Oratie Hans Kroon: ambulantiseren vergt anders prioriteren

Ambulantisering houdt in dat mensen met (ernstige) psychische aandoeningen zo veel mogelijk kunnen deelnemen aan en wonen in de maatschappij. Streven is minder en kortere psychiatrische opnamen, onder gelijktijdige verbetering van de ambulante zorg en ondersteuning. Kroon onderzoekt dit proces en de uitkomsten van ambulantisering in (inter)nationale context.

Herstelproces

Waar in de vorige eeuw psychisch kwetsbaren in Nederland nog ver buiten de stad werden opgesloten en ‘geïnstitutionaliseerd’, afgezonderd in het groen, is al geruime tijd de weg terug naar de ‘maatschappij’ ingezet. Want isolement bleek doorgaans nou niet bepaald een succesvolle herstelstrategie. Filosofie is nu dat mensen met psychische problemen zo gezond, zelfstandig, sociaal en veilig mogelijk onder de mensen moeten kunnen wonen (integratie). Gemeenten, GGZ, zorginstellingen en zorgverzekeraars hebben in dat herstelproces een belangrijke rol.

Investeringen gewenst

Vanaf 2012 is door deze partijen serieus ingezet op ambulantisering. Uit wetenschap en praktijk is meer inzicht gekomen over hoe het beter kan. Toch kunnen we op dit moment niet tevreden zijn over het proces en de opbrengsten daarvan. Er zijn minder bedden, maar die zijn zo veel duurder dat er nauwelijks extra middelen voor ambulante zorg en ondersteuning kwamen. En waar er geïnvesteerd werd, kwam dit vaak niet terecht bij de mensen die minder dan voorheen opgenomen worden. De kwaliteit van leven van deze mensen is er niet op vooruit gegaan. Dus feitelijk is de ambulantisering nog maar nauwelijks op gang gekomen. Het proces vlot trekken vergt consequent volhouden van de beleidsrichting, maar met een fundamenteel andere prioritering. Op de werkvloer is innovatieruimte nodig om dat proces beter op gang te brengen.

Integrale zorg

Acceptatie binnen de wijken is wel een groot probleem. Denk aan verkeerd afgelopen tbs-gevallen, die een gevoel van onveiligheid aanwakkeren. Vraag is dan hoe negatieve stigmatisering kan worden bestreden? Vragen waarop Kroon een antwoord hoopt te vinden zijn verder: wat zijn de (individuele) achtergronden en oorzaken van ‘de verwarde mens’? Hoe organiseer je een hoogwaardige geïntegreerde behandeling met ‘zo gewoon mogelijke’ ondersteuning op kleine schaal?

De kersverse hoogleraar onderzoekt naast maatschappelijke acceptatie van mensen met psychische problemen ook nieuwe psycho-sociale interventies, adequate organisatie van zorg en ondersteuning ‘in de wijk’, ontwikkelingen in kwaliteit van leven. Integratie is het sleutelwoord: integratie in de samenleving, en integrale zorg en ondersteuning.

Hans Kroon werd in 1964 geboren te Driebergen-Rijsenburg. Na zijn middelbare school (het Revius Lyceum in Doorn) ging Hans in 1982 psychologie studeren aan de Universiteit Utrecht. Daar promoveerde hij in 1996 op onderzoek naar casemanagement in de psychiatrie. Hij is inmiddels (co-)auteur van ruim 70 wetenschappelijke publicaties. Per 1 december 2017 werd hij benoemd tot hoogleraar Ambulantisering en Deïnstitutionalisering. Zijn leerstoel is ingebed in de Academische Werkplaats Geestdrift van Tranzo, het wetenschappelijk centrum voor zorg en welzijn van de Tilburg School of Social and Behavioral Sciences (TSB). De leerstoel wordt gefinancierd door het Trimbos-instituut, tevens de vestigende instantie. Het Trimbos-instituut doet onderzoek naar geestelijke gezondheid, mentale veerkracht en verslaving. Hans is tevens werkzaam aan het Trimbos-Instituut, waar hij sinds 1997 leiding geeft aan het programma Reïntegratie met onderzoeksthema’s als intensieve ambulante zorg, arbeidsreïntegratie, crisispreventie, herstelondersteuning, en maatschappelijke opvang. Meer over Hans Kroon.

Symposium

De oratie wordt voorafgegaan door het symposium onder de gelijknamige titel: Psychiatrie en samenleving: zoeken naar verbinding. Datum: 14 december; tijd: 12:30 – 15:30 uur; Locatie: DZ-2 (Dante-gebouw). Programma: www.tranzo.nl.

Na een terugblik op de geschiedenis door prof. Joost Vijselaar (UU), gaat prof. Jaap van Weeghel (Tranzo) in op het publieke ongemak rond mensen met psychische problemen, en hoe dat te doorbreken. Jan Berndsen (vz. Mental Health Europe) en dr. Wilma Boevink (User Research Center Trimbos) koppelen in dialoog de bestuurlijke idealen aan persoonlijke herstelworstelingen. Drs. Elnathan Prinsen (Dimence), drs. Daniëlle van Duin (Trimbos, Tranzo), drs. Christien Muusse en Cathelijn Tjaden MSc (Trimbos) gaan in op enkele veelbelovende interventies en samenwerkingsvormen in tijden van crises en persoonlijk herstel.

Meer over dit thema

• Ambulantisering