Sigaretten sinds 2010 even betaalbaar ondanks verhogingen tabaksaccijns

Om roken écht te ontmoedigen en te voorkomen dat sigaretten even betaalbaar blijven, moeten toekomstige accijnsverhogingen volgens de onderzoekers niet alleen groot genoeg zijn maar ook met enige regelmaat plaatsvinden. De studie naar betaalbaarheid van tabak is vandaag gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nicotine & Tobacco Research.

Betaalbaarheid tabak

De Maastrichtse onderzoekers gebruikten gerapporteerde inkomens en gerapporteerde prijzen van gekochte pakjes sigaretten van 2765 mensen die dagelijks roken, verzameld tussen 2008 en 2020. Hierdoor konden zij per persoon en per jaar berekenen hoeveel procent van het jaarinkomen nodig was om 100 pakjes sigaretten te kopen. Hoewel de prijs van een pakje sigaretten jaarlijks licht steeg, namen ook de inkomens toe. Hierdoor is de verhouding tussen prijs per pakje sigaretten en inkomen niet wezenlijk veranderd tussen 2010 en 2020. De data uit 2020 zijn overigens verzameld vóór de accijnsverhoging van 1 euro in april 2020. Naar verwachting heeft deze verhoging wél geleid tot een verandering in de betaalbaarheid. Onderzoeker Cloé Geboers, verbonden aan UM en het Trimbos-instituut:

“Het doel van accijnsverhogingen is dat mensen minder gaan roken, doordat tabak minder betaalbaar wordt. Dat levert juist weer gezondheidswinst op. De geplande verhogingen in 2023 en 2024 van elk ongeveer 1 euro zijn daarmee een goed begin.”

Betaalbaarheid is de prijs van een product, relatief tot inkomen. De betaalbaarheid van sigaretten wordt meestal berekend volgens de Relative Income Price (RIP): hoeveel procent van het bruto binnenlands product per hoofd nodig is om 100 pakjes Marlboro te kopen. In dit onderzoek is de individuele RIP berekend: hoeveel procent van iemands inkomen nodig is om 100 pakjes te kopen van het merk (en de variatie) die zij meestal roken.

 Accijnsverhogingen

Dat de betaalbaarheid tussen 2010 en 2020 gelijk bleef, toont aan dat de accijnsverhogingen in Nederland in die jaren onvoldoende zijn geweest om roken minder betaalbaar te maken. Het is volgens de onderzoekers dan ook cruciaal dat accijnsverhogingen niet alleen groot genoeg zijn, maar ook met enige regelmaat plaatsvinden, bijvoorbeeld jaarlijks. Ze benadrukken wel dat het daarbij belangrijk blijft om accijnsverhogingen te combineren met andere maatregelen, vooral om groepen te ondersteunen die meer moeite hebben om te stoppen met roken.  Geboers:

“Uit ons onderzoek is gebleken dat sigaretten minder betaalbaar zijn voor mensen die gemiddeld een lager inkomen hebben, zoals vrouwen, jongvolwassenen en mensen met een lager of gemiddeld opleidingsniveau. Het is daarom extra belangrijk deze groepen hulp te bieden als zij willen stoppen met roken, bijvoorbeeld door meerdere behandelingen per jaar te vergoeden.”

Het onderzoek is gepubliceerd in Nicotine & Tobacco Research.

Dit onderzoek is gefinancierd door: Longfonds, Hartstichting, KWF Kankerbestrijding, Trombosestichting en het Diabetesfonds

De dataverzameling tussen 2008 en 2018 is gefinancierd door: ZonMW, Europese Commissie, en KWF Kankerbestrijding. De dataverzameling vanaf 2020 is gefinancierd door het Longfonds, Hartstichting, KWF Kankerbestrijding, Trombosestichting en het Diabetesfonds.