Effecten alcoholetiketten op bewustwording en alcoholgebruik

Er is nog weinig onderzoek gedaan naar het effect van productinformatie (informatie over ingrediënten en voedingswaarde) op het etiket op de hoeveelheid alcohol die gebruikt wordt. Dit komt mede doordat deze informatie in de praktijk nog vaak ontbreekt. Uit een review van de literatuur blijkt dat er momenteel nog te weinig bewijs bestaat om te stellen dat het vermelden van de voedingswaarde op het etiket invloed heeft op het alcoholgebruik van de consument [1]. Er is wel bewijs dat productinformatie op etiketten van levensmiddelen een positief effect heeft op het eten van gezondere producten [2].

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat consumenten behoefte hebben aan productinformatie op etiketten van alcoholhoudende dranken, zoals het aantal calorieën [1, 3]. Daarnaast is er draagvlak onder consumenten om productinformatie op etiketten van alcoholhoudende dranken te vermelden [4-7]. Consumenten weten over het algemeen weinig over de ingrediënten en de voedingswaarde van alcoholhoudende dranken. Uit een recent rapport van de Brewers of Europe blijkt bijvoorbeeld dat driekwart van de volwassen consumenten in Nederland weinig weet over de ingrediënten en voedingswaarde van verschillende alcoholhoudende dranken [8].

Consumenten hebben recht op (gezondheids-)informatie over verpakte producten, zodat zij afgewogen keuzes kunnen maken. Dit recht is vastgesteld in artikel 169, lid 1, van het Verdrag over de werking van de EU (VWEU) over consumentenbescherming [9].

‘Om de belangen van de consumenten te bevorderen en een hoog niveau van consumentenbescherming te waarborgen, draagt de Unie bij tot de bescherming van de gezondheid, de veiligheid en de economische belangen van de consumenten alsmede tot de bevordering van hun recht op voorlichting en vorming, en hun recht van vereniging om hun belangen te behartigen’

Consumenten hebben dus het recht om geïnformeerd te worden over de volgende zaken.

• Wat zit er in het product?
• Wat zijn de mogelijke risico’s van het eten (of drinken) van het product?

Vanuit dit recht is het al decennialang verplicht om deze informatie te vermelden op verpakte levensmiddelen. Bij alcoholhoudende dranken is dit op dit moment nog niet zo [10].

Zoals blijkt uit de volgende onderzoeksresultaten zijn de effecten van gezondheidsinformatie en -waarschuwingen op de etiketten van alcoholhoudende dranken op het alcoholgebruik inconsistent. Gezondheidsinformatie en -waarschuwingen hebben wel effect op bewustwording en ook op de intentie om minder alcohol te drinken.

• Een review van de literatuur laat een klein effect zien van gezondheidswaarschuwingen op het verminderen van alcoholgebruik én op het vergroten van kennis over de negatieve gevolgen van alcoholgebruik [1, 11].
• Een andere review van de literatuur laat zien dat gezondheidswaarschuwingen geen direct effect hebben op het verminderen van alcoholgebruik [12]. Wel blijken waarschuwingen een belangrijk middel om de kennis te verspreiden dat alcohol een ongezond product is [13, 14].
• Uit twee studies blijkt dat gezondheidswaarschuwingen kunnen leiden tot langzamer drinken van alcoholhoudende dranken [15] én tot het kiezen van dranken zonder alcohol [16].
• De meest recente review van de literatuur stelt dat gezondheidswaarschuwingen de bewustwording over alcoholschade kunnen vergroten [17].
• Een vragenlijststudie laat zien dat gezondheidswaarschuwingen met steeds wisselende boodschappen over het verband tussen alcohol en kanker de intentie om minder alcohol te drinken vergroten [18].
• De grootste experimentele studie, die in Canada is uitgevoerd [19], laat zien dat gezondheidswaarschuwingen leiden tot meer kennis over de risico’s van alcoholgebruik, zoals de relatie tussen alcohol en kanker [20]. Ook verhogen waarschuwingen de kennis over het formaat van een standaardglas alcohol en kennis over het ‘drinkadvies’ (hoeveel alcohol per dag ‘veilig’ geconsumeerd kan worden). Daarnaast verlagen waarschuwingen het alcoholgebruik na 9 en na 15 maanden follow-up [20-23].
  Een kanttekening bij deze Canadese studie: de studie kreeg weerstand vanuit de alcoholindustrie en werd aangevochten bij de rechter, waardoor de 8 maanden durende studie al na één maand gestopt werd en na een aantal maanden in aangepaste vorm hervat werd. De alcoholindustrie beweerde dat de waarschuwingen op de etiketten schadelijk zouden zijn voor de merkidentiteit van de producten. De resultaten van het onderzoek kunnen verzwakt zijn door de verkorte duur van de interventie.

Referenties

1. Robinson, E., Humphreys, G., & Jones, A. (2020). Alcohol, calories and obesity: A rapid systematic review of consumer knowledge, support and behavioural effects of energy labelling on alcoholic drinks. MedRxiv, 1–42. https://doi.org/10.1101/2020.08.25.20181479
2. Shangguan, S., Afshin, A., Shulkin, M., Ma, W., Marsden, D., Smith, J., Saheb-Kashaf, M., Shi, P., Micha, R., Imamura, F., & Mozaffarian, D. (2019). A Meta-Analysis of Food Labeling Effects on Consumer Diet Behaviors and Industry Practices. In American Journal of Preventive Medicine (Vol. 56, Issue 2, pp. 300–314). Elsevier Inc. https://doi.org/10.1016/j.amepre.2018.09.024
3. Grunert, K. G., Hieke, S., & Juhl, H. J. (2018). Consumer wants and use of ingredient and nutrition information for alcoholic drinks: A cross-cultural study in six EU countries. Food Quality and Preference, 63(May 2017), 107–118. https://doi.org/10.1016/j.foodqual.2017.08.005
4. Annunziata, A., Pomarici, E., Vecchio, R., & Mariani, A. (2015). European consumers’ interest toward nutritional information on wine labeling: A cross-country analysis. BIO Web of Conferences, 5, 04003. https://doi.org/10.1051/bioconf/20150504003
5. Himmelsbach, E., Allen, A., & Mark, F. (2014). Study on the Impact of Food Information on Consumers’ Decision Making. In EFSA Journal (Vol. 1, Issue 12). https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/safety/docs/labelling_legislation_study_food-info-vs-cons-decision_2014.pdf.
6. Vecchio, R., Annunziata, A., & Mariani, A. (2018). Is more better? Insights on consumers’ preferences for nutritional information on wine labelling. Nutrients, 10(11), 1–14. https://doi.org/10.3390/nu10111667.
7. Dimova, E. D., & Mitchell, D. (2020). Rapid literature review on the impact of health messaging and product information on alcohol labelling. Drugs: Education, Prevention and Policy, 1–14. https://doi.org/10.1080/09687637.2021.1932754.
8. GfK Belgium. (2014). Knowledge of ingredient and nutrition information of alcoholic beverages off-label information and its use (Vol. 103, Issue 18). https://brewersofeurope.org/uploads/mycms-files/documents/publications/2015/GfK report – CONSUMER INSIGHTS – FINAL.pdf.
9. European Commission. (2016). EUR-Lex - 12016ME/TXT - EN - EUR-Lex. Regulation (EU) No 2016/C 202/01. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.C_.2016.202.01.0001.01.NLD&toc=OJ%3AC%3A2016%3A202%3ATOC#C_2016202NL.01001301.
10. Toebes, B. C. A., Gispen, M. E. C., Dietvorst, R., de Coninck, P. J. M., & Dute, J. C. J. (2019). Ongezond gedrag: de rol van het recht.
11. Wilkinson, C., & Room, R. (2009). Warnings on alcohol containers and advertisements: International experience and evidence on effects. Drug and Alcohol Review, 28(4), 426–435. https://doi.org/10.1111/j.1465-3362.2009.00055.x.
12. Hassan, L. M., & Shiu, E. (2018). A systematic review of the efficacy of alcohol warning labels Insights from qualitative and quantitative research in the new millennium. Journal of Social Marketing, 8(3), 333–352. https://doi.org/10.1108/JSOCM-03-2017-0020.
13. Anderson, P., Chisholm, D., & Fuhr, D. C. (2009). Effectiveness and cost-effectiveness of policies and programmes to reduce the harm caused by alcohol. The Lancet, 373(9682), 2234–2246. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(09)60744-3.
14. Stockwell, T., Solomon, R., O’brien, P., Vallance, K., & Hobin, E. (2020). Cancer warning labels on alcohol containers: A consumer’s right to know, a government’s responsibility to inform, and an industry’s power to thwart. Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 81(2), 284–292. https://doi.org/10.15288/JSAD.2020.81.284.
15. Stafford, L. D., & Salmon, J. (2017). Alcohol health warnings can influence the speed of consumption. Journal of Public Health (Germany), 25(2), 147–154. https://doi.org/10.1007/s10389-016-0770-3.
16. Clarke, N., Blackwell, A. K. M., De‐loyde, K., Pechey, E., Hobson, A., Pilling, M., Morris, R. W., Marteau, T. M., & Hollands, G. J. (2021). Health warning labels and alcohol selection: a randomised controlled experiment in a naturalistic shopping laboratory. Addiction, 1–13. https://doi.org/10.1111/add.15519.
17. Kokole, D., Anderson, P., & Jané-Llopis, E. (2021). Nature and Potential Impact of Alcohol Health Warning Labels: A Scoping Review. Nutrients 2021, Vol. 13, Page 3065, 13(9), 3065. https://doi.org/10.3390/NU13093065.
18. Pettigrew, S., Jongenelis, M. I., Glance, D., Chikritzhs, T., Pratt, I. S., Slevin, T., Liang, W., & Wakefield, M. (2016). The effect of cancer warning statements on alcohol consumption intentions. Health Education Research, 31(1), 60–69. https://doi.org/10.1093/HER/CYV067.
19. Vallance, K., Stockwell, T., Hammond, D., Shokar, S., Schoueri-Mychasiw, N., Greenfield, T., … & Hobin, E. (2020). Testing the effectiveness of enhanced alcohol warning labels and modifications resulting from alcohol industry interference in Yukon, Canada: Protocol for a quasi-experimental study. JMIR research protocols, 9(1).
20. Hobin, E., Schoueri-Mychasiw, N., Weerasinghe, A., Vallance, K., Hammond, D., Greenfield, T. K., McGavock, J., Paradis, C., & Stockwell, T. (2020). Effects of strengthening alcohol labels on attention, message processing, and perceived effectiveness: A quasi-experimental study in Yukon, Canada. International Journal of Drug Policy, 77, 102666. https://doi.org/10.1016/j.drugpo.2020.102666.
21. Schoueri-Mychasiw, N., Weerasinghe, A., Stockwell, T., Vallance, K., Hammond, D., Greenfield, T. K., McGavock, J., & Hobin, E. (2021). Use as directed: do standard drink labels on alcohol containers help consumers drink (ir)responsibly? Real-world evidence from a quasi-experimental study in Yukon, Canada. Drug and Alcohol Review, 40(2), 247–257. https://doi.org/10.1111/dar.13165
22. Schoueri-mychasiw, N., Weerasinghe, A., Vallance, K., & Stockwell, T. (2020). Examining the impact of alcohol labels on awareness and knowledge of national drinking guidelines: A real-world study in Yukon, Canada. March, 262–272.
23. Zhao, J., Stockwell, T., Vallance, K., & Hobin, E. (2020). The Effects of Alcohol Warning Labels on Population Alcohol Consumption: An Interrupted Time Series Analysis of Alcohol Sales in Yukon, Canada. Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 81, 225–237.