Blurring met alcohol

Alcoholverstrekking op plaatsen waar dit eigenlijk niet mag, wordt aangeduid met het begrip ‘blurring’ ofwel vervaging van de grenzen (het Engelse to blurr betekent vervagen). We spreken ook wel van ‘mengformules’ of ‘mengvormen’, omdat het gaat om het combineren van verschillende bedrijfsmodellen zoals horeca, detailhandel en slijterij [2, 3].

In de Alcoholwet is blurring bij het verstrekken van alcoholhoudende dranken niet toegestaan [1]. Horecagelegenheden mogen alleen alcoholhoudende dranken aanbieden voor gebruik ter plaatse en slijterijen en detailhandel mogen alleen alcoholhoudende dranken aanbieden voor gebruik elders. Er is één uitzondering: het schenken van alcoholhoudende dranken in slijterijen [1, 8]. Dit is onder bepaalde voorwaarden toegestaan, zodat slijterijen in hun zaak proeverijen kunnen organiseren.

In het coalitieakkoord tussen VVD, D66, CDA en ChristenUnie uit 2021 is te lezen dat de nieuwe coalitie blurring wil toestaan. In 2018 heeft VVD-kamerlid Ziengs al een voorstel gedaan om blurring toe te staan door dit in de wet te verankeren. Het voorstel van Ziengs betreft dus een versoepeling van de Alcoholwet [1], waardoor de verkrijgbaarheid van alcohol zou kunnen toenemen.

In 2016 en 2017 is een pilot gehouden in 34 gemeenten in Nederland: 243 ondernemers hebben in deze gemeenten geëxperimenteerd met blurring [4]. Aanleiding hiervoor was de leegstand van winkelpanden in Nederlandse binnensteden. De pilot met blurring bood ondernemers de mogelijkheid om vernieuwende concepten uit te proberen om de leegstand tegen te gaan. In deze pilot mochten winkels, dienstverleners (bijvoorbeeld kappers) en niet-drankverstrekkende horeca (zoals lunchrooms) alcohol schenken om ter plekke op te drinken of alcohol verkopen om elders op te drinken. Ook mochten slijterijen alcohol schenken in hun eigen zaak, bijvoorbeeld bij een proeverij [4].

Door blurring kan er alcohol geschonken of verkocht worden in ondernemingen waar dat normaal gesproken niet gebeurt. De beschikbaarheid van alcohol neemt dus toe. Dit leidt vervolgens tot meer alcoholgebruik met alle negatieve gevolgen van dien: lichamelijke gevolgen voor de individuele drinker (bijvoorbeeld hart- en vaatziekten, kanker) en gevolgen voor de maatschappij als geheel, zoals verkeersongelukken en toename van geweld [5, 6].

Blurring draagt ook bij aan het normaliseren van alcoholgebruik, doordat mensen op meer plekken geconfronteerd worden met alcohol en mensen die alcohol drinken. Dit is extra riskant voor risicogroepen, zoals kinderen en jongeren. We weten uit onderzoek dat kinderen en jongeren die hun ouders zien drinken, positievere verwachtingen over alcoholgebruik blijken te ontwikkelen dan kinderen en jongeren die hun ouders niet zien drinken. Deze positieve verwachtingen vergroten op hun beurt de kans dat jongeren zelf gaan drinken en dat jongeren die al drinken meer gaan drinken [7]. Een ander gevolg kan zijn dat mensen die een alcoholverslaving hebben (gehad), of aanleg voor verslaving hebben, met alcohol in aanraking komen op plekken waar ze dit niet verwachten. Dit kan een hunkering (craving) naar alcohol veroorzaken [2]. Bovendien vergt blurring extra inzet van gemeenten voor handhaving, terwijl de handhavingscapaciteit al beperkt is.

Betaalde proeverijen in slijterijen toegestaan

In een gemeentelijke verordening mag worden vastgelegd dat slijterijen in hun zaak betaalde proeverijen mogen organiseren. Dit mogen ze alleen doen op dagen en tijden waarop de slijterij normaal gesproken gesloten is en de Winkeltijdenwet opening wél toestaat [4]. (Een gemeentelijke verordening is een door de gemeente vastgesteld voorschrift waarin bepaalde regels uit de wet voor die gemeente nader uitgewerkt worden.)

Een kanttekening hierbij: dit is een vorm van blurring (vervaging van grenzen tussen detailhandel en horeca). Het toestaan van deze ‘mengformule’ voor slijterijen zou kunnen leiden tot een toename van alcoholgebruik en dat is ongunstig voor de volksgezondheid (in het bijzonder die van risicogroepen) en de verkeersveiligheid. Ook vergt het extra inzet van gemeenten voor handhaving.