Jonge kinderen zitten vaak achter een scherm zonder begeleiding van ouders

Het merendeel van de ouders laat hun kinderen namelijk digitale media gebruiken om zelf iets anders te kunnen doen. Experts benadrukken dat kinderen de voordelen van digitale media vooral benutten als de ouders actief meedoen. Dit blijkt uit het Iene Miene Media onderzoek van Netwerk Mediawijsheid dat is gepubliceerd tijdens de Media Ukkie Dagen.

“De beweegredenen van ouders zijn begrijpelijk, maar waarschijnlijk zijn ze zich niet goed bewust van de langetermijneffecten. Die kunnen negatief zijn op de lichamelijke ontwikkeling of taalontwikkeling van hun kind.” – wetenschappelijk onderzoeker dr. Anouk Tuijnman van het Trimbos-instituut.

Digitale media voor ontspanning voor het kind én de ouders

Het digitaal mediagebruik onder jonge kinderen is gemiddeld 1 uur en 51 minuten per dag, waarvan 1 uur en 39 minuten voor een scherm en 12 minuten voor luisteren naar media of bellen zonder beeld. Uit het onderzoek blijkt dat driekwart van de ouders digitale media voor hun jonge kinderen gebruikt om hun kind plezier en ontspanning te bieden. Toch blijkt dat maar 50% van de ouders ziet dat het gebruik van digitale media echt bijdraagt aan het rustig worden van hun kinderen. Ook vinden ouders digitale media handig, omdat ze zo zelf iets kunnen doen of tot rust kunnen komen.

“We zien dat ouders digitale media vaak inzetten op momenten die henzelf goed uitkomen, zoals tijdens het koken of wanneer het kind onrustig is. Maar te veel schermtijd op jonge leeftijd kan de slaap verstoren. Ook kan het de taalontwikkeling remmen en leiden tot lichamelijke klachten door te veel zitten en te lang dichtbij kijken,” waarschuwt dr. Anouk Tuijnman. “Ouders geven ook aan dat ze digitale media gebruiken om hun kinderen af te leiden bij negatieve emoties, zoals verveling of irritatie. Maar zo missen kinderen belangrijke leermomenten. Juist op jonge leeftijd moeten ze leren omgaan met hun emoties en leren om iets zelfstandig te doen als ze zich vervelen.”

Samen digitale media gebruiken is goed voor de ontwikkeling

Vier op de tien ouders praten regelmatig met hun kind over digitale media of geven uitleg over digitale media. Zowel op momenten dat ze met hun kinderen samen bezig zijn met digitale media als op andere momenten. Toch gebruiken veel jonge kinderen (60%) digitale media zonder begeleiding. Een gemiste kans, want samen activiteiten doen heeft juist een positief effect op de band tussen ouder en kind én op de ontwikkeling van kinderen.

“Onderzoek laat zien dat het veel voordelen oplevert voor de ontwikkeling van het kind als de ouders actief betrokken zijn bij schermgebruik. Kinderen hebben meer plezier en begrijpen beter wat ze bekijken als ouders uitleg geven en vragen stellen.” – dr. Peter Nikken, lector Jeugd & Media bij Hogeschool Windesheim.

Vroeg inzetten op een gezonde mediabalans

Met gemiddeld 3 uur en 40 minuten per dag besteden jonge kinderen nog steeds veel meer tijd aan offline activiteiten dan aan schermgebruik. Net als bij de offline activiteiten, raden experts ouders aan om de online activiteiten ook samen te doen. “Zo is samen tv kijken ontspannend voor ouders en kinderen. Het draagt ook bij aan een actieve mediaopvoeding,” vertelt dr. Anouk Tuijnman. “Als ouders vroeg inzetten op een gezonde mediabalans, dan levert dat op lange termijn het meeste op. In de kleutertijd zijn kinderen nog heel flexibel. Het vraagt wel om een actieve en consequente aanpak van de ouders.”

10 praktische tips voor ouders

Kleine aanpassingen in het digitale mediagebruik kunnen al een groot effect hebben en nadelige gevolgen beperken. Daarom heeft Netwerk Mediawijsheid 10 tips ontwikkeld voor de campagne van de Media Ukkie Dagen. Deze tips zijn eenvoudig en direct toe te passen. Ze zijn bedoeld om jonge kinderen op een gezonde manier te laten ontspannen.

Over het Iene Miene Media onderzoek 2024

Iene Miene Media is een jaarlijks herhaald kwantitatief onderzoek naar het mediagebruik in gezinnen met jonge kinderen van 0 t/m 6 jaar en is een onderdeel van de Media Ukkie Dagen. Het onderzoek is uitgevoerd middels een online kwantitatieve survey onder 900 ouders van kinderen in de leeftijdscategorie 9 maanden t/m 6 jaar. Het veldwerk vond plaats tussen 8 en 26 februari 2024. De vragen in dit verdiepende onderzoek gingen in op de rol – en balans – van mediagebruik en andere activiteiten in relatie tot ontspanning. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Netwerk Mediawijsheid in samenwerking met dr. Peter Nikken, lector Jeugd & Media bij Hogeschool Windesheim, wetenschappelijk onderzoeker dr. Anouk Tuijnman van het Trimbos-instituut, uitgevoerd door onderzoeksbureau Panel Inzicht.

Meer informatie

• Dossier Digitale media gebruik bij jonge kinderen

Zowel gamen als gebruik van social media zijn een normale vorm van (vrije)tijdsbesteding die voordelen kent. Wel kent gebruik van digitale-mediaproducten ook nadelen, bijvoorbeeld als het ten koste gaat van andere belangrijke (gezonde) activiteiten. Ons doel is dan ook om kinderen, jongeren en volwassenen te ondersteunen in het vinden van een gezonde digitale balans. Hierbij gebruik makend van de voordelen, en zoveel mogelijk beschermd tegen de risico’s. Het Trimbos-instituut kijkt hierbij naar de rol van het individu, maar ook naar de verantwoordelijkheid en de rol van de ontwikkelaars van games en sociale media.