Header Image

Effecten alcoholetiketten op bewustwording en alcoholgebruik

Hebben gezondheidsinformatie en -waarschuwingen op het etiket invloed op het alcoholgebruik? En hebben mensen eigenlijk behoefte aan deze informatie? En hoe zit dit bij informatie over ingrediënten en voedingswaarde? Volgens de wet hebben mensen recht op deze informatie, maar worden ze zich hierdoor ook meer bewust van de risico’s van het drinken van alcohol en gaan ze ook daadwerkelijk minder drinken?

In dit dossier

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

E-mailadres(Vereist)
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail
Expertisecentrum Alcohol

Effect van gezondheidsinformatie en -waarschuwingen op alcoholgebruik en bewustwording 

Er zijn meerdere studies uitgevoerd naar de effecten van gezondheidsinformatie en -waarschuwingen op etiketten van alcoholhoudende dranken. Deze studies verschillen vaak van opzet en uitvoering en zijn wisselend van kwaliteit. Hierdoor is het moeilijk om de resultaten met elkaar te vergelijken.

Het volgende is beschreven over de effecten op kennis en bewustwording:

  • Reviews van de literatuur laten zien dat gezondheidswaarschuwingen op etiketten de kennis en bewustwording over de risico’s van alcoholgebruik kunnen vergroten [1, 2].
  • De grootste experimentele studie, die tussen 2015 en 2018 is uitgevoerd in Canada laat zien dat gezondheidswaarschuwingen zorgen voor meer bewustzijn over de risico’s van alcoholgebruik [3] en meer gesprekken over de etiketten [4]. Ook verhogen waarschuwingen de kennis over wat een standaardglas is en wat het drinkadvies inhoudt (hoeveel alcohol per dag ‘veilig’ geconsumeerd kan worden) [5].
    Een kanttekening bij deze studie: door juridische stappen van de alcoholindustrie, die waarschuwingsetiketten schadelijk vond voor de merkidentiteit, werd de studie na één maand gestopt en later aangepast hervat [6]. Dit kan invloed hebben gehad op de resultaten.
  • Een internationaal vragenlijstonderzoek van de WHO laat zien dat waarschuwingen over het verband tussen alcohol en kanker de kennis hierover vergroten [7].

Het volgende is beschreven over het effect op het alcoholgebruik:

  • Twee systematische reviews, met weinig overlap tussen de geselecteerde artikelen, concluderen dat er nog weinig consistent bewijs is dat gezondheidswaarschuwingen op etiketten leiden tot minder alcoholgebruik [1, 8].
  • Uit twee studies blijkt dat gezondheidswaarschuwingen kunnen leiden tot langzamer drinken van alcoholhoudende dranken [9] en tot het kiezen van dranken zonder alcohol [10,11].
  • De hierboven genoemde grote experimentele studie uit Canada leidde tot een sterke verlaging van het alcoholgebruik [4-6, 12].

Effect van productinformatie op alcoholgebruik

Er is nog weinig onderzoek gedaan naar het effect van productinformatie (informatie over ingrediënten en voedingswaarde) op het etiket op de hoeveelheid alcohol die gebruikt wordt. Uit een review van de literatuur blijkt dat er momenteel nog te weinig bewijs bestaat om met zekerheid te stellen dat het plaatsen van de voedingswaarde op het etiket invloed heeft op het alcoholgebruik[13]. Er zijn sindsdien wel experimentele studies gepubliceerd die laten zien dat het vermelden van het aantal calorieën op het etiket ervoor kan zorgen dat mensen minder alcohol willen drinken [14, 15]. Dit sluit aan op bewijs dat productinformatie op etiketten van levensmiddelen in het algemeen zorgt dat mensen minder calorieën en vet binnenkrijgen en meer groenten eten [16].

Behoefte aan en draagvlak voor informatie

Uit verschillende studies blijkt dat een meerderheid van consumenten het plaatsen van een waarschuwing over de risico’s van alcoholgebruik op etiketten steunt [17]. Een panelonderzoek van I&O Research uit 2022 laat zien dat ook zes op de tien (63%) volwassenen in Nederland voor een waarschuwing op de verpakking is [18].

Niet alle gezondheidsrisico’s van alcoholgebruik zijn even bekend. Uit een vragenlijstonderzoek in Europa blijkt dat 90% van de deelnemers weet van de relatie tussen alcoholgebruik en leveraandoeningen, maar dat minder dan de helft van de deelnemers weet dat alcohol kanker kan veroorzaken [19]. Dit komt overeen met de kennis in Nederland [20].

Naast gezondheidsinformatie blijken mensen ook behoefte te hebben aan productinformatie op etiketten van alcoholhoudende dranken, zoals het aantal calorieën [13, 21]. Er is draagvlak onder consumenten om deze informatie standaard op etiketten van alcoholhoudende dranken te plaatsen [22-257].

Consumenten weten over het algemeen weinig over de ingrediënten en de voedingswaarde van alcoholhoudende dranken. Uit een review van de literatuur blijkt dat ongeveer driekwart van de ondervraagden de hoeveelheid calorieën van alcoholhoudende dranken verkeerd inschat [13].

Referenties

  1. Hassan, L. M., & Shiu, E. (2018). A systematic review of the efficacy of alcohol warning labels: Insights from qualitative and quantitative research in the new millennium. Journal of Social Marketing, 8(3), 333-352. 
  2. Kokole, D., Anderson, P., & Jané-Llopis, E. (2021). Nature and potential impact of alcohol health warning labels: A scoping review. Nutrients, 13(9), 3065. 
  3. Schoueri-Mychasiw, N., Weerasinghe, A., Vallance, K., Stockwell, T., Zhao, J., Hammond, D., ... & Hobin, E. (2020). Examining the impact of alcohol labels on awareness and knowledge of national drinking guidelines: A real-world study in Yukon, Canada. Journal of studies on alcohol and drugs, 81(2), 262-272.  
  4. Hobin, E., Schoueri-Mychasiw, N., Weerasinghe, A., Vallance, K., Hammond, D., Greenfield, T. K., ... & Stockwell, T. (2020). Effects of strengthening alcohol labels on attention, message processing, and perceived effectiveness: A quasi-experimental study in Yukon, Canada. International Journal of Drug Policy, 77, 102666. 
  5. Schoueri‐Mychasiw, N., Weerasinghe, A., Stockwell, T., Vallance, K., Hammond, D., Greenfield, T. K., ... & Hobin, E. (2021). Use as directed: do standard drink labels on alcohol containers help consumers drink (ir) responsibly? Real‐world evidence from a quasi‐experimental study in Yukon, Canada. Drug and alcohol review, 40(2), 247-257. 
  6. Vallance, K., Stockwell, T., Hammond, D., Shokar, S., Schoueri-Mychasiw, N., Greenfield, T., ... & Hobin, E. (2020). Testing the effectiveness of enhanced alcohol warning labels and modifications resulting from alcohol industry interference in Yukon, Canada: Protocol for a quasi-experimental study. JMIR research protocols, 9(1), e16320. 
  7. Correia, D., Kokole, D., Rehm, J., Tran, A., Ferreira-Borges, C., Galea, G., ... & Neufeld, M. (2024). Effect of alcohol health warning labels on knowledge related to the ill effects of alcohol on cancer risk and their public perceptions in 14 European countries: an online survey experiment. The Lancet Public Health, 9(7), e470-e480.  
  8. Zuckermann, A. M., Morissette, K., Boland, L., Garcia, A. J., Domingo, F. R., Stockwell, T., & Hobin, E. (2024). The effects of alcohol container labels on consumption behaviour, knowledge, and support for labelling: a systematic review. The Lancet Public Health, 9(7), e481-e494. 
  9. Stafford, L. D., & Salmon, J. (2017). Alcohol health warnings can influence the speed of consumption. Journal of Public Health, 25, 147-154. 
  10. Wilkinson, C., & Room, R. (2009). Warnings on alcohol containers and advertisements: international experience and evidence on effects. Drug and alcohol review, 28(4), 426-435. 
  11. Lacoste-Badie, S., Droulers, O., Dossou, G., & Gallopel-Morvan, K. (2022). Improving the effectiveness of pregnancy warning labels displayed on alcohol containers: a French eye-tracking study. Public Health, 212, 22-27.  
  12. Zhao, J., Stockwell, T., Vallance, K., & Hobin, E. (2020). The effects of alcohol warning labels on population alcohol consumption: an interrupted time series analysis of alcohol sales in Yukon, Canada. Journal of studies on alcohol and drugs, 81(2), 225-237. 
  13. Robinson, E., Humphreys, G., & Jones, A. (2020). Alcohol, calories and obesity: A rapid systematic review of consumer knowledge, support and behavioural effects of energy labelling on alcoholic drinks. MedRxiv, 1–42. 
  14. Steptoe, A., Sheen, F., Conway, R., Llewellyn, C., & Brown, J. (2024). Potential impact of alcohol calorie labelling on the attitudes and drinking behaviour of hazardous and low-risk drinkers in England: a national survey. BMJ open, 14(8), e087491. 
  15. Robinson, E., Smith, J., & Jones, A. (2022). The effect of calorie and physical activity equivalent labelling of alcoholic drinks on drinking intentions in participants of higher and lower socioeconomic position: An experimental study. British Journal of Health Psychology, 27(1), 30-49. 
  16. Shangguan, S., Afshin, A., Shulkin, M., Ma, W., Marsden, D., Smith, J., ... & PRICE, F. (2019). A meta-analysis of food labeling effects on consumer diet behaviors and industry practices. American journal of preventive medicine, 56(2), 300-314. 
  17. Giesbrecht, N., Reisdorfer, E., & Rios, I. (2022). Alcohol health warning labels: a rapid review with action recommendations. International journal of environmental research and public health, 19(18), 11676. 
  18. Voogt, C., Tuithof, M., Rombouts, M. (2022). Draagvlak voor beleidsmaatregelen om schade door alcoholgebruik te verminderen. Trimbos-instituut 
  19. Neufeld, M., Kokole, D., Correia, D., Ferreira-Borges, C., Olsen, A., Tran, A., & Rehm, J. (2024). How much do Europeans know about the link between alcohol use and cancer? Results from an online survey in 14 countries. BMC Research Notes, 17(1), 56. 
  20. Oostenbach, K, Tuithof M., Voogt, C. Kennismonitor Alcohol 2024. Kennis over de gevolgen van alcoholgebruik onder volwassenen in Nederland. Trimbos-instituut 
  21. Grunert, K. G., Hieke, S., & Juhl, H. J. (2018). Consumer wants and use of ingredient and nutrition information for alcoholic drinks: A cross-cultural study in six EU countries. Food Quality and Preference, 63, 107-118. 
  22. Annunziata, A., Pomarici, E., Vecchio, R., & Mariani, A. (2015). European consumers’ interest toward nutritional information on wine labeling: A cross-country analysis. In BIO Web of Conferences (Vol. 5, p. 04003). EDP Sciences. 
  23. Himmelsbach, E., Allen, A., & Mark, F. (2014). Study on the Impact of Food Information on Consumers’ Decision Making. TSN European Behaviour Studies Consortium: Brussels, Belgium. 
  24. Vecchio, R., Annunziata, A., & Mariani, A. (2018). Is more better? Insights on consumers’ preferences for nutritional information on wine labelling. Nutrients, 10(11), 1667. 
  25. Dimova, E. D., & Mitchell, D. (2022). Rapid literature review on the impact of health messaging and product information on alcohol labelling. Drugs: Education, Prevention and Policy, 29(5), 451-463.