Waarom jongeren drinken

Inzicht in drinkmotieven van jongeren kan een belangrijk startpunt zijn voor alcoholpreventie. We onderscheiden vier redenen om alcohol te drinken:

1. Sociale drinkmotieven. Het drinken van alcohol om vanuit de omgeving beloond te worden, bijvoorbeeld omdat het feestjes en verjaardagen leuker maakt (extern, positief).
2. Enhancement drinkmotieven. Het drinken van alcohol om positieve gevoelens vanuit jezelf te verkrijgen, bijvoorbeeld drinken omdat het je helpt van een feestje te genieten (intern, positief).
3. Conformiteit drinkmotieven. Het drinken van alcohol om sociale afwijzing vanuit de omgeving te voorkomen, bijvoorbeeld drinken omdat je vrienden je overhalen om te drinken met vrienden (extern, negatief).
4. Coping drinkmotieven. Het drinken van alcohol om negatieve gevoelens vanuit de persoon zelf te verminderen, bijvoorbeeld drinken om je zorgen te vergeten (intern, negatief).

Uit een longitudinaal onderzoek bestaande uit 7 meetmomenten (2015-2018) blijkt dat jongeren vooral drinken om van feestjes te genieten en om dronken te worden (sociale en enhancement drinkmotieven) in plaats van om erbij te horen of om negatieve gevoelens te verminderen (conformiteit en coping drinkmotieven). Verder bleken enhancement en coping drinkmotieven, in tegenstelling tot conformiteit drinkmotieven, de kans op binge drinken te vergroten [2].

Als het om middelengebruik gaat, onderscheiden we een gecontroleerde persoonlijkheidsstijl (bijvoorbeeld neurotisch, angstig) en een ongecontroleerde persoonlijkheidsstijl (bijvoorbeeld impulsief, sensatie zoekend) [3,4].

Binnen deze twee dimensies van persoonlijkheid kunnen we vier persoonlijkheidsprofielen met een hoger risico op het ontwikkelen van alcoholproblemen onderscheiden [3,5]:

1. Angstgevoeligheid, omvat een specifieke angst voor angstgerelateerde lichamelijke sensaties door de overtuiging dat dergelijke sensaties zullen leiden tot catastrofale resultaten;
2. Negatief denken of hopeloosheid, is een internaliserend persoonlijkheidskenmerk met een verhoogd risico op depressie;
3. Impulsiviteit, wordt gekenmerkt door een snelle reactie op signalen voor potentiële beloning en een minimale tolerantie voor negatieve emoties;
4. Sensatie zoeken, omvat het regelmatig verlangen naar opwinding en intense en nieuwe ervaringen.

Deze vier persoonlijkheidsprofielen blijken sterk gerelateerd te zijn aan de hoeveelheid en frequentie van alcoholgebruik, de frequentie van binge drinken en de ernst van alcoholproblemen.

Elk persoonlijkheidsprofiel wordt geassocieerd met specifieke patronen van misbruik, drinkmotieven en kwetsbaarheid voor specifieke vormen van comorbide psychopathologie bij jongeren.

• Angstgevoeligheid is geassocieerd met een hogere incidentie van symptomen van problematisch alcoholgebruik en negatieve versterkende drinkmotieven.
• Negatief denken of hopeloosheid lijkt vooral geassocieerd te zijn met middelenafhankelijkheid gecombineerd met terugkerende depressie.
• Sensatie zoeken wordt geassocieerd met het nemen van risico's en roekeloos gedrag bij jongeren en is gerelateerd aan alcoholmisbruik, en meer specifiek aan binge drinken [6,7].