Alcohol en gokken

Naast gokken in dergelijke ‘offline’ omgevingen is het sinds eind 2021 ook toegestaan om online te gokken bij vergunde aanbieders. Wat de invloed van alcoholgebruik op online gokgedrag is én vice versa, is momenteel echter (nog) niet bekend. Daarnaast is het voeren van een goed preventiebeleid rondom alcoholgebruik voor online gokken lastig, omdat het gokken voornamelijk buiten het zicht van de aanbieder gedaan wordt. Om deze redenen zal in dit artikel alleen ingegaan worden op de context van offline gokken.

Problematisch alcoholgebruik is één van de risicofactoren voor het ontwikkelen van gokproblematiek. Omgekeerd lijken mensen met gokproblematiek meer kans te hebben op het ontwikkelen van problematisch alcoholgebruik [1].

Gokproblematiek

Waar bij gokproblematiek voorheen voornamelijk naar gokverslaving gekeken werd, komt er steeds meer aandacht voor bredere gok-gerelateerde schade (de zogenoemde ‘gambling harms’). Dit omvat een reeks van onder andere gezondheids-, psychologische, relationele en financiële problemen die door gokken kunnen ontstaan voor zowel de gokker, zijn omgeving als de maatschappij. De mate waarin gok-gerelateerde schade ervaren wordt, kan variëren van relatief mild tot op crisisniveau (bijvoorbeeld suïcidepogingen door zware financiële problemen). Dit kan zelfs nog lang nadat het gokgedrag gestopt is ervaren worden (bijvoorbeeld het levenslang afbetalen van gokschulden) [2]. Ondanks deze veranderende kijk op de schade door gokken, wordt in de (internationale) literatuur nog vaak het onderscheid tussen recreatief en problematisch gokken aangehouden. Om dit dossier aan te kunnen laten sluiten bij de huidige bestaande kennis, zal hierin de meer gebruikte terminologie probleemgokken aangehouden worden.

In 2021 meldden in Nederland 1.887 mensen zich met een primaire gok-gerelateerde hulpvraag bij een verslavingszorginstelling; dit was 3% van het totale aantal mensen dat hulp zocht. Het overgrote deel hiervan was man (87%) en tussen de 19 en 39 jaar oud (67%) [3]. Wanneer gekeken wordt naar het aantal mensen dat in datzelfde jaar risico liep op probleemgokken, lag dat echter vele malen hoger: naar schatting telde Nederland namelijk tussen de 294.000 en 431.500 gokkers met een matig risico, en tussen de 162.400 en 258.900 mensen met een hoog risico op probleemgokken [4].

Relatie alcoholgebruik en offline gokken

Uit onderzoek blijkt dat mensen tijdens het gokken vaak en veel alcohol drinken. Volgens Holland Casino drinkt 90% van de bezoekers alcohol tijdens hun bezoek aan het casino [1]. Veel gokkers geven zelf aan dat gokken voor hen vrijwel altijd samengaat met het drinken van alcohol. Dit wordt mede beïnvloed door stress die ze ervaren tijdens het gokken, bijvoorbeeld bij tussentijdse uitslagen of bij de uitslag na afloop van het spel (denk aan het verwerken van teleurstelling door verlies). Maar alcohol wordt ook gedronken om winst te vieren [1].

Gokken heeft niet alleen invloed op alcoholgebruik, maar andersom blijkt alcoholgebruik ook invloed te hebben op het gokgedrag. Drinken kan bijvoorbeeld de neiging om deel te nemen aan kansspelen vergroten [5]. Maar de uitkomsten van onderzoek zijn op dit punt niet eenduidig: in sommige onderzoeken lijkt alcoholgebruik te leiden tot het inzetten (en verliezen) van meer geld en in andere onderzoeken juist niet [zie 6 voor een review]. Gokkers geven zelf aan dat ze onder invloed van alcohol meer risico’s nemen, zichzelf overschatten en sneller impulsief handelen [1].

Uit cijfers van het Landelijk Alcohol en Drugs Informatie Systeem (LADIS) blijkt dat 22% van de mensen die zich bij de hulpverlening melden voor gokproblematiek ook te maken heeft met alcoholproblematiek. Daarnaast blijkt van de mensen die aangeven dat zij naast een andere verslaving ook met gokproblematiek kampen, maar liefst 45% zich primair voor alcoholverslaving gemeld heeft [3]. Er lijkt dus een tweerichtingsrelatie tussen gokproblemen en alcoholproblematiek te zijn.

Preventiebeleid offline gokaanbieders

Onder aanbieders van offline gokken vallen in Nederland onder andere casino’s, speelhallen en horecagelegenheden. Deze aanbieders geven aan dat er geen specifiek preventiebeleid is voor de combinatie van gokproblemen en alcoholproblematiek [1]. Wel hebben zij een wettelijke zorgplicht (zie de ‘Leidraad Zorgplicht’ van de Kansspelautoriteit). Hieronder valt ook de plicht om betrouwbare informatie te geven over het voorkómen van een gokverslaving. Daarnaast dienen zij in te grijpen en door te verwijzen naar zorg(instellingen) bij (vermoedens van) problematisch gokgedrag.

Casino’s
Casino’s voeren een entreebeleid en ze trainen hun medewerkers in het herkennen van signalen die kunnen wijzen op gokproblematiek. Daarnaast zeggen ze het gesprek aan te gaan met gasten op basis van verschillende aanwijzingen. Zulke aanwijzingen zijn bijvoorbeeld hoe vaak iemand het casino bezoekt, voor hoeveel geld iemand gokt, en wanneer iemand zijn verlies wil ‘goedmaken’ [1].

Na een eerste gesprek kan een extra gesprek volgen en mogelijk volgt daarna een bezoekbeperking of entreeverbod. Daarnaast worden bezoekers doorverwezen naar Loket Kansspel, het gratis en anonieme centrale steunpunt op het gebied van gokproblemen. Via dit steunpunt kunnen gokkers hulp krijgen bij gokproblematiek en begeleid worden naar specialistische hulp in hun buurt.

Op het gebied van alcohol geven casino’s aan zich te houden aan de Alcoholwet en een eigen preventiebeleid te volgen. Hierin wordt voorgeschreven om terughoudend te zijn met het schenken van alcohol en geen alcohol meer te schenken aan gasten die onder invloed zijn. Tevens worden aan de deur mensen geweigerd die (merkbaar) onder invloed zijn [1].

Speelhallen
Een deel van de individuele speelhallen heeft een preventiebeleid waarbij klanten worden geïnformeerd over de risico’s van gokken en waar je hulp kunt vinden bij gokproblematiek [1]. Medewerkers worden getraind in het herkennen van signalen van gokproblematiek (bijvoorbeeld vaak aanwezig zijn en veel tijd en geld besteden aan gokken) en kunnen hierover met gasten in gesprek gaan.

Horecagelegenheden
Over het algemeen is gokken niet de primaire reden om een horecagelegenheid te bezoeken en is bijvoorbeeld het gebruiken van een gokautomaat een bijkomstigheid.

Horecagelegenheden hebben dan ook vaak geen specifiek beleid voor gokken (wel of niet in combinatie met alcohol) [1].

Alcoholwet

Naast het voeren van eigen preventiebeleid zijn aanbieders van offline gokken waar alcohol geschonken wordt ook gebonden aan de Alcoholwet. Hierin staat onder andere dat er geen alcohol geschonken mag worden aan mensen in kennelijke staat van dronkenschap. Om hierbij te helpen kunnen gokaanbieders gebruik maken van de handreiking Alcoholwet en de e-learning Verantwoord Alcohol Schenken (zie ook alcoholpreventie in de horeca).

Referenties

1. Breuer&Intraval & IVO. (2020). Onderzoek alcoholgebruik en kansspelverslaving. i/o Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
2. Marionneau, V., Egerer, M., & Raisamo, S. (2023). Frameworks of gambling harms: A comparative review and synthesis. Addiction Research & Theory, 31(1), 69-76. https://doi.org/10.1080/16066359.2022.2113071
3. Stichting Informatievoorziening Zorg. (2024). Kerncijfers verslavingszorg 2017-2022. Landelijk Alcohol en Drugs Informatie Systeem.
4. Breuer&Intraval. (2021). Nieuwe meting modernisering kansspelbeleid. i/o WODC, Ministerie van Justitie en Veiligheid.
5. Barrett, S. P., Collins, P., & Stewart, S. H. (2015). The acute effects of tobacco smoking and alcohol consumption on video-lottery terminal gambling. Pharmacology, Biochemistry, and Behavior, 130, 34-39. https://doi-org/10.1016/j.pbb.2014.12.015
6. Horn, T. L., Whelan, J. P., & Weil, G. T. (2022). Does acute alcohol consumption increase risk-taking while gambling? A systematic review and meta-analysis. Addiction, 117(11), 2780-2790. https://doi-org/10.1111/add.15896