De Kennisagenda e-health bij stoppen met roken van het Trimbos-instituut biedt een overzicht van de hiaten die wij, samen met professionals en onderzoekers, signaleren op het gebied van effectiviteit, kwaliteit en gebruik van e-health interventies bij stoppen met roken.
Vragen?
Deze agenda is in 2020 tot stand gekomen naar aanleiding van het onderzoek 'E-health interventies bij stoppen met roken. Een verkenning van de rol van e-health interventies binnen de stoppen-met-rokeninfrastructuur.' Wij hebben hiervoor gebruik gemaakt van Nederlandse richtlijnen, bestaande beoordelingscriteria, wetenschappelijke literatuur en interviews met Nederlandse experts op het gebied van stoppen met roken en e-health. Dit onderzoek was een vervolg van de programmeringsstudie die het Trimbos-instituut in 2014 heeft uitgevoerd.
Verbeter het aanbod
Het aanbod van stoppen-met-roken-apps is zeer groot, maar de kwaliteit van de meeste interventies is matig. Daarom is het van belang het aanbod van bewezen effectieve interventies te vergroten.
E-health interventies hebben in potentie een groot bereik, grote toegankelijkheid en lage kosten per gebruiker. De meeste e-health interventies voor stoppen met roken zijn echter niet wetenschappelijk onderzocht en veel interventies zijn maar beperkt in lijn met behandelrichtlijnen en theorieën van gedragsverandering (Cheung, Wijnen, Hiligsmann, Evers, & de Vries, 2019). In 2021 hebben we een factsheet geschreven over het gebruik van e-healthinterventies bij stoppen met roken. Op basis van wetenschappelijke literatuur laten we zien in hoeverre e-healthinterventies effectief zijn bij stoppen met roken en hoe specifieke doelgroepen het beste ondersteund kunnen worden. Daarnaast geven we een overzicht van het huidige Nederlandse aanbod aan e-healthinterventies.
Onder jongvolwassenen wordt veel gerookt, maar zij maken nauwelijks gebruik van intensieve, professionele begeleiding bij stoppen met roken en het aanbod is beperkt. Uit onderzoek komt naar voren dat zij wél interesse hebben in een stoppen-met-rokenapp. Verschillende thema’s zijn extra belangrijk voor deze groep, waaronder sociale en maatschappelijke druk om te presteren, de rol van de tabaksindustrie bij het ontwikkelen van tabaksverslaving en het gevoel er alleen voor te staan bij het doen van een stoppoging. In 2022 hebben wij daarom een nieuwe app ontwikkeld: Quiddy. Quiddy is speciaal ontwikkeld voor jongvolwassenen tussen de 16 en 25 jaar. Met de app kunnen jongvolwassenen samen met een leeftijdgenoot stoppen. Quiddy is in opdracht van VWS ontwikkeld en vervangt de door het Trimbos-instituut gemaakte app Stopstone. Meer weten over Quiddy? Bekijk de productsheet en download de toolkit.
Versterk de rol van zorgprofessionals
Zorgprofessionals kunnen een belangrijke rol spelen bij het aanbieden van e-health interventies. Hiervoor is het noodzakelijk dat de informatievoorziening over effectieve e-health interventies en het ondersteunen van gebruik van e-health interventies in de zorgsetting verbeterd worden.
De huisartsenpraktijk biedt een belangrijke setting voor de inzet van e‐health interventies. De Nederlandse richtlijnen (Multidisciplinaire Behandelrichtlijn, NHG-Behandelrichtlijn en Zorgstandaard) staan positief tegenover e-health interventies indien ze op maat gemaakt kunnen worden, interactief zijn en tekstberichten gebruiken. Het aanbieden van e‐health interventies in combinatie met ondersteuning door zorgprofessionals (blended care) kan een veelbelovende strategie zijn. Er is echter nog veel onduidelijk over hoe deze twee vormen van ondersteuning het beste gecombineerd kunnen worden.
In 2021 hebben we in kaart gebracht wat de ervaringen, goede voorbeelden en behoeften zijn van zorgprofessionals die blended care toepassen bij patiënten die willen stoppen met roken. Ook hebben we een handreiking ontwikkeld om zorgprofessionals te helpen om e-health te integreren in de consulten.
Verbeter de vindbaarheid en transparantie
De vindbaarheid van goed onderbouwde en bewezen effectieve e-health interventies moet worden verbeterd. Daarnaast is het belangrijk dat er transparante informatie komt over de inhoud, effectiviteit en veiligheid van verschillende e-health interventies.
Veel mensen die willen stoppen met roken gaan zelfstandig op zoek naar apps en laten zich hierbij adviseren door websites, de appstore, sociale media en familie, vrienden en kennissen. De meeste interventies die op deze manier gevonden worden, hebben een beperkte kwaliteit en functionaliteit, maar dit is voor de gebruiker zelf niet goed te achterhalen.
Op ikstopnu.nl staat een overzicht van apps die mensen kunnen helpen bij stoppen met roken. Je vindt hier informatie over de functionaliteiten, onderbouwing en waar je ze kunt downloaden.
Bevorder goed gebruik
De betrokkenheid van gebruikers is bij e-health interventies vaak laag. Dit kan ervoor zorgen dat de intensiteit en de duur van het gebruik beperkt zijn, waardoor de kans op stoppen met roken kleiner wordt.
Er zijn verschillende factoren die goed gebruik kunnen beïnvloeden, waaronder personalisering, gebruiksgemak en sociale steun (Milward, Drummond, Fincham-Campbell, & Deluca, 2018). Door de inhoud aan te laten sluiten op persoonlijke kenmerken als leeftijd, opleiding, digitale en/of gezondheidsvaardigheden en de mate van motivatie om te stoppen met roken, en door gebruik te maken van notificaties, reminders, simpel taalgebruik en multimedia kan de gebruiksduur worden verlengd. Door gebruik te maken van persoonlijke ervaringen en mogelijkheden te bieden tot communicatie met zorgprofessionals, coaches, andere stoppers en de sociale omgeving, kan de sociale steun voor gebruikers worden vergroot.
Wat doet het Trimbos-instituut?
Ontwikkeling Quiddy app
In 2022 is de Quiddy app gelanceerd. Quiddy is voor jongvolwassenen tussen de 16 en 25 jaar die gemotiveerd zijn om te stoppen met roken en dit zelfstandig willen aanpakken, of met hulp van leeftijdsgenoten. Deze app is de opvolger van Stopstone. Meer weten over Quiddy?
Onderzoek naar verwachtingen gebruikers
Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de verwachtingen en ervaringen van gebruikers van stoppen-met-rokenapps. Daarom onderzoeken we hoe rokers denken over effectiviteit, gebruiksvriendelijkheid en het aanbieden van e-health interventies bij stoppen met roken. Met de inzichten die we uit dit onderzoek verkrijgen, willen we de informatievoorziening richting mensen die roken verbeteren en het gebruik van goed onderbouwde en effectieve e-health interventies vergroten. De resultaten van dit onderzoek worden in de loop van 2022 verwacht.
Ontwikkeling monitor e-healthinterventies bij stoppen met roken
Ontwikkeling monitor e-healthinterventies bij stoppen met roken
In 2022 gaan we een jaarlijkse monitor van het aanbod en de kwaliteit van e-healthinterventies bij stoppen met roken ontwikkelen. Zo verbeteren we de informatievoorziening richting zorgprofessionals te verbeteren en kunnen we nieuwe ontwikkelingen snel signaleren.
Meer informatie
- E-health interventies bij stoppen met roken. Een verkenning van de rol van e-healthinterventies binnen de stoppen-met-rokeninfrastructuur.
- Factsheet E-health interventies bij stoppen met roken
- Productsheet en toolkit Quiddy
- Verkenning Blended stoppen-met-rokenondersteuning in de huisartsenpraktijk
- Blog: Is het gebruik van stoppen-met-rokenapps een goed idee?
- Dossier Stoppen met roken
- Zelf stoppen met roken of gestopt blijven? Ga naar Ikstopnu.nl
- Kerncijfers roken
