Alcoholmarketing in Preventieakkoord Alcohol

‘Marketing van alcoholhoudende drank’ is één van de vijf thema’s in het Preventieakkoord Problematisch Alcoholgebruik. De deelnemende partijen hebben samen ambities, concrete doelstellingen en acties geformuleerd.

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail

Regulering van marketing in Nederland

In de introductie van het thema alcoholmarketing in het Preventieakkoord Problematisch Alcoholgebruik wordt gesproken over de huidige stand van zaken rondom de (zelf)regulering van alcoholmarketing in Nederland en de vergelijking met andere Europese landen.

In Nederland zijn in de Reclamecode voor Alcoholhoudende Dranken (RvA) op basis van zelfregulering afspraken gemaakt over verantwoorde alcoholmarketing. De RvA is onafhankelijk geëvalueerd op de volgende onderwerpen:

inhoudelijke bespreking van de RvA
draagvlak voor en uitvoerbaarheid van de RvA
governance
naleving en handhaving
RvA in relatie tot bereik en blootstelling van minderjarigen aan reclame
implementatie gewijzigde Richtlijn 2018 voor audiovisuele mediadiensten

Reclamebeperkingen

In en rondom het akkoord zijn diverse acties beschreven gericht op het verminderen van alcoholreclame. Zo wordt voorzien in een afbouw van alcoholreclame langs de velden bij amateursport. Daarnaast zijn per 1 juli 2021 in de nieuwe Alcoholwet prijsacties op alcoholhoudende dranken met meer dan 25% korting niet langer toegestaan voor “gebruik elders dan ter plaatse” (zoals de verkoop van alcohol door supermarkten, slijterijen en webshops). Ook zetten partijen zich ervoor in dat jongeren minder in aanraking komen met alcoholreclame via sociale media en plekken waar ze vaak komen.

Onderzoek naar impact en effect van alcoholmarketing

Om inzicht te krijgen op de impact en het effect van alcoholmarketing op problematisch alcoholgebruik zijn de volgende onderzoeken uitgevoerd:

Inventarisatie alcoholmarketing. Het doel van dit onderzoek is om tot een overzicht van locaties te komen waar verschillende vormen van alcoholmarketing voorkomen en vervolgens in kaart te brengen in welke mate er op die locaties sprake van blootstelling aan alcoholmarketing is.¹
Onderzoek alcoholmarketing gericht op jongeren. Het doel van dit onderzoek is het bereik van alcoholmarketing en de beïnvloeding van jongeren door alcoholuitingen te meten bij de ‘top 5 locaties’: supermarkten, televisie, horeca, bioscopen en sociale media.²
Kennissynthese alcoholmarketing. Literatuuronderzoek naar de impact en het effect van alcoholmarketing op problematisch alcoholgebruik n.a.v. het Nationaal Preventieakkoord. Het doel van dit onderzoek is de huidige kennis over de omvang en gevolgen van alcoholmarketing in kaart te brengen en vervolgens kennislacunes vast te stellen.³
Afhankelijkheid sportverenigingen en -evenementen van inkomsten uit alcohol en ongezonde voeding. Het doel van dit onderzoek is zicht krijgen op de invloed van het inperken van reclame en sponsoring voor alcohol en ongezonde voeding op de financiële situatie van sportverenigingen en organisatoren van sportevenementen. Dit leidt tot meer inzichten in de mate van afhankelijkheid van inkomsten uit sponsoring en catering van alcohol en ongezonde voeding bij Nederlandse sportverenigingen en sportevenementen.⁴
Onderzoek 0.0% alcoholmarketing gericht op jongeren. Het doel van dit onderzoek is zicht krijgen op de impact en het effect van marketing van alcoholvrije dranken op consumenten en op de alcoholconsumptie.⁵
Monitor Alcoholmarketing. Editie 2023. Het doel van dit onderzoek is zicht krijgen op de mate waarin jongeren in aanraking (kunnen) komen met alcoholreclame.⁶

In onderstaande video vertelt professor Thomas Babor over de invloed van alcoholreclame.

Onderzoek naar beschikbaarheid en prijs

Naast alcoholmarketing, wat met name gaat over de zichtbaarheid en blootstelling van alcoholhoudende dranken en merken, zijn de deelnemende partijen het eens geworden over de noodzaak van onderzoeken naar de beschikbaarheid en prijs van alcoholhoudende drank. Meer informatie over de beschikbaarheid van alcoholhoudende drank vindt u op de pagina’s Beschikbaarheid en verantwoorde verstrekking en (effectieve) Maatregelen en interventies. Dit dossier biedt ook meer informatie over het huidige Prijsbeleid in Nederland.

De volgende onderzoeken zijn uitgevoerd op het gebied van beschikbaarheid:

Beschikbaarheid van alcohol. Het doel van dit onderzoek is om de mogelijkheden voor het beperken van het aantal verkooppunten van alcohol in beeld te brengen. Daarbij wordt er aandacht besteed aan de uitvoerbaarheid en het maatschappelijk draagvlak van verschillende beleidsopties, de economische effecten en mogelijke neveneffecten.⁷
Alcoholverkoop op afstand. Het doel van dit onderzoek is het meten of er een effect is op de verhouding tussen aankopen bij binnenlandse en buitenlandse online aanbieders van alcohol op afstand door de extra regels die in Nederland per 1 juli 2021 gelden voor verkoop op afstand. Het gaat dan om een mogelijke verschuiving van alcoholaankopen op afstand naar het buitenland in het algemeen en door jongeren.⁸ In 2020 heeft de nulmeting plaatsgevonden, de vervolgmeting staat gepland voor 2023.

De volgende onderzoeken zijn uitgevoerd op het gebied van prijs:

Minimum Unit Pricing voor alcohol – Onderzoek naar de haalbaarheid van invoering in Nederland. Het doel van dit onderzoek is het verkennen van de haalbaarheid van invoering van Minimum Unit Pricing (MUP) in Nederland.⁹
Prijsacties op alcoholische dranken. Het doel van het onderzoek is het meten van de gedragseffecten van de maatregel in de Alcoholwet, die prijsacties van meer dan 25% verbiedt, op aanbieders van alcohol (producenten en retailers en hun prijsacties en marketingstrategieën) en consumenten van alcohol (aankoopgedrag, alcoholconsumptie en grenseffecten).¹⁰

Referenties

Kruize, A., Mennes, R., & Bieleman, B. (2018). Inventarisatie alcoholmarketing. Breuer & Intraval: Groningen-Rotterdam.
Kruize, A., Mennes, R., Pieper, R., Steur, J., Jelicic, N., & Wiegman, P. (2020). Onderzoek alcoholmarketing gericht op jongeren. Breuer & Intraval: Groningen-Rotterdam.
Van Hoof, J. J., Hendriks, H., Noort, P. D., van Eck, M., Basemans, S. E., Pieterse, M. E., ... & van Reijmersdal, E. A. (2020). Kennissynthese alcoholmarketing: Literatuuronderzoek naar de impact en het effect van alcoholmarketing op problematisch alcoholgebruik naar aanleiding van het Nationaal Preventieakkoord.
Van Kalmthout, J., Van Eldert, P., & Singh, A. (2021). Afhankelijkheid sportverenigingen en – evenementen van inkomsten uit alcohol en ongezonde voeding. Mulier Instituut: Utrecht.
De Wit, G. A., Everaars, B., Bilderbeek, B., Visscher, K., Hendrikx, R., & Voogt, C. (2021). Reclame voor en gebruik van alcoholvrije dranken. RIVM: Bilthoven.
Faun, F., Hasselman-Pals, N., & Van Breugel, R. (2024). Monitor Alcoholmarketing. Editie 2023. Panteia: Zoetermeer.
Vermeulen, W., Schwartz, T., Van Straaten, B., Kroon, L., Smits, T., Nagelhout, G., & Kok, L. (2020). Beschikbaarheid van alcohol. Nulmeting en verkenning van beleidsopties. SEO Economisch Onderzoek: Amsterdam.
Van der Ende, M. Peeters, R., Steur, J., & Hermanussen, L. (2020). Alcohol verkoop op afstand. Ecorys: Rotterdam.
De Wit, A., Visscher, K., Over, E., van Gelder, N., Everaars, B., van Gils, P., & Voogt, C. (2021). Minimum Unit Pricing voor alcohol. Onderzoek naar de haalbaarheid van invoering in Nederland. RIVM: Bilthoven.
Faun, H., Jacobs, W., Bartsch, M., & Maas, K. (2020). Prijsacties op alcoholische dranken. Onderzoek naar aanbiedingen, promotie en consumentengedrag. Panteia: Zoetermeer.