Wat zijn de risico’s van alcoholgebruik rondom het uitgaan?

Alcoholgebruik vóór, tijdens en na het uitgaan brengt verschillende risico’s met zich mee. Die worden hier beschreven.

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail

Risico’s vóór het uitgaan

Indrinken

Alcoholgebruik voorafgaand aan het uitgaan (‘indrinken') wordt door veel uitgaanders gedaan en is onderdeel van de heersende drinkcultuur. ¹ Uitgaanders die indrinken, drinken op een avond meer dan diegenen die niet dronken totdat ze bij de bars en nachtclubs aankwamen.² Indrinken gaat dus samen met meer alcoholgebruik, dronkenschap en alcoholgerelateerde risico’s, zoals verkeersongevallen en agressie.²

Risico’s tijdens het uitgaan

Acute gezondheidsincidenten

Veel alcohol drinken in korte tijd kan leiden tot een black-out en soms zelfs coma.³ Bij jongeren gebeurt dit relatief snel, omdat zij kleiner en lichter zijn én minder gewend zijn aan alcohol. In 2020 betrof een vijfde van alle alcoholvergiftigingen op de spoedeisende hulp in een ziekenhuis een jongere onder de 18 jaar.⁴

Uitgaansagressie

Alcohol en agressie gaan vaak samen, vooral bij jonge mannen.⁵ Dit komt onder andere omdat alcohol kan zorgen voor zelfoverschatting, remmingen die wegvallen en kan leiden tot verkeerde interpretaties van de situaties en gedrag van een ander.³ Het risico op uitgaansagressie wordt groter als er naast alcohol ook cocaïne is gebruikt, omdat deze combinatie de kans op agressie kan vergroten.⁶ ⁷ Lees meer over de risico’s van het gebruik van alcohol met cocaïne.

Het grootste deel van de uitgaansagressie vindt plaats op straat. In horecaondernemingen en op festivals is de sociale controle groter en kan bij dreigende agressie eerder worden ingegrepen. Niet alleen in uitgaansgebieden is er sprake van uitgaansagressie, maar ook onderweg naar huis.⁸

Er zijn verschillende vormen van uitgaansagressie⁸:

Zo’n driekwart van al het geweld tijdens het uitgaan is alcoholgerelateerd.⁵ ⁹ Uit cijfers van het Grote Uitgaansonderzoek 2013 onder uitgaande jongeren en jongvolwassenen van 15 tot 35 jaar blijkt dat vooral jongeren onder de 24 jaar betrokken zijn bij alcoholgerelateerd geweld.¹⁰ Dit geweld omvat verbaal geweld, intimidate, bedreiging en mishandeling en kan gericht zijn op andere uitgaanders, omstanders, politie en professionals met een publieke taak of horecapersoneel.
Vernieling en vandalisme. Landelijke cijfers van vernieling en vandalisme door uitgaanders zijn er niet. Uit de kwaliteitsmeter Veilig uitgaan van de Gemeente ’s-Hertogenbosch blijkt dat veel mensen vinden dat er vaak rommel op straat is in het uitgaansgebied: 61% van de uitgaanders en 48% van de centrumbewoners geven dit aan.¹¹ Daarnaast geeft gemiddeld 18% van de uitgaanders en centrumbewoners aan dat er vaak muren en/of gebouwen worden beklad en bijna 20% dat er vaak dingen worden vernield, zoals straatmeubilair.
Aantasting van de openbare orde, onder meer in de vorm van geluidsoverlast en wildplassen. In de kwaliteitsmeter Veilig uitgaan van de Gemeente ’s-Hertogenbosch geeft bijna de helft van de uitgaanders aan dat er vaak wordt wild geplast in het uitgaansgebied.¹¹

Lees meer:

Alcohol en geweld
Factsheets Alcohol en uitgaansgeweld, Alcohol en agressie in het uitgaansleven en Geweld onder invloed beïnvloeden
Keuzewijzer Veilig Uitgaan (overzicht van effectieve en innovatieve manieren om overlast en geweld onder invloed in het uitgaansleven aan te pakken)

Risico’s na het uitgaan

Verkeersongevallen

Alcoholgebruik leidt tot een verhoogde kans op verkeersongevallen, zowel in de auto als op de fiets.³ Dit komt onder andere omdat alcohol de concentratie vermindert. Hierdoor kun je minder goed een auto of fiets besturen, omdat je meer gaat slingeren en minder alert wordt. Bij jongere beginnende bestuurders gebeurt dit vaker dan bij oudere ervaren bestuurders.³ In 2020 betrof één derde van de alcoholgerelateerde ongevallen een verkeersongeval, waarvan de helft een val van de fiets.¹² Ook een kater de dag na het uitgaan verzwakt de rijvaardigheden.¹³

Lees meer over (de risico’s van) alcohol in het verkeer in dit item of deze factsheet.

Onveilige of ongewenste seks

Door het drinken van alcohol kun je je vrijer en losser voelen. Zo is alcoholgebruik gerelateerd aan meer risicovol seksueel gedrag, zoals het hebben van meerdere partners en onveilig vrijen.¹⁴ ¹⁵ Ook vergroot dit het risico op seksuele grensoverschrijding.¹⁶ ¹⁹ Dit gaat zowel om de kans dat iemand de grenzen van een ander zal overschrijden als om de kans om slachtoffer te worden van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Seksuele grensoverschrijding komt dan ook vooral voor tijdens het uitgaan.¹⁶ ¹⁸ ²⁰

Lees meer over alcohol en seksuele grensoverschrijding.

Slechtere slaap

Het drinken van alcohol kan een negatief effect hebben op onder meer de lengte, kwaliteit en de diepte van slaap.²¹Koob, G. F., & Colrain, I. M. (2020). Alcohol use disorder and sleep disturbances: A feed-forward allostatic framework. Neuropsychopharmacology 45, 141–165. ²³ Dit kan invloed hebben op de lichamelijke en mentale gezondheid.²³

Lees meer over alcohol en slaap.

Concentratie

De dag na het drinken van alcohol kun je last hebben van een kater en een moe, misselijk en dorstig gevoel. Hierdoor kun je last hebben van een verzwakte concentratie, wat effect kan hebben op werk en studie.¹³

Gehoorschade

Alcoholgebruik zorgt ervoor dat de hersenen minder goed risico’s kunnen inschatten waardoor je je minder bewust bent van het muziekvolume in je omgeving.²⁴ Hierdoor houd je mogelijk minder rekening met de risico’s van een luidruchtige omgeving wat de kans op gehoorschade vergroot.

Lees meer over preventie van gehoorschade.

Milieuschade

Het produceren, verpakken en vervoeren (import en export) van alcoholhoudende drank is schadelijk voor het milieu.²⁵ Dit komt mede doordat de productie van alcoholhoudende drank hoog is.²⁶ Milieuschade kan worden gemeten met verschillende uitkomstmaten, zoals klimaatverandering, waterverbruik, landgebruik, verzuring, vermesting en bodemuitputting.²⁷ In Nederland is de milieuschade door het produceren, verpakken en vervoeren van alcoholhoudende dranken niet bekend.

Referenties

Foster, J. H., & Ferguson, C. (2013). Alcohol ‘Pre-loading’: A Review of the Literature. Alcohol and Alcoholism, 49(2), 213–226. https://doi.org/10.1093/alcalc/agt135
Hughes, K., Anderson, Z., Morleo, M., & Bellis, M.A. (2008). Alcohol, nightlife and violence: The relative contributions of drinking before and during nights out to negative health and criminal justice outcomes. Addiction, 103, 61–65.
Tuithof, M., & Vogels, N. (2018). Infosheet Alcohol - een aantal feiten over de schadelijkheid op een rij. Trimbos-instituut. https://www.trimbos.nl/wp-content/uploads/sites/31/2021/09/af1648-alcohol-een-aantal-feiten-op-een-rij.pdf
Nederlands Jeugdinstituut. (2022, 6 januari). Cijfers over comazuipen | Nederlands Jeugdinstituut. Geraadpleegd op 23 augustus 2022, van https://www.nji.nl/cijfers/comazuipen#:%7E:text=In%20totaal%20ging%20het%20in,en%202.900%20jongeren%20aanzienlijk%20hoger.
Ramaekers, J. G., Verkes, R. J., Van Amsterdam, J. G. C., Brink, W., Goudriaan, A. E., Kuypers, K. P. C., ... & Schellekens, A. F. A. (2016). Middelengebruik en geweld.
Harris, D. S., Everhart, E. T., Mendelson, J., & Jones, R. T. (2003). The pharmacology of cocaethylene in humans following cocaine and ethanol administration. Drug and Alcohol Dependence, 72(2), 169–182. https://doi.org/10.1016/s0376-8716(03)00200-x
Pennings, E. J. M., Leccese, A. P., & Wolff, F. A. de. (2002). Effects of concurrent use of alcohol and cocaine. Addiction (Abingdon, England), 97(7), 773–783. https://doi. org/10.1046/j.1360-0443.2002.00158.x
Van Hest, M., & Sannen, A. (2014, november). Factsheet Alcohol en agressie in het uitgaansleven. t Trimbos-instituut in samenwerking met het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CVV). https://www.trimbos.nl/aanbod/webwinkel/dl016-infosheet-alcohol-en-agressie-in-het-uitgaansleven/
van Amsterdam, J. G., Ramaekers, J. G., Verkes, R. J., Kuypers, K. P., Goudriaan, A. E., & van den Brink, W. (2020). Alcohol-and drug-related public violence in Europe. European journal of criminology, 17(6), 806-825. https://doi.org/1177/1477370819828324
Goossens, F.X., Frijns, T., Van Hasselt, N.E. & van Laar, M.W. (2013). Het grote uitgaansonderzoek 2013. Uitgaanspatronen, middelengebruik en risicogedrag onder uitgaande jongeren en jongvolwassenen. Utrecht: Trimbos.
Gemeente ’s-Hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek. (2016, september). Evaluatie Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan 2016. https://www.s-hertogenbosch.nl/fileadmin/Website/Onderzoek_en_Statistiek/Evaluatie_Kwaliteitsmeting_Veilig_Uitgaan.pdf
Valkenberg, H., & Nijman, S. (2021). Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol. SEH-behandelingen 2020. Amsterdam: VeiligheidNL.
Gunn, C., Mackus, M., Griffin, C., Munafò, M. R., & Adams, S. (2018). A systematic review of the next-day effects of heavy alcohol consumption on cognitive performance. Addiction, 113(12), 2182–2193. https://doi.org/10.1111/add.14404
Rehm, J., Shield, K. D., Joharchi, N., & Shuper, P. A. (2011). Alcohol consumption and the intention to engage in unprotected sex: Systematic review and meta-analysis of experimental studies. Addiction, 107(1), 51-59. https://doi.org/1111/j.1360-0443.2011.03621.x
Scott-Sheldon, L. A., Carey, K. B., Cunningham, K., Johnson, B. T., & Carey, M. P. (2016). Alcohol use predicts sexual decision-making: a systematic review and meta-analysis of the experimental literature. AIDS and Behavior, 20(1), 19-39. https://doi.org/1007/s10461-015-1108-9
Crane, C. A., Godleski, S. A., Przybyla, S. M., Schlauch, R. C., & Testa, M. (2016). The proximal effects of acute alcohol consumption on male-to-female aggression. Trauma, Violence, & Abuse, 17(5), 520–531. https://doi.org/10.1177/1524838015584374
Kuyper, L., De Wit, J., Adam, P., Woertman, L., & van Berlo, W. (2010). Grensoverschrijdende seksuele ervaringen en gedragingen onder jongeren. De belangrijkste resultaten uit het onderzoek ‘laat je nu horen!’. Tijdschrift voor Seksuologie, 24, 90-103.
Seidler, Y., van den Heerik, M., van San, J., de Boom, J., & van Leeuwen, R. (2018). Seksueel grensoverschrijdend gedrag in het Rotterdamse uitgaansleven. Risbo BV / Erasmus Universiteit Rotterdam.
Steele, B., Martin, M., Yakubovich, A., Humphreys, D. K., & Nye, E. (2020). Risk and protective factors for men’s sexual violence against women at higher education institutions: A systematic and meta-analytic review of the longitudinal evidence. Trauma, Violence, & Abuse,1–17. https://doi.org/10.1177/1524838020970900
Lorenz, K., & Ullman, S. E. (2016). Alcohol and sexual assault victimization: Research findings and future directions. Aggression and Violent Behavior, 31, 82–94. https://doi.org/10.1016/j.avb.2016.08.001
Koob, G. F., & Colrain, I. M. (2020). Alcohol use disorder and sleep disturbances: A feed-forward allostatic framework. Neuropsychopharmacology 45, 141–165.
(2016). Is alcohol goed voor de nachtrust? (2016). Geraadpleegd op 8 september 2022, van www.jellinek.nl/vraag-antwoord/is-alcohol-goed-voor-de-nachtrust/.
(2017). Wat is de invloed van alcohol op het slaapritme? Geraadpleegd op 8 september 2022, van www.alcoholinfo.nl/publiek/veelgesteldevragen/resultaten/antwoord/?vraag=152. (Verkregen op 19 december 2019)
(2022, 21 februari). Wat is het effect van alcohol op uw gehoor? Geraadpleegd op 24 augustus 2022, van https://www.amplifon.com/nl-be/nieuws-en-blog/effect-van-alcohol-op-gehoor
Hallström, E., Håkansson, N., Åkesson, A., Wolk, A., & Sonesson, U. (2018). Climate impact of alcohol consumption in Sweden. Journal of Cleaner Production, 201, 287-294.
Milieu Centraal. (z.d.). Drinken. Geraadpleegd op 24 augustus 2022, van https://www.milieucentraal.nl/eten-en-drinken/drinken/#:%7E:text=Wat%20je%20drinkt%20maakt%20uit,met%20bewust%20drinken%20klimaatwinst%20boeken.
de Valk, E., Hollander, A., & Zijp, M. (2016). https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/2016-0074.pdf. In Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Geraadpleegd op 8 september 2022, van https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/2016-0074.pdf