Hoe groot is het risico op kanker bij drinken én roken?

Het risico op kanker is extra hoog als je zowel drinkt als rookt. Hoe is dit te verklaren?

In dit dossier

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

E-mailadres(Vereist)
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail
Expertisecentrum Alcohol

Roken wordt gezien als de belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van kanker. Roken in combinatie met het drinken van alcohol geeft een extra hoog risico op kanker. Dit risico is hoger dan we zouden verwachten op basis van de risico’s van roken en drinken afzonderlijk [1, 2]. De relatie tussen alcohol en mond- en keelholtekanker is bijvoorbeeld sterker voor rokers dan voor niet-rokers [3]. Roken en alcoholgebruik gaan vaak samen. Zo drinken rokers over het algemeen meer alcohol dan niet-rokers [2].

Er is nog onvoldoende onderzoek uitgevoerd om een uitspraak te kunnen doen over het risico op kanker bij drinken én het roken van een elektronische sigaret (vaping) [4].

Waarom is het risico extra hoog?

Verklaringen voor het sterk verhoogde risico op kanker bij roken én drinken zijn complex en divers [4].

  • Aceetaldehyde in sigaretten: De schadelijke stof aceetaldehyde, die gevormd wordt tijdens de afbraak van alcohol, zit ook in sigaretten. In het speeksel van rokers is het kankerverwekkende aceetaldehyde sowieso al in hogere concentraties aanwezig. Bij rokers die ook alcohol drinken, zijn deze concentraties tot wel zeven keer hoger dan bij niet-rokers [5, 6].
  • Alcohol activeert kankerverwekkende stoffen in sigarettenrook: Dezelfde mechanismen die door alcoholgebruik in gang worden gezet - en zo oxidatieve stress bevorderen - kunnen ook extra kankerverwekkende stoffen uit sigarettenrook activeren. De verzameling enzymen CYP2E1 speelt hierin een belangrijke rol.
  • Alcohol is een oplosmiddel: Hierdoor kan alcohol mogelijk helpen om andere kankerverwekkende stoffen uit sigaretten, zoals benzo(a)pyreen, in opgeloste vorm te transporteren. Deze stoffen dringen vervolgens makkelijker door in het lichaam, waar ze schade aan de cellen en het DNA kunnen veroorzaken [4, 6, 8].
  • Slechte mondhygiëne: Zowel het overmatig gebruik van alcohol als het roken van sigaretten zorgen voor een slechte mondhygiëne. Door slechte mondhygiëne verandert de samenstelling van de bacteriën in de mondholte. Dit kan zorgen voor 50 tot 60 procent hogere niveaus van het kankerverwekkende aceetaldehyde in het speeksel [6, 7].

Lees in dit item meer over de onderliggende mechanismen die een rol spelen bij het ontstaan van kanker door het gebruik van alcohol.

Referenties

  1. Connor, J. (2017). Alcohol consumption as a cause of cancer. Addiction, 112(2), 222-228.
  2. Kungu, A., Hamajima, N., & Hirose, K. (2002). Alcohol, tobacco and breast cancer--collaborative reanalysis of individual data from 53 epidemiological studies, including 58,515 women with breast cancer and 95,067 women without the disease.
  3. Turati, F., Garavello, W., Tramacere, I., Pelucchi, C., Galeone, C., Bagnardi, V., ... & Negri, E. (2013). A meta-analysis of alcohol drinking and oral and pharyngeal cancers: results from subgroup analyses. Alcohol and alcoholism, 48(1), 107-118.
  4. McNeill, A., Brose, L., Robson, D., Calder, R., Simonavicius, E., East, K., ... & Zuikova, E. (2022). Nicotine vaping in England: an evidence update including health risks and perceptions, 2022.
  5. Seitz, H. K., & Stickel, F. (2007). Molecular mechanisms of alcohol-mediated carcinogenesis. Nature Reviews Cancer, 7(8), 599-612.
  6. Lachenmeier, D. W., Kanteres, F., & Rehm, J. (2009). Carcinogenicity of acetaldehyde in alcoholic beverages: risk assessment outside ethanol metabolism. Addiction, 104(4), 533-550.
  7. Morita, M., Kumashiro, R., Kubo, N., Nakashima, Y., Yoshida, R., Yoshinaga, K., ... & Maehara, Y. (2010). Alcohol drinking, cigarette smoking, and the development of squamous cell carcinoma of the esophagus: epidemiology, clinical findings, and prevention. International journal of clinical oncology, 15, 126-134.
  8. Boffetta, P., & Hashibe, M. (2006). Alcohol and cancer. The lancet oncology, 7(2), 149-156.
  9. Pöschl, G., & Seitz, H. K. (2004). Alcohol and cancer. Alcohol and alcoholism, 39(3), 155-165.