Maakt het uit hoeveel je drinkt?
Wat is de relatie tussen de hoeveelheid alcohol die je drinkt en de grootte van het risico op kanker (de dosis-responsrelatie)? Verschilt dit per type kanker? En welke effecten kun je verwachten van minderen of stoppen met drinken?
Expertisecentrum Alcohol
Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.
Blijf op de hoogte
Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:
Heeft u een vraag?
Stuur ons een mail
Er is geen ‘veilige’ hoeveelheid alcohol om te drinken. Als je meer drinkt, neemt het risico op kanker toe en dit risico begint al te stijgen bij één drankje per dag.1World Cancer Research Fund. Alcoholic drinks and the risk of cancer. In Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective (WCRF, 2018). 2Rovira, P., & Rehm, J. (2021). Estimation of cancers caused by light to moderate alcohol consumption in the European Union. European Journal of Public Health, 31(3), 591-596.
In het algemeen geldt voor alle gerelateerde kankersoorten dat hoe hoger het alcoholgebruik is, hoe hoger het risico op de desbetreffende kanker wordt.1World Cancer Research Fund. Alcoholic drinks and the risk of cancer. In Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective (WCRF, 2018). 2Rovira, P., & Rehm, J. (2021). Estimation of cancers caused by light to moderate alcohol consumption in the European Union. European Journal of Public Health, 31(3), 591-596.
Toch zijn er ook een aantal verschillen aan te geven. Het aantal glazen alcoholische dranken waarbij een verhoogd risico optreedt, verschilt per type kanker. Zo vergroot het drinken van één standaardglas alcohol per dag het risico op borstkanker bij vrouwen, terwijl het risico op darmkanker toeneemt bij het drinken van drie standaardglazen alcohol per dag. Het risico op leverkanker neemt toe bij het drinken van 4,5 standaardglazen per dag.1World Cancer Research Fund. Alcoholic drinks and the risk of cancer. In Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective (WCRF, 2018).
- Hoeveel drinken Nederlanders? Bekijk de cijfers
- Hoeveel pure alcohol zit er in één glas? Lees meer over standaardglazen
- Drinkadvies van de Gezondheidsraad
Dosis-respons relatie per kankersoort
Over de exacte dosis-responsrelatie bestaat nog veel onzekerheid en deze verschilt ook per type kanker. De kans op keelkanker is klein, maar lijkt bijvoorbeeld toe te nemen per extra glas alcohol dat men per dag drinkt.1World Cancer Research Fund. Alcoholic drinks and the risk of cancer. In Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective (WCRF, 2018). Maar de studies die uitgevoerd zijn laten verschillende resultaten zien. Zo zijn er aanwijzingen dat de dosis-responsrelatie verschillend is voor mannen en vrouwen. Ook andere factoren - zoals roken - beïnvloeden de relatie tussen alcohol en keelkanker. Hoewel met vrij grote zekerheid gesteld kan worden dat alcohol het risico op keelkanker vergroot, is meer onderzoek nodig om de exacte dosis-responsrelatie te kunnen vaststellen. Lees meer over de combinatie van alcohol en roken in het item ‘Hoe groot is het risico bij drinken én roken?’.
Eenzelfde voorzichtigheid is geboden bij andere typen kanker. Studies laten over het algemeen zien dat er een verband is tussen het aantal glazen alcohol dat men per dag drinkt en het risico op mond-, slokdarm-, maag- en borstkanker (vrouwen), maar de exacte cijfers lopen uiteen.1World Cancer Research Fund. Alcoholic drinks and the risk of cancer. In Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective (WCRF, 2018).
Bij leverkanker en darmkanker lijken de bevindingen eenduidiger. Zo is er sprake van een non-lineairecdosis-responsrelatie bij lever- en darmkanker. Het risico op leverkanker neemt met 6 procent toe bij het drinken van 4,5 standaardglazen alcohol per dag en 23 procent bij het drinken van 7,5 standaardglazen alcohol per dag. Het risico op darmkanker neemt met ongeveer 15 procent toe bij het drinken van 3 standaardglazen alcohol per dag en 60 procent bij het drinken van zes glazen alcohol per dag.1World Cancer Research Fund. Alcoholic drinks and the risk of cancer. In Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective (WCRF, 2018).
Tabel 1 Lineaire dosis-respons relatie voor soorten kanker veroorzaakt door alcohol.1World Cancer Research Fund. Alcoholic drinks and the risk of cancer. In Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective (WCRF, 2018).
| Soort kanker | % hoger risico per standaardglas alcohol (10 gram pure alcohol) per dag (95% BI) |
| Slokdarmkanker | 25% (12-41) |
| Mondkanker | 15% (9-22) |
| Keelkanker (farynx) | 13% (5-21) |
| Strottenhoofdkanker (larynx) | 9% (5-13) |
| Leverkanker* | 4% (2-6) |
| Dikke darm-/endeldarmkanker* | 7% (5-8) |
| Borstkanker (vrouwen) | 9% (7-12) |
*Leverkanker en dikke darm-/endeldarmkanker kennen een non-lineaire dosis-respons relatie. In deze tabel is de dosis-respons relatie lineair uitgedrukt.
Effect van minderen of stoppen
Onderzoek laat zien dat een lange periode zonder alcohol nodig is om het risico op kanker door eerder drankgebruik te verminderen. Er zijn aanwijzingen dat het risico vermindert na tien jaar. En na twintig jaar zou het risico op kanker even groot zijn als het risico voor mensen die nooit gedronken hebben.3Seitz, H. K., & Stickel, F. (2007). Molecular mechanisms of alcohol-mediated carcinogenesis. Nature Reviews Cancer, 7(8), 599-612. 4Rehm, J., Patra, J., & Popova, S. (2007). Alcohol drinking cessation and its effect on esophageal and head and neck cancers: a pooled analysis. International Journal of Cancer, 121(5), 1132-1137. Meer onderzoek is wenselijk om de lengte van deze periodes preciezer te kunnen bepalen.5WHO (2020). Alcohol and cancer in the WHO European Region: an appeal for better prevention. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe. 6Druesne-Pecollo, N., Keita, Y., Touvier, M., Chan, D. S., Norat, T., Hercberg, S., & Latino-Martel, P. (2014). Alcohol drinking and second primary cancer risk in patients with upper aerodigestive tract cancers: a systematic review and meta-analysis of observational studies. Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention, 23(2), 324-331. Het minder of niet drinken van alcoholische dranken heeft ook veel andere voordelen die op een kortere termijn merkbaar zijn, zoals afname van angstklachten en slaapproblemen en de aanmaak van kanker gerelateerde groei factoren. 7Bransen, E. (2016). Psychische klachten en alcohol. Handreiking voor huisarts en POH-GGZ. Utrecht: Trimbos-instituut. 8Charlet, K., & Heinz, A. (2017). Harm reduction—a systematic review on effects of alcohol reduction on physical and mental symptoms. Addiction biology, 22(5), 1119-1159. 9Mehta, G., Macdonald, S., Cronberg, A., Rosselli, M., Khera-Butler, T., Sumpter, C., ... & Moore, K. P. (2018). Short-term abstinence from alcohol and changes in cardiovascular risk factors, liver function tests and cancer-related growth factors: a prospective observational study. BMJ open, 8(5), e020673.
