De Alcoholwet

Op 1 juli 2021 is de Alcoholwet in werking getreden. Deze wet vervangt de Drank- en Horecawet (DHW). De Alcoholwet bevat een aantal belangrijke veranderingen, zowel voor de verkopers van alcohol als voor particulieren [1].

Prijsacties met een prijsverlaging van meer dan 25% zijn verboden. Dit geldt voor de verkoop van alcoholhoudende dranken voor ‘gebruik elders dan ter plaatse’ en daarmee dus voor verkooppunten waar je drank koopt om thuis te drinken, zoals supermarkten, slijterijen en webshops. Prijsacties van meer dan 25% voor ‘gebruik ter plaatse’, zoals happy hours in de horeca, blijven wél toegestaan [2, 3].

Als een volwassene in de publieke ruimte bier, wijn of andere alcoholische drank koopt om door te geven aan een minderjarige (jonger dan 18 jaar), spreken we van ‘wederverstrekking’. Dit is strafbaar (artikel 45a). Ook is het verboden om alcoholhoudende drank te schenken of verkopen aan iemand van 18 jaar of ouder wanneer de drank duidelijk bestemd is voor een minderjarige in diens omgeving.

In de oude Drank- en Horecawet was al opgenomen dat minderjarigen zélf strafbaar zijn als ze op openbare plekken alcoholhoudende dranken bij zich hebben of voor gebruik gereed hebben [2, 3]; dit is ook in de Alcoholwet nog steeds zo.

Voor beide overtredingen kan een boete worden opgelegd van €100,- (artikel 23, lid 4 Wetboek van Strafrecht). Twee groepen minderjarigen zijn uitgezonderd van deze strafbaarheidsstelling:

1. 16- en 17-jarige testkopers (jongeren die alcohol kopen om de naleving van het verbod op het verstrekken van alcohol aan minderjarigen te testen)
2. 14- en 15-jarige vmbo-leerlingen die stagelopen voor een vmbo-horecaopleiding (dit was 16-jarig in de oude Drank- en Horecawet)

Jongeren van 16 en 17 jaar kunnen dus een boete krijgen van €100,-. Voor jongeren onder de 16 jaar wordt het boetebedrag gehalveerd. Ook kunnen jongeren in plaats van een boete een Halt-straf krijgen. Dat is een korte en snelle interventie om herhaling van strafbaar gedrag te voorkomen. Halt is een organisatie die zich richt op het voorkomen en bestraffen van jeugdcriminaliteit vanuit de overtuiging dat jongeren een tweede kans verdienen. De Halt-straf bestaat uit gesprekken met de jongere en zijn ouders, het aanbieden van excuses, het maken van leeropdrachten, het vergoeden van eventuele schade en het maken van een werkopdracht. De jongere krijgt geen strafblad. Halt gebruikt een eigen vragenlijst voor het signaleren van alcohol- of drugsgebruik en werkt indien nodig samen met de verslavingszorg [4].

Onder ‘verkoop van alcohol op afstand’ verstaan we het verkopen van alcoholhoudende dranken via internet of telefoon, waarna de dranken worden afgeleverd op het adres van de koper of bij een bedrijfsmatig ophaalpunt.

Het was ook in de oude wet al verplicht om bij verkoop op afstand op het moment van aflevering vast te stellen dat de koper 18 jaar of ouder is. Daarnaast gelden nu ook de volgende nieuwe regels.

1. De leeftijd van de koper moet niet alleen bij aflevering maar ook bij het opgeven van de bestelling worden geverifieerd. De verkoper dient de leeftijd van de koper na te vragen én de koper dient vóór afronding van het aankoopproces zijn leeftijd aan te vinken. Er wordt gewerkt aan een nieuwe, verplichte manier om de leeftijd van de koper op het moment van aankoop te controleren. We noemen dit ook wel een ‘leeftijdsverificatiesysteem’. Dit systeem zal worden vastgelegd in het Alcoholbesluit (een nadere uitwerking van regels voor de uitvoering van de Alcoholwet). Met het nieuwe systeem zal eerst een praktijkproef worden gedaan. Totdat het systeem is ingevoerd, volstaat het om tijdens het bestelproces én bij aflevering naar de leeftijd te vragen.
2. De verkoper van alcoholhoudende drank moet zorgen voor een document met een nauwkeurige beschrijving van de manier waarop de leeftijd wordt gecontroleerd op het moment van verstrekking [2, 3].
3. Bestellingen van alcoholhoudende dranken kunnen alleen worden afgeleverd op het adres van degene die de bestelling heeft gedaan of bij een bedrijfsmatig ophaalpunt.
4. Sterk alcoholhoudende dranken en alle andere ‘producten behorende tot het slijtersbedrijf’ mogen alleen nog maar worden verkocht op websites die naast alcoholhoudende dranken geen andere producten aanbieden. Dit betekent dat supermarkten geen sterke drank meer mogen verkopen via de eigen, algemene website voor het thuisbezorgen van boodschappen.
5. Om toezicht te kunnen houden op het naleven van de leeftijdsgrens bij verkoop op afstand mag gebruik worden gemaakt van ‘testkopers’ met een fictieve identiteit.
6. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) gaat toezien op de naleving van de regels voor de verkoop van alcohol op afstand.
7. Er wordt een three strikes out-systeem ingesteld voor het naleven van de regels voor verkoop van alcohol op afstand. Als bedrijven binnen 12 maanden 3 maal de fout in gaan kan de bevoegdheid om alcoholhoudende drank te verkopen worden ingetrokken.

In een gemeentelijke verordening mag worden vastgelegd dat slijterijen in hun zaak betaalde proeverijen mogen organiseren. Dit mogen ze alleen doen op dagen en tijden waarop de slijterij normaal gesproken gesloten is en de Winkeltijdenwet opening wél toestaat [4]. (Een gemeentelijke verordening is een door de gemeente vastgesteld voorschrift waarin bepaalde regels uit de wet voor die gemeente nader uitgewerkt worden.)

Een kanttekening hierbij: dit is een vorm van blurring (vervaging van grenzen tussen detailhandel en horeca). Het toestaan van deze ‘mengformule’ voor slijterijen zou kunnen leiden tot een toename van alcoholgebruik en dat is ongunstig voor de volksgezondheid (in het bijzonder die van risicogroepen) en de verkeersveiligheid. Ook vergt het extra inzet van gemeenten voor handhaving.

De gemeente mag volgens de Alcoholwet een gemeentelijke verordening opstellen waarin een bepaald gebied binnen de gemeente wordt aangewezen als ‘alcoholoverlast-gebied’. Dit kan zinvol zijn als het alcoholgebruik in dat gebied voor ernstige overlast zorgt, met aantasting van de volksgezondheid en de leefomgeving tot gevolg.

In deze gemeentelijke verordening kunnen een aantal dingen worden bepaald.

1. De verkoop van zwakalcoholhoudende drank kan bij bepaalde verkooppunten, bijvoorbeeld supermarkten en snackbars, beperkt of verboden worden.
2. Aanvragen voor een vergunning op grond van de Alcoholwet in dit gebied kunnen geweigerd worden.
3. Er kunnen in dit gebied specifieke beperkingen of verboden worden opgelegd, bijvoorbeeld voor happy hours in de horeca.

Er wordt soms ook alcohol verkocht in of op bepaalde vervoersmiddelen. Denk bijvoorbeeld aan bierfietsen, partybussen en bootjes die door de binnenstad varen. Om de risico’s op overlast te verkleinen kan met een gemeentelijke verordening worden bepaald dat hierbij altijd een medewerker aanwezig moet zijn met voldoende kennis van sociale hygiëne. De medewerker moet dit kunnen aantonen met een erkend Diploma Sociale Hygiëne. Onder ‘sociale hygiëne’ verstaan we dat mensen rekening houden met elkaar en respect hebben voor elkaar. De medewerker heeft geleerd om te gaan met dronken mensen en situaties die onder invloed van alcohol uit de hand dreigen te lopen.

In de Alcoholwet staat verder dat de Landelijke Examencommissie voortaan Landelijke Examencommissie Sociale Hygiëne (LCSH) heet. Dit is de organisatie die de Diploma’s Sociale Hygiëne uitgeeft en het Register Sociale Hygiëne beheert. Dit register is ondergebracht bij de Stichting Vakbekwaamheid Horeca (SVH) [2, 3].

In de oude Drank- en Horecawet stonden een aantal eisen voor de inrichting van horecagelegenheden en slijterijen die onnodig aanvullend zijn op de algemene eisen uit het Bouwbesluit of niet meer actueel zijn om de volksgezondheid te waarborgen. Voorbeelden zijn: eisen voor elektriciteit en ventilatie in de horeca of de verplichte aanwezigheid van twee toiletgelegenheden. Deze eisen zijn daarom komen te vervallen [5, 6].

Daarnaast is er ook een nieuwe regel: gemeenten krijgen de bevoegdheid om voor horecagelegenheden een afwijkend (groter) vloeroppervlak vast te leggen in een gemeentelijke verordening. Door te eisen dat horecagelegenheden een groter vloeroppervlak moeten hebben dan de minimaal vereiste 35m2 wordt het moeilijker om een alcoholvergunning te krijgen.

De regel dat een minderjarige een slijterij alleen mag betreden onder begeleiding van iemand van 21 jaar of ouder vervalt [2, 3].

Referenties

1. Overheid.nl (2021). Alcoholwet. Geraadpleegd van https://wetten.overheid.nl/BWBR0002458/2021-07-01.
2. Eerste Kamer der Staten-Generaal (2019). Wijziging Drank- en Horecawet. Geraadpleegd van https://www.eerstekamer.nl/wetsvoorstel/35337_wijziging_drank_en_horecawet.
3. VNG. (2021). Van Drank- en Horecawet naar Alcoholwet: Wat gaat er veranderen? Geraadpleegd van https://vng.nl/artikelen/van-drank-en-horecawet-naar-alcoholwet-wat-gaat-er-veranderen.
4. Halt (2022). Alcohol- en drugsgebruik. Geraadpleegd van https://www.halt.nl/halt-in-de-wijk/alcohol-en-drugsgebruik.
5. Koninklijke Horeca Nederland. (z.d.). Nieuwe alcoholwet vanaf 1 juli 2021: De belangrijkste wijzigingen. Koninklijke Horeca Nederland. Geraadpleegd van https://www.khn.nl/kennis/nieuwe-alcoholwet-vanaf-1-juli-2021-de-belangrijkste-wijzigingen.
6. Rijksoverheid (2021). Overzicht veranderingen door Alcoholwet. Geraadpleegd van https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/alcohol/documenten/publicaties/2021/07/01/overzicht-veranderingen-door-alcoholwet.