Motieven en risico- en beschermende factoren bij studenten
Waarom drinken studenten? Er zijn meerdere risico- en beschermende factoren te onderscheiden die een invloed hebben op het drinkgedrag van jongeren.
Expertisecentrum Alcohol
Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.
Blijf op de hoogte
Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:
Heeft u een vraag?
Stuur ons een mail
Individuele factoren
Onder individuele factoren verstaan we alle factoren die bij de student zelf persoonlijk aanwezig zijn. Hieronder vallen algemene factoren zoals geslacht (jongens drinken meer dan meiden), genetische aanleg, gebeurtenissen in de ontwikkeling. Verdere psychologische factoren die een rol spelen in waarom studenten drinken zijn persoonlijkheidskenmerken, drinkmotieven en alcoholverwachtingen. Zo zijn impulsiviteit en sensatiezucht sterk geassocieerd met zwaarder drinkgedrag bij studenten.1Kuntsche, E., Knibbe, R., Gmel, G. & Engels, R. (2005). Why do young people drink? A review of drinking motives. Clinical psychology review, 25(7), 841-861. Studenten die hoofdzakelijk drinken om met negatieve gedachten of gevoelens om te gaan en studenten die drinken om positieve gedachten of gevoelens te versterken vormen een risicogroep voor overmatig tot zwaar drinken en problematisch alcoholgebruik. 2Baer, J.S. (2002) Student factors: Understanding individual variation in college drinking. Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 14, 40-53. 3Kuntsche, E., Wiers, R.W., Janssen, T. & Gmel, G. (2010). Same wording, distinct concepts? Testing differences between expectancies and motives in a mediation model of alcohol outcomes. Experimental and clinical psychopharmacology, 18(5), 436. Daarnaast blijkt dat jongeren die veel positieve effecten en/of weinig negatieve effecten van hun alcoholgebruik verwachten, een grotere kans hebben op excessief alcoholgebruik.6Brown, S.A., Goldman, M.S. & Christiansen, B.A. (1985). Do alcohol expectancies mediate drinking patterns of adults? Journal of Consulting and Clinical Psychology, 53(4), 512-519. 7Burke, R.S. & Stephens, R.S. (1999). Social anxiety and drinking in college students: A social cognitive theory analysis. Clinical psychology review, 19(5), 513-530.
Interpersoonlijke factoren
Vrienden, medestudenten, ouders en andere mensen, zoals docenten, mentoren en sport trainers die dicht bij de student staan, zijn van grote invloed op het drinkgedrag van studenten. Bij het uit huis gaan wordt de invloed van ouders op hun kinderen kleiner. Toch blijkt dat ouders via hun voorbeeldrol en via de sociale normen die zij stellen wel degelijk alcoholgebruik door hun kind kunnen beïnvloeden.8Turrisi, R., Wiersma, K.A. & Hughes, K.K. (2000). Binge-drinking-related consequences in college students: Role of drinking beliefs and mother–teen communications. Psychology of Addictive Behaviors, 14(4), 342. 9Turrisi, R., Jaccard, J., Taki, R., Dunnam, H. & Grimes, J. (2001). Examination of the short-term efficacy of a parent intervention to reduce college student drinking tendencies. Psychology of Addictive Behaviors, 15(4), 366. 10LaBrie, J.W., Hummer, J.F., Lac, A., Ehret, P.J. & Kenney, S.R. (2011). Parents know best, but are they accurate? Parental normative misperceptions and their relationship to students' alcohol-related outcomes. Journal of studies on alcohol and drugs, 72(4), 521-529. 11Perkins, H.W. (2002). Social norms and the prevention of alcohol misuse in collegiate contexts. Journal of Studies on Alcohol, supplement, (14), 164-172.
Als ouders meer kennis hebben over wat hun kind (eerstejaarsstudent) in zijn/haar/hun vrije tijd doet, is dit geassocieerd met minder alcoholgebruik door hun kind een jaar later.12Abar, C. & Turrisi, R. (2008). How important are parents during the college years? A longitudinal perspective of indirect influences parents yield on their college teens' alcohol use. Addictive behaviors, 33(10), 1360-1368. Vrienden en medestudenten hebben ook invloed op het alcoholgebruik van studenten. Dit hebben zij op verschillende manieren: via een directe invloed; er worden bijvoorbeeld drankjes voor elkaar gekocht (stimuleren om te drinken). Maar ook een indirecte invloed zoals voorbeeldgedrag (meedrinken) speelt een rol. Tenslotte zijn sociale normen onder vrienden belangrijke voorspellers vooralcoholgebruik.13Borsari, B. & Carey, K.B. (2001). Peer influences on college drinking: A review of the research. Journal of substance abuse, 13(4), 391-424.
Zowel descriptieve als injunctieve (attitude) normen zijn goede voorspellers voor excessief alcoholgebruik onder studenten.14Carey, K.B., Borsari, B., Carey, M.P. & Maisto, S.A. (2006). Patterns and importance of self-other differences in college drinking norms. Psychology of Addictive Behaviors, 20(4), 385. 15Mallett, K.A., Bachrach, R.L. & Turrisi, R. (2008). Are all negative consequences truly negative? Assessing variations among college students' perceptions of alcohol related consequences. Addictive behaviors, 33(10), 1375-1381. Sociale normen blijken zelfs één van de beste voorspellers van drinkgedrag onder studenten te zijn.15Mallett, K.A., Bachrach, R.L. & Turrisi, R. (2008). Are all negative consequences truly negative? Assessing variations among college students' perceptions of alcohol related consequences. Addictive behaviors, 33(10), 1375-1381. Interessant is dat studenten het alcoholgebruik van medestudenten vaak overschatten, waardoor zij zelf meer gaan drinken om te voldoen aan de norm die zij denken te zien bij andere studenten .16Foxcroft, D.R., Moreira, M.T., Santimano, N.M.A. & Smith, L.A. (2015). Social norms information for alcohol misuse in university and college students. Cochrane database of systematic reviews, (12). Uit deze meta-analyse blijkt ook dat interventies voor studenten die zich op sociale normen richten, geen of onvoldoende aantoonbaar effect hebben.
Beschikbaarheid
De fysieke beschikbaarheid van alcohol, zoals de aanwezigheid van supermarkten en horeca op de campus, is direct geassocieerd met de alcoholconsumptie en alcohol-gerelateerde problemen onder studenten.17Kuntsche, E., Knibbe, R., Engels, R. & Gmel, G. (2007). Drinking motives as mediators of the link between alcohol expectancies and alcohol use among adolescents. Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 68(1), 76-85. 18Weitzman, E. R., Folkman, A., Folkman, M.K.L. & Wechsler, H. (2003). The relationship of alcohol outlet density to heavy and frequent drinking and drinking-related problems among college students at eight universities. Health & place, 9(1), 1-6. 19Kypri, K., Bell, M.L., Hay, G.C. & Baxter, J. (2008). Alcohol outlet density and university student drinking: a national study. Addiction, 103(7), 1131-1138. Met name lage prijzen, aanbod van grote volumes alcohol en advertenties zijn in verband gebracht met excessief drinkgedrag onder studenten [4]. Juist studenten vormen vaak de doelgroep van reclames en aanbiedingen voor alcohol; zoals happy hours in cafés en goedkoop bier binnen de (studenten-/studie)vereniging.
