Zorggebruik in de volwassenen ggz op niveau van voor coronacrisis

Gevreesd werd voor een opstopping van de gespecialiseerde zorg voor mensen met psychische problemen, die in de toekomst weer zou kunnen zorgen voor een overbelasting van de gespecialiseerde ggz.

Om meer inzicht te krijgen zijn de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en het Trimbos-instituut vanaf juli 2020 samen in kaart gaan brengen wat het directe effect was van corona op het zorggebruik binnen de volwassenen-ggz. Actuele cijfers van grote ggz-instellingen laten zien dat het aantal verwijzingen en behandelingen van volwassenen in de specialistische ggz op dit moment weer terug is op het niveau van voor de coronacrisis, met ook vergelijkbare wachttijden die al erg lang waren.

Om de veranderingen in zorggebruik goed te monitoren zijn actuele cijfers nodig. De cijfers die tot juli 2020 beschikbaar waren hadden een vertraging van doorgaans twee jaar. Tijdens een crisis kan je echter geen jaren wachten op actuele data. Daarom zijn we samen met de NZa een traject gestart om de data en cijfers direct van een aantal ggz-instellingen te verzamelen en om daarover op landelijk niveau te rapporteren.” – Joran Lokkerbol onderzoeker bij het Trimbos-instituut

Onderzoek onder zes grote ggz-instellingen
Het onderzoekstraject werd met drie grote Nederlandse ggz-instellingen en enkele kleine aanbieders die de cijfers hebben verzameld vanaf 2018 van het aantal volwassenen (18+) dat een zorgtraject was begonnen, momenteel een zorgtraject volgt, en een zorgtraject had afgesloten. Hierdoor kon goed worden vergeleken met de situatie zonder de coronacrisis. De afgelopen tijd waren er zes grote ggz-instellingen die actuele data doorgaven, ook op het gebied van de hoeveelheid opnamedagen en directe behandeltijd. De data is op geen enkele manier op persoonsniveau herleidbaar.

Om zo snel mogelijk zicht te krijgen op veranderingen in het zorggebruik als gevolg van de coronapandemie zijn actuele gegevens van groot belang. Dat geldt ook voor andere sectoren zoals de wijkverpleging en de ziekenhuiszorg. Voor de ggz is het zeer waardevol met het Trimbos-instituut, de zes ggz-instellingen en ZorgDomein samen te werken.” – Roel de Haan, onderzoeker bij de Nederlandse Zorgautoriteit

Gelukt om de volwassenen ggz op gang te houden
Na de terugval van zorggebruik in de lente zijn de zorggebruik cijfers sinds de zomer van 2020 weer vergelijkbaar met eerdere jaren. De resultaten van dit onderzoek passen in het beeld dat het de ggz gelukt is om de reguliere zorg voor volwassenen ook tijdens een crisis op gang te houden. Huisartsen en patiënten weten sinds de zomer de weg weer te vinden naar specialistische zorg. Waar mogelijk vinden reguliere face-to-face behandelingen doorgang. Wanneer face-to-face niet mogelijk of wenselijk is wordt met beeldbellen gewerkt. In de verwijsgegevens – waarbij we ons baseren op gegevens van ZorgDomein – lijkt de laatste maand langzaam de verwachte extra toestroom van ggz-patiënten op gang te komen. De redenen waarom de extra toestroom tot januari is uitgebleven hebben we niet onderzocht in deze studie. We hebben alleen productiedata van volwassenen in de ggz. Door geaggregeerde en dus samengevoegde data direct van instellingen zelf te krijgen is het mogelijk om het aantal verwijzingen gestarte behandelingen en opnames praktisch real time in beeld te krijgen. Doordat data beschikbaar is vanaf 2018 is het ook mogelijk om de huidige situatie te vergelijken met de periode voor de coronacrisis.

Belang van data voor goed beleid
Uit een recente publieksrapportage onder leden van de Nederlandse ggz komt het beeld naar voren dat momenteel de acute jeugd-ggz overbelast is. Het Trimbos-instituut en de NZa onderschrijven daarom het belang om ook van jeugd-ggz-instellingen structureel actuele data te verzamelen. Het is nog onduidelijk hoe lang de coronacrisis gaat duren, echter kan er nog een lange nasleep verwacht worden, vooral wanneer er een financiële crisis volgt. Vanuit eerder Trimbos onderzoek weten we dat tijdens een financiële crisis het aantal mensen met een psychische aandoening toeneemt. Het hebben van actuele cijfers is van groot belang om het zorggebruik in de specialistische ggz te blijven volgen, en waar nodig maatregelen te treffen om de beschikbaarheid van de ggz op peil te houden.

Dit document staat ook online bij de Nederlandse Zorgautoriteit.