Vragen?
Veel nieuwe moeders (11%) krijgen te maken met een depressie voor, tijdens of na de zwangerschap. Zo’n 10% van de pas bevallen vrouwen in Nederland krijgt een depressie na de bevalling. Ook bekend als een postpartum of postnatale depressie. Bij 9% van de gevallen zijn de klachten al aanwezig voordat het kindje geboren is.
Symptomen
De symptomen van een postpartum depressie zijn hetzelfde als een reguliere depressie. De depressie is echter gekoppeld aan de zwangerschap of de bevalling. Symptomen die kunnen voorkomen zijn onder andere:
- somberheid
- nergens zin in hebben
- waardeloos voelen
- teveel of juist te weinig eten
- slecht slapen
- onrustig of juist geremd gedrag
- vermoeidheid
- moeite met concentreren
- moeite met beslissingen nemen
- gedachte aan dood en/of suïcide
Postnatale, postpartum of perinatale depressie?
De perinatale periode is de gehele periode van de zwangerschap tot een tijd na de bevalling. Als vrouwen in deze periode depressieve klachten ervaren, heet dit dus ook wel een perinatale depressie. De klachten hoeven echter niet de gehele periode aanwezig te zijn. De klachten kunnen ook alleen vóór of na de bevalling voorkomen. Met de term postpartum wordt de gesteldheid van de moeder na de bevalling bedoeld, terwijl postnataal juist gaat over de gezondheid van de baby na de geboorte. Daarom is de juiste term voor depressieve klachten na de zwangerschap eigenlijk postpartum depressie. In de volksmond wordt toch vaker gesproken over een postnatale depressie.
Risicofactoren
Beschermende factoren
Depressieve klachten bij nieuwe vaders
Doordat de aandacht rondom een zwangerschap veel al uitgaat naar de vrouw en het kind, is vaak minder bekend dat nieuwe vaders* ook depressieve klachten kunnen ontwikkelen rondom de zwangerschap. 7% van de (nieuwe) vaders ervaart depressieve klachten in deze periode. Mannen met een perinatale depressie kunnen net als vrouwen somberheid of vermoeidheid ervaren. De depressie kan zich bij mannen ook nog op andere manieren uiten:
- Agressiviteit en woedeaanvallen
- Prikkelbaarheid
- Zich terugtrekken/isoleren
- Verhoogd impulsief gedrag zoals overmatig sporten, gokken en middelengebruik
- Meer lichamelijke klachten en zorgen hierover
Bij mannen spelen vrijwel dezelfde risico- en beschermende factoren een rol bij het ontwikkelen van een perinatale depressie als bij vrouwen. Aanvullend is het bij mannen zo dat zij een grotere kans op depressieve klachten hebben als de moeder ook depressieve klachten heeft. Er is dus een kans dat beide ouders tegelijkertijd depressief zijn.
*De reden dat we alleen over ‘vaders’ spreken en niet over ‘partners’ is omdat wij vooralsnog niet op de hoogte zijn van beschikbare wetenschappelijk onderzoek naar andere partners dan mannelijke partners.
Toolkit Preventie postpartum depressie
De toolkit ‘Preventie postpartum depressie’ bevat diverse tools die je als zorgprofessional kunnen ondersteunen om samen met andere ketenpartners preventie van postpartum depressie in de eigen praktijk of regio vorm te geven. Professionals die hiermee aan de slag gaan zijn bijvoorbeeld jeugdverpleegkundigen en jeugdartsen in de JGZ, verloskundigen (eerstelijns en klinisch), kraamverzorgenden, huisartsen, POHs-GGZ en psychologen. De tools zijn ontwikkeld binnen het landelijke Meerjarenprogramma Depressiepreventie van het Ministerie van VWS, in samenwerking met diverse partijen. Lees meer over het project...
Preventie van postpartum depressie doe je door:
- je team te scholen in preventie van postpartum depressie;
- goed samen te werken met partners in de geboortezorg en daarbuiten;
- informatie en tips te geven aan de moeders (& partners);
- tijdig depressieve klachten te signaleren;
- zo nodig door te verwijzen naar laagdrempelige activiteiten, preventieve zorg of behandeling.
In de Toolkit preventie van PPD zit het gereedschap voor zorgprofessionals om dit te gaan doen:
- E-learning Preventie van postpartum depressie, met accreditatie voor jeugdartsen, jeugdverpleegkundigen en verloskundigen
- E-learning Nascholing signalering postpartum depressie voor kraamverzorgenden (via Kenniscentrum Kraamzorg)
- Werkinstructie voor het screenen op postpartum depressie in de praktijk
- Springplankje ‘Preventie van postpartum depressie: stap voor stap’
- Regionaal zorgpad GGD Hart voor Brabant als voorbeeld
Bewustwording doelgroep en naasten:
- Folder ‘Waar is de roze wolk’ in A4 en A5 (Nederlands, Engels)
- Poster ‘Waar is de roze wolk’
- Wachtkamerfilmpje ‘Waar is de roze wolk’
- ‘Moodmeter’ voor anderstaligen en laaggeletterdheid (inclusief moodmeter vaders)
- Tips voor partners en naasten I Angst en depressie (Nederlands)
- Podcastserie ‘Zwarte muisjes’, over psychische problemen rond de zwangerschap
Tools
Preventie postpartum depressie
In deze e-learning voor verloskundigen, jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen leert u wat een postpartum depressie is, hoe u het signaleert en welke stappen u kunt ondernemen.
Signaleren postpartum depressie
In deze e-learning voor kraamverzorgenden leert u wat een postpartum depressie is, hoe u het signaleert en bespreekbaar maakt met de kraamvrouw. Ook leert u welke stappen u kunt ondernemen. (Ontwikkeld in samenwerking met KennisCentrum Kraamzorg.)
Mentaalvitaal.nl
Op mentaalvitaal.nl kunnen aanstaande en pas bevallen moeders informatie vinden over ‘postnatale depressie’. Als professional kunt u cliënten naar deze website doorverwijzen. Er wordt onder andere uitgelegd wat een ‘postnatale depressie’ is, wat de symptomen zijn en wat ze er zelf aan kan doen. Ook staan er veel tips, informatie en oefeningen op de website om met mentale gezondheid aan de slag te gaan.
Uitgelichte producten
Meest recente producten
Monitor Mentale Gezondheid en Zwangerschap 2023
Lees meer >
Monitor Middelengebruik en Zwangerschap 2023
Lees meer >
Infographic Een rookvrije zwangerschap: feiten en cijfers
Lees meer >
