Psychische klachten en sociale problemen kunnen wijzen op problematisch alcoholgebruik. Als een patiënt met dit soort klachten naar de praktijk komt, is het belangrijk alert te zijn op mogelijke alcoholproblematiek en dit bespreekbaar te maken.
Expertisecentrum Alcohol
Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.
Blijf op de hoogte
Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:
Heeft u een vraag?
Stuur ons een mail
Alcohol kan psychische problemen veroorzaken en bestaande problemen in stand houden of verergeren. Ook kan het gebruik van alcohol een adequate aanpak van de problemen verhinderen, omdat alcohol het probleemoplossend vermogen vermindert. Daarnaast kan alcohol interacteren met medicatie die patiënten gebruiken vanwege deze klachten. Bovendien is bij patiënten met psychische klachten de kans groter dat alcoholproblematiek chronisch wordt [1].
Lees meer over alcohol en mentale gezondheid
Bij welke psychische en sociale klachten moet je alert zijn?
Extra alertheid is nodig bij de volgende klachten.
- Angst (lees meer over alcohol en angststoornissen)
- Concentratieproblemen
- Depressieve klachten (lees meer over alcohol en depressie)
- Gespannenheid of nervositeit
- Slaapproblemen
- Relatieproblemen
- Stress en burn-outklachten
- Eenzaamheid (lees meer over alcohol en eenzaamheid)
- Bestaansonzekerheid en schuldenproblematiek
Voor lichamelijke signalen zie Alcohol en lichamelijke klachten in de huisartsenpraktijk.
Handreiking psychische klachten
Om alcoholgebruik en hiermee gerelateerde psychische klachten in de huisartsenzorg bespreekbaar te maken heeft het Trimbos-instituut een handreiking ontwikkeld (gratis download). Deze handreiking ondersteunt huisartsen en POH’s GGZ bij de zorgverlening in de huisartsenpraktijk door alcohol en psychische klachten uit de taboesfeer te halen en bespreekbaar te maken. Er is ook een bureaukaart voor huisartsen met de belangrijkste punten uit de handreiking. Ook wordt er verwezen naar effectieve onlineprogramma’s voor het minderen of stoppen van alcoholgebruik.
Lees ook Signaleren en bespreekbaar maken van problematisch alcoholgebruik
Vervolgstappen
Als blijkt dat er inderdaad sprake is van een relatie tussen de klachten en problematisch alcoholgebruik kunt u een aantal dingen doen.
- Informatie
Wijs de patiënt op alcoholinfo.nl of geef een algemene folder mee. De folder Wat iedereen over alcohol zou moeten weten geeft antwoord op de meest gestelde vragen over alcohol, alcoholgebruik en verslaving. - Zelfhulp
Wijs de patiënt op (online) hulpmiddelen om te minderen of stoppen met het drinken van alcohol, zoals Jellinek Zelfhulp Alcohol of de Maxx app. Kijk bij Tools voor consultvoering over alcohol voor meer suggesties. Stel de patiënt eventueel ook voor om de klachten en het alcoholgebruik een tijdje bij te houden om meer inzicht te krijgen. - Begeleidende gesprekken en coaching
Probeer om de patiënt te motiveren om te minderen of te stoppen of om hulp te zoeken. - Meer informatie:
- Zorgstandaard Problematisch alcoholgebruik en alcoholverslaving
- NHG-Richtlijnen Problematisch alcoholgebruik
- NHG-Zorgmodule Leefstijl Alcohol
- Alcoholinterventies
- POH-verslaving: praten over middelengebruik
De techniek van motiverende gespreksvoering kan hierbij behulpzaam zijn (zie ook Scholing voor de eerstelijnszorg).
- Doorverwijzing
Als u zelf onvoldoende behandeling kunt bieden of als de problematiek te ernstig is om binnen de huisartsenpraktijk aan te pakken, kunt u de patiënt doorverwijzen naar een psycholoog, psychiater of instelling voor verslavingszorg.
Gerelateerde pagina's
- Alcoholinterventies
- Alcoholscholing voor de eerste- en tweedelijnszorg
- Stoornissen in het gebruik van alcohol volgens de DSM 5 (V)
- Welke schade veroorzaakt alcohol in de hersenen?
Referenties
- NHG-Standaard Problematisch alcoholgebruik. (Derde herziening). Boomsma, L.J., Drost, I.M., Larsen, I.M., Luijkx, J.J.H.M., Meerkerk, G.J., Valken, N., Verduijn, M., Burgers, J.S., Van der Weele, G.M. & Sijbom, M. Huisarts Wet 2014;57(12):638-46.
