Alcohol en de overgang

Wat is de overgang? Welke invloed heeft alcoholgebruik op de overgang? En, welke invloed heeft de overgang op het alcoholgebruik van vrouwen?

In dit dossier

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

E-mailadres(Vereist)
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail
Expertisecentrum Alcohol

De menopauze is de laatste ongesteldheid van de vrouw. De gemiddelde leeftijd van de menopauze ligt rond de 51 jaar bij Westerse vrouwen. De overgang is de hele periode om de laatste ongesteldheid heen en kan gepaard gaan met allerlei klachten, waaronder onregelmatig bloedverlies, opvliegers, stemmingswisselingen, spier- en gewrichtspijn en slecht slapen. De overgang is geen ziekte, maar door deze klachten kunnen vrouwen zich wel ziek voelen [1]. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat alcohol mogelijk invloed heeft op de overgang, en andersom dat de overgang invloed kan hebben op het alcoholgebruik.

Invloed van de overgang op alcoholgebruik

De overgang wordt onder andere geassocieerd met angst, depressie, stress, vermoeidheid, schaamte, verminderd libido en veranderingen in het cognitief functioneren. Dit zijn factoren die alcoholproblematiek kunnen veroorzaken of verergeren [3]. Uit recent onderzoek bleek dat vrouwen die vóór de overgang niet buitensporig dronken, dit ná de menopauze en tijdens de overgang wel deden. Het tegenovergestelde bleek ook: vrouwen die vóór de overgang veel alcohol dronken deden dit ná de overgang in minder mate [5].

Daarnaast verandert het lichaam met de leeftijd. Tijdens de overgang neemt het vetpercentage toe, terwijl het vochtgehalte afneemt. Hierdoor stijgt het bloedalcoholgehalte (BAG), de bloedalcoholconcentratie (BAC) of het alcoholpromillage - het aantal gram pure alcohol (ethanol) per liter bloed - sneller dan voorheen. Een hoeveelheid alcohol die eerder weinig effect had, kan daarom na de overgang leiden tot dronkenschap [3, 6].

Ook blijkt uit onderzoek dat vrouwen na de menopauze gevoeliger zijn voor negatieve lichamelijke en psychische gezondheidseffecten door alcoholgebruik dan mannen of vrouwen die nog niet in de overgang zitten [7].

Invloed van alcoholgebruik op de overgang

Een vroege menopauze en overgang is op de lange termijn gerelateerd aan een aantal gezondheidsrisico’s, waaronder cardiovasculaire aandoeningen, osteoporose, verminderd cognitief functioneren en stemmingsstoornissen. Tegelijkertijd is een vroege menopauze geassocieerd met (onder andere) een verminderde kans op borstkanker en eierstokkanker [2]. Uit onderzoek is er enig bewijs dat geen tot weinig gebruik van alcohol (0-8 gram per dag) samenhangt met een latere start van de overgang. Ook lijkt alcoholgebruik een kleine positieve invloed te hebben op de cardio-metabole gezondheid, botdichtheid en neuropsychiatrische gezondheid, maar het is onduidelijk om welke hoeveelheden alcohol dit precies gaat. Mogelijk is hier sprake van een zogenaamde J-curve [3]. Daarentegen vergroot het drinken van één standaardglas alcohol al de kans op het ontstaan van borstkanker bij vrouwen [4]. De mogelijke positieve effecten van alcohol op het uitstellen van de overgang wegen daarom waarschijnlijk niet op tegen de meer acute negatieve gezondheidseffecten.

Referenties

  1. Isala (2022). Patiëntenfolder. 7442-Overgangsklachten (menopauze). Geraadpleegd van https://www.isala.nl/patientenfolders/7442-overgangsklachten-menopauze/.
  2. Taneri, P. E., Kiefte-de Jong, J. C., Bramer, W. M., Daan, N. M., Franco, O. H., & Muka, T. (2016). Association of alcohol consumption with the onset of natural menopause: a systematic review and meta-analysis. Human reproduction update, 22(4), 516-528.
  3. Milic, J., Glisic, M., Voortman, T., Borba, L. P., Asllanaj, E., Rojas, L. Z., ... & Franco, O. H. (2018). Menopause, ageing, and alcohol use disorders in women. Maturitas, 111, 100-109.
  4. World Cancer Research Fund. Alcoholic drinks and the risk of cancer. In Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective (WCRF, 2018).
  5. Peltier, M. R., Verplaetse, T. L., Roberts, W., Moore, K., Burke, C., Marotta, P. L., ... & McKee, S. A. (2020). Changes in excessive alcohol use among older women across the menopausal transition: a longitudinal analysis of the Study of Women’s Health Across the Nation. Biology of sex Differences, 11(1), 1-7.
  6. Vestal, R. E., McGuire, E. A., Tobin, J. D., Andres, R., Norris, A. H., & Mezey, E. (1977). Aging and ethanol metabolism. Clinical Pharmacology & Therapeutics, 21(3), 343-354.
  7. Bradley, K. A., Badrinath, S., Bush, K., Boyd‐Wickizer, J., & Anawalt, B. (1998). Medical risks for women who drink alcohol. Journal of General Internal Medicine, 13(9), 627-639.