Ouders van mbo-studenten praten met hun kind over middelengebruik maar maken weinig afspraken

Ouders spelen een belangrijke rol bij het eventuele gebruik van tabak, vapes, alcohol of drugs door hun kind. Maar hoe denken ouders van mbo-studenten hier over? Waar praten ze over en welke afspraken maken ze met hun kind? Om hier zicht op te krijgen is in 2023, gelijktijdig met de Mbo-Middelenmonitor onder studenten, voor het eerst een onderzoek uitgevoerd onder ouders van mbo-studenten.

Meeste ouders praten over middelengebruik, maar het minst over vapen

Bijna alle ouders van mbo-studenten hebben minstens één keer met hun kind gepraat over roken (94,0%), alcohol drinken (96,2%) of drugsgebruik (90,7%). Minder ouders praten over vapen (80,1%). Dit is opvallend, omdat er de laatste jaren veel aandacht is voor de schadelijke effecten van vapen. Ook is het gebruik onder mbo-studenten tussen 2021 en 2023 sterk toegenomen. Regelmatige en duidelijke communicatie verkleint de kans dat jongeren middelen gaan gebruiken. Het is daarom belangrijk dat ouders hierover praten met hun kind.

Meeste ouders bewust van schadelijkheid van middelen

Bijna alle ouders denken dat het best wel of erg schadelijk is voor jongeren om te roken (98,6%), vapen (98,5%), cannabis (90,6%), XTC (96,6%) of lachgas (98,3%) te gebruiken. De meerderheid van de ouders geeft dan ook aan dat hun kind deze middelen zeker niet mag gebruiken. Het drinken van alcohol wordt iets minder vaak als schadelijk gezien (79,8%) en minder ouders geven (19,1%) dan ook aan dat hun kind zeker geen alcohol mag drinken. Omdat de hersenen van jongeren tot hun 25e in ontwikkeling zijn, kan alcoholgebruik leiden tot een verstoorde hersenontwikkeling bij jongeren. Daarom is het belangrijk dat ouders kennis hebben van de schadelijke effecten van alcohol en grenzen stellen bij het (eventuele) alcoholgebruik van hun kind. In de blog ‘Mijn kind gaat studeren’ lees je tips voor een gesprek over alcoholgebruik.

Ouders maken vaak geen duidelijke afspraken over middelengebruik

Hoewel de meeste ouders denken dat middelengebruik schadelijk is voor jongeren, praten ze minder vaak met hun kind over wat wel en niet mag. Ook maken zij vaak geen concrete afspraken. 1 op de 7 ouders van minderjarige mbo-studenten heeft een NIX18-afspraak gemaakt met hun kind: niet drinken én niet roken tot 18 jaar. Ouders die geen afspraak over niet roken en/of niet drinken hebben gemaakt, zeggen dat ze liever goed praten met hun kind of dat het geen zin heeft om zo’n afspraak te maken.

“Toch is het belangrijk dat ouders wel duidelijke afspraken rondom middelengebruik maken”, benadrukt Wilke Heijnen, projectleider Jeugd bij het Trimbos-instituut. “Het stellen van duidelijke grenzen en het maken van afspraken verkleint namelijk de kans dat jongeren middelen zoals tabak, alcohol of cannabis gaan gebruiken.”

Ouders van meerderjarigen denken minder invloed te hebben op het gebruik van hun kind

Ruim twee derde van de ouders denkt invloed te hebben op het cannabis-, XTC- en/of lachgasgebruik van hun kind. Voor roken en alcohol drinken ligt dit iets lager (respectievelijk 59,7% en 50,7%). Ouders van meerderjarige mbo-studenten denken minder vaak invloed te hebben op het gebruik van hun kind dan ouders van 16- en 17-jarige mbo-studenten. Zodra een kind volwassen wordt en legaal alcohol en tabak mag kopen, kunnen ouders het gevoel hebben minder grip te hebben op het gebruik. Toch is het ook na de 18e verjaardag van het kind zinvol als ouders het gesprek aangaan en advies blijven geven. Ook als het kind al eens geëxperimenteerd heeft.

Aan de slag met preventie

• Op HelderOpvoeden.nl en Groeigids.nl staan concrete tips voor ouders om middelengebruik te bespreken en grenzen te stellen. Ouders die extra ondersteuning nodig hebben kunnen gebruik maken van aanvullend aanbod zoals het Preventief Adviesgesprek of de cursus ‘Help, mijn kind kan niet zonder’.
• Gemeenten, scholen en professionals kunnen gebruik maken van universele aanpakken zoals Helder op School, Stijn en Opgroeien in een Kansrijke Omgeving. Ook kunnen scholen en professionals en scholen gebruik maken van de Toolbox Helder Opvoeden voor praktische tips voor het organiseren van een ouderbijeenkomst. Daarnaast kunnen professionals op NIX18voorprofs informatie en handige tools vinden om bij te dragen aan de NIX18 campagne.

Meer informatie voor professionals

• Blog ‘Ondersteun ouders bij middelenopvoeding’
• Infosheet: Wat kunnen ouders doen in de middelenopvoeding van hun kind?
• Infosheet: Hoe kan ik bijdragen aan het voorkomen van problemen door alcohol, tabak en drugs door jongeren?
• Infographic: Naar een samenhangend aanbod voor ouders op middelenpreventie

Over het onderzoek

In 2023 is het onderzoek voor de eerste keer uitgevoerd onder 1.279 ouders van mbo-studenten. Dit onderzoek werd tegelijkertijd uitgevoerd met de Mbo-Middelenmonitor 2023, waarin het middelengebruik van mbo-studenten zelf werd onderzocht. We hebben onder andere aan ouders gevraagd welke regels er thuis zijn en hoe zij denken over het gebruik van alcohol, tabak, vapes, cannabis en andere drugs. Ook hebben we gekeken naar mogelijke verschillen tussen ouders van mbo-studenten van verschillende leeftijden (16, 17 en 18 jaar of ouder) en hebben we onderzocht of de resultaten verschillen tussen ouders die zelf wel of niet roken, vapen of drinken.