Signalering en screening schadelijk alcoholgebruik en de SEH

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail

Het Zorgpad Problematisch Alcoholgebruik ^[1] noemt de volgende indirecte signalen van problematisch alcoholgebruik:

Psychische (angst- en/of depressieklachten) of sociale problemen, gecombineerd met slaapproblemen;
Aanwezigheid van alcoholgeur of sterke geuren ter maskering;
Frequent gebruik van en verzoek om tranquillizers en hypnotica;
Klachten over moeheid, malaise, tremoren, palpitaties of overmatig transpireren;
Maag- en darmklachten, zoals refluxklachten en diarree;
Frequente spreekuurbezoeken of frequente bezoeken aan eerste hulp van een ziekenhuis.

Om problematisch alcoholgebruik goed te kunnen signaleren, is het belangrijk om kennis te hebben van de risicofactoren van problematisch alcoholgebruik. Lees meer over de risicofactoren.

Wanneer mensen op de SEH komen vanwege een alcoholvergiftiging of alcohol gerelateerd letsel kan er op verschillende manieren worden nagegaan of er sprake is van schadelijk alcoholgebruik.

Hierbij kunnen keuzes gemaakt worden met betrekking tot:

het moment van signalering en/of screening (bij triage, tijdens anamnese, op een flexibel moment tijdens het verblijf op de SEH, bij ontslag of telefonisch achteraf);
bij wie de screening wordt uitgevoerd (bij iedereen of bij vermoedens van schadelijk alcoholgebruik);
door wie de screening wordt uitgevoerd (door de SEH-arts, door SEH-verpleegkundige of door een gespecialiseerde preventiewerker of ander personeel);
het in te zetten screeningsinstrument ^[2].

Screeningsinstrumenten

De Bloed Alcohol Concentratie (BAC score) kan gebruikt worden om inzicht te krijgen in het alcoholgebruik direct voorafgaand aan het SEH-bezoek. Daarnaast kunnen ook de klinische blik en/of de anamnese zicht geven op het alcoholgebruik van de patiënt.

Tevens zijn er gevalideerde vragenlijsten beschikbaar die kunnen helpen bij het inschatten van de alcoholproblematiek.

de CAGE (duur: 1 minuut)
de Five-shot (duur: 1 minuut)
de AUDIT-C (duur: 1 minuut)
de ‘gewone’ AUDIT (duur: 5 tot 10 minuten)

Ook kan de patiënt zelf de online tool www.minderdrinken.nl gebruiken om meer inzicht te krijgen in het eigen drinkgedrag. MinderDrinken.nl is een online programma voor volwassenen die zelfstandig of met begeleiding hun alcoholgebruik willen minderen of willen stoppen met drinken. Voor MBO-leerlingen wordt momenteel een aangepaste versie van de watdrinkjij.nl interventie geëvalueerd op effectiviteit. Bij gebleken effectiviteit zal deze aangepaste versie van watdrinkjij.nl toegevoegd worden aan testjeleefstijl.nl, een online gezondheidsportal voor MBO-leerlingen ^[3].

Gerelateerde pagina's

Links

Alcoholdebaas.nl
Zelfhulpprogramma voor volwassenen waarbij online contact met een hulpverlener mogelijk is.
Alcoholenik.nl
Zelfhulpprogramma voor volwassenen waarbij online contact met een hulpverlener mogelijk is.
Maxx app
Gratis app die je ondersteunt bij het minderen of stoppen van alcoholgebruik.
Minderdrinken.nl
Zelfhulpprogramma voor volwassenen waarbij online contact met een hulpverlener.
Moti4
Zelftest voor de jeugd met feedback op maat.
Zelfhulpalcohol.nl
Zelfhulpprogramma voor volwassenen waarbij online contact met een hulpverlener mogelijk is.
Zorgpad Problematisch Alcoholgebruik (2014)
Het zorgpad beschrijft per stap (signaleren, diagnose, behandelinterventies, nazorg/terugvalpreventie) de activiteiten, geeft vuistregels voor de uitvoering en suggesties voor vragenlijsten en behandelinterventies. Bij signaleren wordt hierbij expliciet de SEH genoemd. Het zorgpad is inhoudelijk gebaseerd op de NHG Standaard Problematisch alcoholgebruik (3e herziening, 2014), de Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in het gebruik van alcohol (2009) en LESA Stoornissen in het gebruik van alcohol (2010).

Referenties

Franx, G. & van Splunteren, P. (2014). Zorgpad problematisch alcoholgebruik. Utrecht: Trimbos-instituut.
Vogels, N., Klein Wolt, K. & van Hasselt, N. (2017). De SEH als plek voor screening en kortdurende interventie voor alcohol en drugs? Utrecht: Trimbos-instituut/Amsterdam: VeiligheidNL.
Lemmers, L., Mulder, J., Onrust, S., Verdurmen, J. & van Hasselt, N. Preventie van schadelijk alcoholgebruik. Een update van de kennissynthese uit 2010 en een Roadmap voor STAD-Nederland, 2016. Trimbos-instituut: Utrecht, Nederland.