Uitdagingen voor alcoholbeleid per fase van de coronacrisis

In de coronacrisis wisselen perioden van strenge maatregelen en perioden van versoepelingen zich af. Versoepelingen brengen een aantal aandachtspunten met zich mee. Mensen kijken ernaar uit om na lange tijd thuis weer sociale activiteiten buitenshuis te ondernemen en dat brengt de nodige risico’s met zich mee, ook op het gebied van alcoholgebruik. Alcoholgebruik kan ontremd gedrag veroorzaken, wat bijvoorbeeld tot gevolg kan hebben dat de nog geldende maatregelen niet in acht wordt genomen. Hierin ligt een belangrijke taak voor gemeenten en handhaving (zie ook het dossier Alcohol en gemeenten).

Naast uitdagingen met betrekking tot handhaving zijn er in dit soort perioden ook grote uitdagingen met betrekking tot vroegsignalering (zie Wie lopen extra risico tijdens de coronacrisis). Ook is het van belang te bewaken dat mensen die verslavingshulpverlening nodig hebben deze ook tijdig kunnen krijgen. Hier zet bijvoorbeeld Verslavingskunde Nederland zich voor in.

De ervaring leert dat een periode van crisis vaak wordt gevolgd door een periode van recessie. Uit eerdere tijden van recessie blijkt dat alcoholgebruik en alcoholproblematiek in dit soort tijden sterk toeneemt [1-8]. Dit geldt vooral voor mensen die te maken hebben met stress, bijvoorbeeld door hun thuissituatie of door inkomensonzekerheid. Daar komt nog bij dat de financiering van preventie en vroegsignalering vaak als eerste onder druk staat in tijden van bezuinigingen, terwijl die op de lange termijn juist rendement opleveren.

De uitdaging wordt dus alleen maar groter om in het beleid een goede balans te vinden tussen verschillende elementen.

• Stimuleren van een gezonde leefstijl
• Overeind houden van werkgelegenheid in de horeca
• Doorvoeren van bezuinigingen
• Voorkómen van nieuwe infecties met het coronavirus (en mogelijke nieuwe varianten)

Onder strenge maatregelen verstaan we het (bijna) volledig sluiten van horeca, uitgaansgelegenheden en winkels. We zijn in de coronacrisis door een aantal lockdowns gegaan. We weten dat deze lockdowns veranderingen teweegbrengen in het patroon van alcoholconsumptie van meerdere groepen mensen (zie Veranderingen in alcoholgebruik tijdens de coronacrisis). Alcoholproblematiek lijkt te kunnen verergeren, vooral onder mensen die al vóór de crisis kwetsbaar waren. Daarom is het van belang om in het beleid aan een aantal punten extra aandacht te besteden.

Extra aandacht

• Zorg voor zinvolle vrijetijdsbesteding voor jongeren
• Houd contact met de groep die meer is gaan drinken
• Maak online interventies toegankelijk en zichtbaar
• Verspreid kennis over het belang van het beperken van alcoholgebruik voor een betere mentale en fysieke weerstand