Invloed van alcohol op verloop en behandeling van kanker

Er is veel bekend over de invloed van alcohol op het ontstaan van kanker maar er is nog weinig onderzoek gedaan naar de invloed op het verloop van de ziekte [1, 2]. Hierover kunnen we dus nog geen harde conclusies trekken. Toch wordt er langzaam steeds meer over bekend. Hieronder gaan we in op de kennis tot nu toe.

Tumorgroei

De mechanismen die een rol spelen in het ontstaan van kanker door alcohol, zouden ook kunnen bijdragen aan een snellere tumorgroei, het ontstaan van uitzaaiingen en een snellere terugkeer van de ziekte na behandeling. Toch is er nog nauwelijks kennis over de invloed van alcoholgebruik op tumorgroei bij mensen; de meeste informatie hierover komt uit studies bij dieren. Uit deze studies blijkt dat de invloed van alcoholgebruik op tumorgroei afhangt van het soort kanker [1]. Algemene conclusies kunnen daarom nog niet getrokken worden.

Ook naar de relatie tussen alcoholgebruik en de terugkeer van kanker na behandeling is nog weinig onderzoek gedaan [2]. Een meta-analyse naar verschillende dieetfactoren liet zien dat het risico dat kanker terugkeert gemiddeld groter is bij mensen die voor en/of na de diagnose alcohol drinken dan bij mensen die dat niet doen [3]. Maar de auteurs wijzen erop dat de studies in hun analyse veel van elkaar verschillen in bijvoorbeeld samenstelling, het soort kanker en de manier waarop de dieetfactoren, zoals het alcoholgebruik, zijn gemeten. Hoe groot het risico op terugkeer van kanker precies is, verschilt waarschijnlijk per persoon en per soort kanker.

Kans op overlijden

Er zijn aanwijzingen dat alcoholgebruik bij mensen die al kanker hebben de kans kan vergroten dat zij overlijden aan de kanker [1]. Toch zijn er ook onderzoeken die juist een verband vinden tussen matig alcoholgebruik en een kleinere kans op overlijden, bijvoorbeeld bij borstkanker en dikkedarmkanker [4,5]. De invloed van alcoholgebruik op overlijden lijkt afhankelijk van het soort kanker en de plaats waar de kanker zich bevindt. De precieze rol van de hoeveelheid alcohol en de invloed van het drinkpatroon is ook nog onduidelijk. Aanvullend onderzoek is dus nodig om de relatie tussen alcoholgebruik en de kans op overlijden aan kanker beter te begrijpen.

Behandeling van kanker

Artsen raden hun patiënten vaak af om tijdens de behandeling van kanker alcohol te drinken. Hier kunnen verschillende redenen voor zijn:

• Alcoholgebruik vóór een operatie kan het risico op complicaties en overlijden vergroten [6,7].
• Er zijn aanwijzingen dat alcoholgebruik een negatieve invloed heeft op de werking van chemotherapie en radiotherapie [9] .
• Alcohol kan de bijwerkingen van chemotherapie en radiotherapie versterken [9]. Door chemotherapie of radiotherapie neemt bijvoorbeeld de kans op ontstekingen toe. Alcohol kan deze kans nog verder vergroten of de ontsteking verergeren, bijvoorbeeld bij slijmvliesontstekingen in de mond [8].
• Ondersteunende medicatie die bij kanker veel worden voorgeschreven, zoals pijnstillers, maagzuurremmers en middelen tegen misselijkheid, kunnen een wisselwerking hebben met alcohol [10]. Dit betekent dat alcohol de werking en/of bijwerkingen van deze medicijnen kan versterken of juist verzwakken of dat de medicijnen invloed hebben op de werking van alcohol.

Let op: Deze informatie is geen vervanging van een doktersadvies. Vanwege de grote verschillen in typen kanker, soorten behandelingen en individuele situaties van patiënten, moeten persoonlijke vragen over alcoholgebruik tijdens en na de behandeling altijd met de eigen arts besproken worden.