Op naar een rookvrije schooltijd!

Vanaf 1 augustus 2020 zijn alle scholen bij wet verplicht om hun gebouwen en terreinen rookvrij te maken. Deze wetgeving is een belangrijke stap voorwaarts in het tegengaan van roken onder jongeren, maar tegelijkertijd negeert de wet een veelvoorkomend fenomeen: roken buiten het schoolterrein. De verwachting is daarom dat veel scholen zullen blijven toestaan dat onder schooltijd gerookt wordt, hetzij een aantal meters verderop dan eerst.

Scholen die roken buiten hun terrein toestaan, beschermen jongeren helaas niet optimaal tegen roken. Hier zijn meerdere redenen voor te noemen. Ten eerste kunnen rokers zich verplaatsten naar plekken vol in het zicht van niet-rokers, zoals bij de ingang tot het schoolterrein. Ten tweede kunnen jongeren de bedoeling achter de rookregels ongeloofwaardig vinden, omdat roken blijft toegestaan, ondanks alle argumenten die gebruikt worden om de rookregels te rechtvaardigen, zoals hoe verslavend, schadelijk en duur roken is. Ten derde kunnen rokers zich sociaal gaan isoleren van niet-rokers, waardoor zij vast komen te zitten in groepen waar roken centraal staat.

Dit alles kan grotendeels voorkomen worden door roken onder schooltijd in zijn geheel te verbieden—een rookvrije schooltijd. Deze rookregel komt voor in landen als Denemarken, Finland en Ierland, maar Nederlandse scholen kiezen hier zelden tot nooit voor. Scholen geven aan dit niet te willen, omdat ze bezorgd zijn over de constante bemoeienis met de keuzes van jongeren, de uitvoerbaarheid van deze rookregel, en de gevolgen voor kwetsbare jongeren. Daarnaast vinden ze dat scholen wel erg gemakkelijk nieuwe verantwoordelijkheden toegeschoven krijgen, zelfs als ze daar voor hun gevoel weinig invloed op hebben.  

Scholen noemen hier een aantal terechte zorgen. Tegelijkertijd is het een gemiste kans als we het ontstane momentum niet doorpakken. Laten we er daarom voor zorgen dat scholen geleidelijk aan kunnen en willen toewerken naar een rookvrije schooltijd, bijvoorbeeld door gezamenlijk een strategie te ontwikkelen voor jongeren uit gezinnen en buurten waar veel wordt gerookt. Pas dan zijn de scholen écht rookvrij.

Over de auteur

Michael Schreuders is postdoctoraal onderzoeker aan de Afdeling Bestuurskunde en Sociologie van de Erasmus Universiteit Rotterdam