Een nieuwe cursus voor naasten van mensen met een psychische kwetsbaarheid

Ook oog voor de naasten

Wanneer iemand mentale problemen heeft en bijvoorbeeld bij een ggz-instelling behandeld wordt, raakt het ook de naasten. Deze naasten, zoals een (eventuele) partner, ouders, (volwassen) kinderen, vrienden, broers of zussen, hebben vaak vragen en zoeken handvatten om met de situatie om te gaan en als naaste zo goed mogelijke steun te bieden. Ook cliënten zelf zijn soms door schaamte of trots huiverig om naasten te betrekken. De generieke module voor naasten, een ggz-kwaliteitsstandaard, biedt hulpverleners aanknopingspunten voor het samenwerken en ondersteunen van naasten. 

In aanvulling hierop en vanuit eerder onderzoek naar mantelzorgers van mensen met psychische problemen ontwikkelde het Trimbos-instituut samen met Henk-Willem Klaassen een nieuwe naastencursus ‘Psychische kwetsbaarheid in je naaste omgeving: Handvatten voor naasten’. Deze groepstraining is de opvolger van de groepscursus ‘Psychische problemen in de familie’. Vanuit de Trimbos Academie wordt een train-de-trainer workshop gegeven voor professionals van ggz-instellingen of steunpunten mantelzorg. Tijdens de workshop leren de (zorg)professionals hoe ze deze groepscursus voor naasten kunnen geven.

Ontwikkeling cursus

”Naasten gebruiken hun hart, maar in de psychiatrie gaat dat niet altijd goed.” Dat vertelt Henk-Willem Klaassen. Hij is al 27 jaar sociaal-psychiatrisch verpleegkundige, naastenadviseur, familie-ervaringsdeskundige en hoofdontwikkelaar van de training. “Als naaste zit je zelf natuurlijk ook in een emotionele achtbaan, maar tegelijkertijd wil je herstelondersteunend zijn voor degene met psychische kwetsbaarheid. Dat leren naasten in deze cursus waarbij er ook oog is voor hun eigen emoties. Hiermee is deze naastencursus veel laagdrempeliger en minder ‘schools’ in vergelijking met psychoeducatie cursussen. Waar een boek goed is voor algemene informatie, kunnen naasten echt ervaringen uitwisselen in de groepscursussen.”

Veel ggz-instellingen hebben al een naastenbeleid en geven voorlichting aan naasten en mantelzorgers. Maar naasten van mensen met een psychische kwetsbaarheid hebben ook behoefte om in contact te komen met lotgenoten en handvatten te krijgen. In deze nieuwe groepscursus kunnen naasten leren hoe ze:

• Inzicht krijgen in wat de psychische kwetsbaarheid betekent voor het (toekomstig) leven van alle betrokkenen; 
• Onderkennen van eigen gevoelens over de betekenis en gevolgen van deze psychische kwetsbaarheid;
• Onderkennen van het belang en leren organiseren van sociale steun;
• Oefenen van vaardigheden zoals woorden leren vinden voor wensen en verwachtingen, communicatievaardigheden, probleemoplossing en samenwerken met de hulpverlening. 

Uitvoering cursus

Het afgelopen jaar is de nieuwe naastencursus verschillende keren op locatie en ook online gegeven bij GGZ Friesland, nadat verschillende begeleiders waren opgeleid door Henk-Willem. “Vanuit ons Familie- en Mantelzorgbeleid boden wij al eerder een training aan ter ondersteuning van onze naastbetrokkenen.” Zo vertelt Linda Hablé, beleidsadviseur zorgbeleid. “Door omstandigheden bleek het moeilijker dan gedacht om deze te organiseren en een grotere groep naasten te bereiken. Na onze zoektocht kwamen wij in 2019 bij het Trimbos-instituut terecht. Het is fijn dat deze naastencursus een soort kapstok is: er is ruimte om kennis toe te voegen en de cursus per groep aan te passen. Dit levert positieve ervaringen op van de deelnemers.”

Tot nu toe zijn 12 medewerkers opgeleid om de naastencursus te geven bij GGZ Friesland. De insteek van GGZ Friesland is dat iedere naastencursus begeleid wordt door drie trainers, twee professionele hulpverleners en een familie-ervaringsdeskundige. Één van de begeleiders en familie-ervaringsdeskundigen is Sietske van der Weg. “Het is goed om een extra luisterend oor te bieden aan naasten. De cursus bestaat uit zes bijeenkomsten waar lotgenoten ervaringen delen en daardoor ook van elkaar leren. En als je als begeleider merkt dat iemand niet goed genoeg zijn of haar verhaal kwijt kan, dan heb je de mogelijkheid om er extra aandacht aan te besteden.”

Mooie uitkomsten

De afgelopen twee jaar is ervaring opgedaan met het aanbieden van de naastencursus bij ggz-organisaties en een steunpunt mantelzorg. De ervaringen zijn positief en daarom gaat de Trimbos Academie een landelijke train-de-trainer workshop aanbieden voor (zorg)professionals die de cursus willen gaan geven.

“Ik vind het fijn dat ik in het geven van de naastencursus naasten zie groeien in hun herstelproces.” – Sietske van der Weg, begeleider en familie-ervaringsdeskundige.

Meer informatie

> Schrijf je in voor de training