Preventieakkoord Roken & Tabak

Zeven vragen en antwoorden over roken in het Preventieakkoord

Om welke maatregelen gaat het? En werken ze? Op basis van bestaand onderzoek beantwoorden we de belangrijkste vragen over maatregelen rond roken in het Nationaal Preventieakkoord.

De maatregelen

In het Preventieakkoord staan onder meer de volgende maatregelen rond roken en tabak:

1. Tabak uit het zicht
2. Meer rookvrije omgevingen
3. Productregulering, zoals merkloze verpakkingen
4. Accijnsverhogingen
5. Voorlichtingscampagnes
6. Ondersteuning van rokers die willen stoppen met roken

De maatregelen zijn het meest effectief als ze tegelijkertijd worden uitgevoerd zodat ze elkaar kunnen versterken. 

1. Wat willen de deelnemende partijen bereiken met het Preventieakkoord?

De overheid wil samen met maatschappelijke organisaties bereiken dat er in 2040 door minder dan 5% van de volwassenen en 0% van de jongeren en zwangere vrouwen wordt gerookt.

2. Waar wil de overheid een rookverbod invoeren?

De overheid heeft rookruimtes in de horeca laten sluiten (2022). Schoolterreinen moeten sinds 2020 rookvrij zijn. Zorginstellingen, speeltuinen, pretparken, sportverenigingen en kinderdagverblijven moeten via zelfregulering rookvrij worden. De ambitie is dat in 2040 alle organisaties volledig rookvrij zijn. Stapsgewijs wordt toegewerkt naar volledig rookvrije organisaties.

3. Wat is het effect van rookverboden?

Rookverboden hebben gunstige effecten voor rokers en niet-rokers. Mensen zullen minder worden blootgesteld aan tabaksrook. En rookverboden kunnen rokers aansporen om te stoppen met roken blijkt uit onderzoek. Ook vermindert deze maatregel de kans dat kinderen zien dat volwassenen roken. Dat maakt de kans kleiner dat een kind later een roker wordt. Een algeheel rookverbod heeft ook effect op sociale normen. Roken zal minder ‘normaal’ worden. Zo kunnen veel mensen zich niet meer voorstellen dat je nog niet zo lang geleden in de trein, het vliegtuig of achter je bureau mocht roken.

4. Hoe wil de overheid rookwaren uit het zicht halen? En was is het verwachte effect?

Per 2020 zijn rookwaren bij supermarkten uit het zicht gehaald en per 2021 bij andere verkooppunten. Ook is reclame in en aan de voorgevel van verkooppunten vanaf 2021 niet meer toegestaan. Per 2022 zijn sigarettenautomaten niet meer toegestaan.

Deze maatregelen de-normaliseren het roken en helpen voorkomen dat kinderen en jongeren verleid worden door rookwaren. Omdat rookwaren minder zichtbaar zijn, is het voor rokers makkelijker om te stoppen en gestopt te blijven.

Het aantal verkooppunten van rookwaren wordt de komende jaren teruggebracht. In juli 2023 komt er - als eerste stap - een verbod op alle internetverkoop, gevolgd door een verbod op tabaksverkoop door supermarkten in 2024.

5. Wat is het effect van merkloze sigarettenpakjes?

Rookwaren moeten sinds 2020 voorzien zijn van neutrale, merkloze verpakkingen.

Onderzoek laat zien dat merkloze verpakkingen tabaksproducten minder aantrekkelijk maken voor jongeren. Een bijsluiter vergroot de motivatie om te stoppen.

6. Wat gebeurt er als sigaretten duurder worden?

De accijns op tabak wordt in stappen verhoogd, zodat een pakje sigaretten in 2024 €10 kost.

Het verhogen van accijns (belasting) op tabaksproducten is de meest effectieve maatregel om het aantal rokers te verlagen. Een verhoging van de prijs van 10 procent leidt tot een daling van de consumptie met 4 procent. Vooral mensen met een lagere sociaaleconomische positie en jongeren zijn gevoelig voor prijsverhogingen. Deze maatregel helpt om de gezondheidsverschillen tussen laag- en hoogopgeleiden te verkleinen.

7. Wat kunnen we verwachten van stoppen-met-rokencampagnes en voorlichtingscampagnes?

Naast stopcampagnes zoals Stoptober blijken vooral ook incidentele, extra intensieve stopcampagnes via onder andere TV erg effectief. Voor het effect van voorlichtingscampagnes bestaat veel bewijs. Ze de-normaliseren roken, leiden tot meer stoppogingen, helpen voorkomen dat mensen beginnen met roken en creëren draagvlak voor andere maatregelen.