Drugsgebruik in gevangenissen zorgelijk

Uit internationaal onderzoek blijkt dat mensen die in detentie (gevangenissen) zitten substantieel vaker drugs hebben gebruikt en vaker regelmatig drugs gebruiken. Ook ervaren gedetineerden vaker drugsgerelateerde problemen dan niet-gedetineerden. Het drugsgebruik in gevangenissen wereldwijd is relatief hoog. Nederland telde in 2021 tegen de 30.000 gedetineerden en telt 29 penitentiaire inrichtingen.

Het is van groot belang inzicht te krijgen in het huidige drugsgebruik onder Nederlandse gedetineerden. We kunnen daarbij goed aanhaken bij ontwikkelingen in buitenlandse gevangenissen, zodat we niet opnieuw het wiel hoeven uit te vinden. Dit betekent echter wel dat gevangenissen in Nederland openheid van zaken moeten geven over drugsgebruik onder gedetineerden en het belang inzien van onderzoek hiernaar. Ter Apel loopt hierin duidelijk voorop in ons land.” – Daan van der Gouwe, drugsonderzoeker Trimbos-instituut   

Synthetische cannabinoïden (SCRAs)

Aanleiding voor het onderzoek in samenwerking met C-EHRN is de voortdurende innovatie in de manier waarop drugs en met name synthetische cannabinoïden (SCRAs) de gevangenis worden ingesmokkeld,  zoals geïmpregneerd op briefpost. Ook zijn er signalen van een wijdverbreid gebruik van SCRAs in Nederlandse gevangenissen. Het gebruik van SCRAs wordt al langere tijd gezien in buitenlandse gevangenissen. Een belangrijke reden hiervoor is dat deze stoffen moeilijker zijn op te sporen dan meer traditionele drugs als cannabis of cocaïne. SCRAs zijn geïmpregneerd op papier geurloos en bovendien is het gebruik ervan niet aan te tonen bij gangbare urinecontroles. De effecten van SCRAs lijken op die van THC, wat maakt dat de gebruiker zich ontspant en een roes voelt. De effecten kunnen echter flink in sterkte en werkingsduur verschillen, en andere bijwerkingen geven die in extreme gevallen zelfs levensbedreigend kunnen zijn.

De uitkomsten van het onderzoek heeft ons doen laten inzien dat we te lang naar het onderwerp drugs hebben gekeken vanuit alleen het oogpunt van veiligheid. We doen vooral ons best om te voorkomen dat drugs op de een of andere manier wordt binnengesmokkeld. Het is eveneens van belang om het onderwerp drugs te bekijken vanuit gezondheid, zorg en professionaliseren van onze medewerkers.” – Laurens Huizenga, vestigingsdirecteur PI Ter Apel

Ter Apel

Het kwalitatieve onderzoek in de PI Ter Apel is een eerste verkenning waarbij onder medewerkers een vragenlijst is uitgezet en daarnaast  verdiepende gesprekken zijn gehouden met key-informanten uit de PI. Hieruit komt naar voren dat er naast cannabis- en alcoholgebruik sprake lijkt te zijn van hoog gebruik van SCRAs en van oneigenlijk gebruik van op recept verstrekte pijn–, en slaap- en kalmeringsmedicatie. Hoewel drugsgebruik in de PI in Ter Apel niet tot zichtbare grote veiligheids- of gezondheidsincidenten lijkt te leiden, is het aannemelijk dat gedetineerden niet snel bij de medische dienst aankloppen bij drugsgerelateerde gezondheidsklachten, onder meer uit angst voor sancties of stigmatisering.

Het onderzoek van Trimbos-instituut en C-EHRN helpt ons om meer inzicht te krijgen in wat er speelt op gebied van drugs. We zien dat de ontwikkelingen rondom drugsgebruik de laatste jaren snel gaan. Als inrichting zoeken wij de samenwerking met experts op dit terrein op. Trimbos-instituut en C-EHRN zijn voor ons waardevolle partners gebleken. Wetenschappelijk onderzoek, zoals uitgevoerd door Trimbos, genereert relevante data voor ons.” – Analist Bureau Inlichtingen en Veiligheid PI Ter Apel

Aanbevelingen

Het Europees Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugsverslaving (EMCDDA) adviseert om onderzoek en monitoring te stimuleren naar drugsgebruik en gezondheidsincidenten in gevangenissen. In Nederland wordt hier weinig tot geen onderzoek naar gedaan. Het beleid is vooral gericht op het tegengaan van drugsinvoer en minder gericht op het drugsgebruik in de gevangenis en of zorgbehoeften van gedetineerden. Het is belangrijk het onderzoek in de PI in Ter Apel uit te breiden naar penitentiaire inrichtingen voor een beter beeld van het drugsgebruik in Nederlandse gevangenissen,

Daarnaast is het belangrijk om meer zicht te hebben op de zorgbehoeften van gedetineerden en de uitdagingen voor gevangenispersoneel als het gaat om drugsgebruik. Alleen met nieuwe inzichten uit onderzoek kan er gerichter en passende zorg worden gerealiseerd, en de toegang tot de verslavingszorg worden verbeterd. De onderzoekers adviseren om up to date en neutraal informatiemateriaal over de effecten en gezondheidsrisico’s van drugs beschikbaar te stellen aan zowel medewerkers als gedetineerden. Het is ook wenselijk om binnen het gevangeniswezen een brede en open discussie over drugs en in het bijzonder SCRAs te houden.

Lees meer in het rapport over het onderzoek en de aanbevelingen.

Lees meer over drugsgebruik en verslavingsproblematiek onder justitiabelen in de NDM