Highlights Jaarbericht Nationale Drug Monitor 2020

Onder uitgaande jongvolwassenen steeg in de afgelopen jaren het gebruik van ketamine en 2C-B, en daalde het gebruik van 4-FA. De zuiverheid van cocaïne bereikte een recordhoogte, terwijl de prijs stabiel bleef. Dat blijkt uit het Jaarbericht van de Nationale Drug Monitor 2020.

Het Jaarbericht 2020 van de Nationale Drug Monitor (NDM) rapporteert trends, cijfers en feiten over het beleid, het gebruik van en de schade door alcohol, tabak en drugs en over de drugsgerelateerde criminaliteit. Verschillende zaken vallen op.

Toename ziekenhuisopnames gerelateerd aan cannabis

In 2019 hadden bijna een miljoen volwassenen (7,2%) cannabis gebruikt in het voorgaande jaar. Dat is even veel als in voorgaande jaren. Het aantal (bijna) dagelijkse cannabisgebruikers nam toe van 140 duizend in 2017 naar 220 duizend in 2018, en bleef op dit niveau in 2019 (1,6% van alle volwassenen)¹. Meer laag- en middelbaaropgeleiden dan hoogopgeleiden gebruiken cannabis (bijna) dagelijks, een risicofactor voor verslaving. De algemene ziekenhuizen registreerden een toename in het aantal patiënten dat werd opgenomen voor een cannabisgerelateerde aandoening als hoofd- of nevendiagnose, van 1.190 patiënten in 2015 naar 1.660 in 2018. Er zijn aanwijzingen dat het gebruik van cannabis tijdens de eerste fase van de coronacrisis is toegenomen, vooral vanwege verveling, maar ook om stress en mentale problemen de baas te kunnen.

^{1 Aangezien het totale percentage gebruikers in het afgelopen jaar en maand gelijk bleef in afgelopen peiljaren, betekent dit dus dat alleen het aandeel dat frequenter (dat wil zeggen (bijna) dagelijks) gebruikt binnen de groep gebruikers is toegenomen, althans tussen 2017 en 2018.}

Toename ecstasygebruik

Het laatste-jaar-gebruik van ecstasy is in 2019 (3,4%) voor het eerst sinds 2015 hoger vergeleken met de voorgaande jaren (tussen de 2,7% en 2,9%). Vergeleken met 2018 is het gebruik in 2019 gestegen onder mannen, hoogopgeleiden en 20-24-jarigen, de groepen waarin het gebruik al relatief hoog lag. Tijdens de coronacrisis is onder uitgaande jongeren en jongvolwassenen het gebruik van de partydrugs ecstasy en amfetamine echter gedaald, waarschijnlijk door het ontbreken van feesten en festivals.

Lees ook: Nieuwe cijfers uitgaan en middelengebruik tijdens coronapandemie

Zuiverheid cocaïne op recordhoogte

Onderzoeken op lokaal niveau suggereren een toename van het cocaïnegebruik, maar dit is niet zichtbaar in landelijk bevolkingsonderzoek. In 2019 had naar schatting 1,9% van de volwassen Nederlanders in het afgelopen jaar cocaïne gebruikt; dat zijn in totaal ongeveer 260 duizend personen. Het gebruik is het hoogst in de leeftijdsgroep 25-29 jaar (7,1%) en 20-24 jaar (6,9%). De zuiverheid van cocaïne is op recordhoogte (gemiddeld 68,9% in 2019 versus 49,2% in 2011), terwijl de prijs stabiel is gebleven. Dit kan wijzen op een ruime beschikbaarheid van cocaïne op de drugsmarkten. Gegevens van de politie wijzen er op dat dit ook tijdens de coronacrisis zo is gebleven. Zie ook: Nationale Drug Monitor geeft eerste indruk van coronacrisis op drugscriminaliteit | wodc.nl

Dynamische trends Nieuwe Psychoactieve Stoffen

Uit verschillende onderzoeken en monitors komt naar voren dat het gebruik van ketamine, 2C-B en 3-MMC is toegenomen en het gebruik van 4-FA is gedaald, althans in bepaalde (lokale) groepen in de bevolking. Ook neemt het aandeel aan ketamine gerelateerde gezondheidsincidenten van het totaal aantal drugsincidenten op EHBO-posten op feesten toe; ook tussen 2018 en 2019 was deze stijging weer zichtbaar. Voor 4-FA registreerde de Monitor Drugsincidenten een daling in zowel het aandeel als de mate van intoxicatie, sinds het verbod van dit middel in mei 2017.

Geen verdere toename geregistreerde drugssterfte

In 2019 registreerde het CBS op basis van de doodsoorzakenstatistiek 252 gevallen van (directe) sterfte door drugsgebruik. Na een aanvankelijke stijging van 123 gevallen in 2014 naar 262 gevallen in 2017, lijkt deze trend zich dus niet voort te zetten.

In 2019 stonden in 50% van de gevallen opioïden als de primaire oorzaak geregistreerd. In 50% van de gevallen ging het om een onopzettelijke vergiftiging (of overdosis), in 23% van de gevallen om suïcide en in 2% van de gevallen was de oorzaak van de vergiftiging onbekend. In de overige 25% van de gevallen werd de sterfte geregistreerd onder de diagnose “psychische stoornissen en gedragsstoornissen”. Het Trimbos-instituut heeft samen met de GGD Amsterdam onderzoek verricht naar het ontwikkelen van een speciaal register voor de drugssterfte. Inzet is om een beter beeld te krijgen van de aard en omstandigheden van het overlijden en de specifieke middelen die hierbij een rol hebben gespeeld.

Voor de drugsgerelateerde criminaliteit en de impact van de coronacrisis hierop

• Zie: Nationale Drug Monitor geeft eerste indruk van coronacrisis op drugscriminaliteit | wodc.nl