Hoe jonge kinderen kijken naar alcohol
Al vanaf 2 jaar kunnen kinderen een biertje onderscheiden van een colaatje. Hoe ouders omgaan met alcohol (in het bijzijn van hun kinderen), heeft invloed op wat kinderen van alcohol vinden.
Expertisecentrum Alcohol
Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.
Blijf op de hoogte
Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:
Heeft u een vraag?
Stuur ons een mail
Voor hun eerste alcoholgebruik leren kinderen al over alcohol vanuit hun sociale omgeving. Ouders zijn heel belangrijk in de sociale wereld van kinderen en zijn dan ook erg invloedrijk. Dit begint al in de kindertijd en loopt door tot in de adolescentie. Volgens het Cognitive Model of Intergenerational Transference [2] zijn ouders verantwoordelijk voor de alcoholgerelateerde cognities van hun kinderen: wat zij weten over alcohol (kennis), wat hun houding is ten aanzien van alcohol (sociale normen) en welke effecten zij verwachten van alcoholgebruik (verwachtingen). Dit komt doordat kinderen hun ouders horen praten over alcohol én omdat zij de effecten van alcohol bij hun ouders observeren. Onderzoek heeft uitgewezen dat het alcoholgebruik (hoe vaak en hoe veel) van ouders en volwassenen buiten de familiare context voorspellers zijn van de kennis en normen die kinderen over alcohol hebben [3]. Bovendien blijkt uit onderzoek dat kinderen (6-8 jarigen) positievere verwachtingen hebben over de effecten van alcohol wanneer er vaker gedronken wordt door ouders waar de kinderen bij zijn [4].
Alcoholkennis
Een systematische review vatte de resultaten samen van 20 studies naar alcoholgerelateerde cognities van jonge kinderen (2-10 jaar) en de invloed van ouderlijk alcoholgebruik hierop in de periode 1976 tot en met 2016 [5]. 2-jarigen kunnen al alcoholische drankjes van niet-alcoholische drankjes onderscheiden op basis van foto’s, geur of een rollenspel. 5-jarigen kunnen feitelijke informatie over alcohol vertellen (‘van alcohol word je dronken’) evenals de effecten van alcohol (‘ongelukken’). Daarnaast weten zij de drinkmotieven van volwassen, de plekken waar alcohol gedronken wordt en kunnen zij hoeveelheden alcohol onderscheiden (klein vs. groot glas whisky). De alcoholkennis neemt toe met de leeftijd.
Alcoholnormen
Jonge kinderen hebben ook al kennis over alcoholgebruik in de volwassenen cultuur ofwel de sociale normen ten aanzien van alcohol. Zo weten 4-jarigen dat mannen vaker drinken dan vrouwen of kinderen. Bovendien weten zij dat volwassenen in specifieke situaties drinken, zoals tijdens een feestje en niet tijdens het buitenspelen. De kennis over alcoholnormen neemt toe met de leeftijd [6, 7].
Alcoholverwachtingen
Jonge kinderen hebben al expliciete alcoholverwachtingen. 6-jarigen hebben voornamelijk negatieve alcoholverwachtingen (‘volwassenen worden gemeen als ze alcohol drinken’). Negatieve alcoholverwachtingen in de kindertijd lijken te transformeren naar positieve alcoholverwachtingen (‘volwassenen worden vriendelijker als ze alcohol drinken’) in de adolescentie [5].
Links
- Zien drinken doet drinken?
Publiekssamenvatting. De factsheet ‘Zien Drinken Doet Drinken?’ geeft een overzicht van de recente literatuur naar de effecten van alcoholgebruik in de sociale omgeving op kennis, opvattingen en gebruik van alcohol door jongeren. In deze publiekssamenvatting worden de belangrijkste resultaten uit de factsheet beschreven. - Zien drinken doet drinken? Een update!
De factsheet ‘Zien Drinken Doet Drinken? Een update!' geeft een overzicht van de recente literatuur naar de effecten van alcoholgebruik in de sociale omgeving op kennis, opvattingen en gebruik van alcohol door jongeren. Tevens is er een publiekssamenvatting van de factsheet.
Referenties
- Trucco, E. M. (2020). A review of psychosocial factors linked to adolescent substance use. Pharmacology Biochemistry and Behavior, 196, 17296.
- Campbell, J.M. & Oei, T.P. (2010). A cognitive model for the intergenerational transference of alcohol use behavior. Addictive Behaviors, 35(2), 73-83.
- Kuntsche, E. & Kuntsche, S. (2019). Parental drinking and characteristics of family life as predictors of preschoolers' alcohol-related knowledge and norms. Addictive behaviors, 88, 92-98.
- Smit, K., Voogt, C., Otten, R., Kleinjan, M. & Kuntsche, E. (2019). Exposure to parental alcohol use rather than parental drinking shapes Offspring's alcohol expectancies. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 43, 1967–1977.
- Voogt, C., Beusink, M., Kleinjan, M., Otten, R., Engels, R., … & Kuntsche, E. (2017). Alcohol-related cognitions in children (aged 2–10) and how they are shaped by parental alcohol use: A systematic review. Drug and alcohol dependence, 177, 277-290.
- Voogt, C., Smit, K., Kleinjan, M., Otten, R., Scheffers, T. & Kuntsche, E. (2020) From age 4 to 8, children become increasingly aware about normative situations for adults to consume alcohol. Alcohol & Alcoholism, 55, 104–111.
- Cook, M., Kuntsche, S., Smit, K., Voogt, C. & Kuntsche, E. (2021). Beverage-specific situational norms: evidence from the Dutch electronic appropriate beverage task. Drug and Alcohol Review, 40, 800–807.
