM (2024). Beoordeling van 6-methylnicotinegehalte in nicotinezakjes. Daarom zijn nicotinezakjes nu ook verboden wanneer het 0,0382 milligram of meer 6-methylnicotinenicotine per zakje bevat.14Verboden producten. [Geraadpleegd 25-07-2024]
Rook je zelf of iemand in je omgeving?
> Bezoek dan rokeninfo.nl voor meer informatie over nicotinezakjes en snus.
