Alcoholinterventies

Kortdurende alcoholinterventies in de eerste lijn verminderen overmatig, ernstig en problematisch alcoholgebruik bij jongeren, volwassenen en ouderen [1]. Dit geldt zowel voor face-to-face interventies als voor online interventies en een combinatie van beiden. Het effect is niet heel groot en enige voorzichtigheid is geboden vanwege methodologische beperkingen van de onderzoeken. Er is ook weinig bekend over de generaliseerbaarheid van de effecten van kortdurende alcoholinterventies.

Zorgstandaard: minimaal één interventie
De Zorgstandaard Problematisch Alcoholgebruik en Alcoholverslaving (2017) schrijft voor dat de huisarts of POH iedere patiënt met alcoholproblemen ten minste één korte interventie behoort aan te bieden om te helpen het alcoholgebruik te verminderen of te stoppen.

Er zijn veel verschillende interventies die de huisarts of POH kunnen inzetten. Sommige zijn vooral gericht op bewustwording (Alcohol en ik, Alcohol en ouderen) en andere op minderen of stoppen met drinken - zelfstandig of met begeleiding. Een SBI of screening and brief intervention is een kortdurende interventie gebaseerd op de techniek van de motiverende gespreksvoering.

Alle hier genoemde interventies geven veel informatie en praktische tips over alcohol, drinken en verslaving. Om meer inzicht te krijgen kan het de patiënt helpen om het drankgebruik enige tijd bij te houden, bijvoorbeeld in het alcoholdagboek van thuisarts.nl (gratis download).

Anonieme Alcoholisten (AA)
Het is belangrijk om patiënten te wijzen op mogelijke steun via zelfhulpgroepen zoals de Anonieme Alcoholisten, die een belangrijke rol kunnen spelen bij terugvalpreventie. De Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in het gebruik van alcohol (2009) stelt dat alle patiënten met alcoholafhankelijkheid tijdens hun behandeling geïnformeerd moeten worden over de AA en verwante organisaties. Behandeling volgens het twaalfstappenplan van de AA (Minnesotamodel) is volgens het Zorginstituut Nederland (2013) even effectief als andere behandelingen van alcoholverslaving maar wel duurder; het valt wel onder de basisverzekering.

Voor de online interventies in dit overzicht hebben we ons gebaseerd op de Inventarisatie van digitale preventie en zorg voor mensen met alcoholproblematiek van Verslavingskunde Nederland (VKN) uit 2020 [1]. De keuze voor de offline interventie Moti4 is gebaseerd op het Interventieoverzicht Alcohol van het RIVM.

Alcoholdebaas
Website van Tactus verslavingszorg met informatie over alcohol, een anoniem forum en de mogelijkheid om gratis en anoniem advies te krijgen van een hulpverlener. Na het advies volgt eventueel online behandeling met als doel om te stoppen met drinken of verantwoord te drinken. Voor deze behandeling is een verwijzing nodig van de huisarts, vergoeding via de basisverzekering.

Alcoholvrijzwanger.nl
Gratis onlinecursus voor zwangere vrouwen die meer willen weten over de gevolgen van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap, met informatie, filmpjes, vragen en persoonlijke adviezen (drie sessies van elk ongeveer twintig minuten). Ontwikkeld door Trimbos-instituut, Alcoholvrije Start en Maastricht University.

Alcohol en ik
Anonieme, gratis onlinetraining van Antes voor volwassenen die bewuster willen omgaan met alcohol of besloten hebben te minderen of te stoppen met drinken.

Alcohol en ouderen
Online module van Stichting mirro die ouderen bewust maakt van en meer grip geeft op hun alcoholgebruik (ca. € 7 voor 1 jaar gebruik van alle mirro-modules).

Jellinek Zelfhulp Alcohol
Anoniem, gratis onlineprogramma van Jellinek voor volwassenen die zelfstandig hun alcoholgebruik willen verminderen of stoppen, met een forum voor het delen van ervaringen en tips. Ook geschikt voor mobiel.

Maxx app
Gratis app van het Trimbos-instituut die ondersteunt bij het minderen of stoppen van alcoholgebruik.

MinderDrinken.nl
Anonieme onlinecursus van NewHealth Collective (NHC) voor volwassenen die zelfstandig hun alcoholgebruik willen minderen of willen stoppen met drinken. Met een zelftest wordt bekeken welke variant het beste past bij het drinkgedrag: zelfstandig (eenmalig €19,95) of met begeleiding (gratis).

Moti4
Laagdrempelig gesprekkentraject van Mondriaan verslavingspreventie voor jongeren van 14 t/m 24 jaar die in de problemen dreigen te raken door middelengebruik. Vier gesprekken van een uur met een preventiewerker, met een app.

Wat Drink Jij app voor MBO studenten.
Langdurige online alcoholinterventie die dynamische ondersteuning biedt voor jongeren en jongvolwassenen (16-24 jaar) om minder alcohol te drinken. Aan de hand van een zelf gesteld doel (aantal glazen dat men in een week minder wil drinken) en op basis van dagboek data, krijgen ze wekelijks een passende oefening, en wordt succes bekrachtigd.

Wat Drink Jij website voor hbo en universitaire studenten
Kortdurende online alcoholinterventie die eenmalig persoonlijk advies geeft over het alcoholgebruik van jongeren en jongvolwassenen (16-24 jaar) en wat voor gevolgen dit heeft voor hun gezondheid én hun financiën. Daarnaast geeft het inzicht in het alcoholgebruik van leeftijdsgenoten om mispercepties over sociale normen over alcoholgebruik te corrigeren. Bovendien worden ze uitdaagt om minder te drinken in situaties waarin zij het moeilijk vinden om weerstand te bieden tegen alcohol.

Links

• Kennis en rolopvatting van professionals gedurende ‘Alcohol mij ‘n zorg?!’
  Integrale aanpak vroegsignalering alcoholgebruik bij ouderen in de eerste lijn. Dit rapport beschrijft een implementatietraject om de deskundigheid van professionals op het gebied van signaleren en bespreken van problematisch alcoholgebruik bij ouderen te bevorderen. (PVA, juni 2014).
• Prevention of risky alcohol consumption in primary health care. Do professionals care?
  Dit proefschrift laat zien hoe preventieve zorgverlening in de huisartsenpraktijk ten aanzien van overmatig alcoholgebruik kan worden verhoogd. Training en ondersteuning gecombineerd met financiële vergoedingen bevorderen screening en kortdurende interventiezorg. Proefschrift Myrna N. Keurhorst, Nijmegen, 2016.

Referenties

1. VKN. (2020). Digitale preventie en zorg voor mensen met alcoholproblematiek Inventarisatierapport [PDF file] opgehaald via: Digitale preventie en zorg voor mensen met alcoholproblematiek - Inventarisatierapport - SVA (herkenalcoholproblematiek.nl)