Nieuwe tools helpen zorgverleners om met stellen te praten over rookvrij zwanger worden

4 november 2021

Dat roken tijdens de zwangerschap schadelijk is weten veel mensen wel. Maar wat zijn de risico’s van roken voorafgaand aan de zwangerschap? Ben je minder vruchtbaar als je rookt, heb je meer kans op een miskraam en zijn er gevolgen voor het kind? De nieuwe factsheet ‘Rookvrij zwanger worden’ geeft antwoord op deze en andere vragen. Zo kun je als zorgverlener goed geïnformeerd stellen met een kinderwens voorzien van advies of hulp bij stoppen met roken.

De Taskforce Rookvrije Start roept huisartsen, fertiliteitsartsen, gynaecologen en andere zorgverleners op om met stellen die een kinderwens (wensouders) te praten over rookvrij zwanger worden. Er zijn nu een aantal (nieuwe) tools beschikbaar voor zorgverleners en wensouders om dit onderwerp makkelijker onder de aandacht te kunnen brengen. Naast de nieuwe factsheet ‘Rookvrij zwanger worden’ van de Taskforce Rookvrije Start en het Erasmus MC is er een nieuw digitaal zorgpad beschikbaar voor zorgverleners. Het zorgpad laat zien welke stappen je als zorgverlener doorloopt als je in gesprek gaat met wensouders die roken. Voor wensouders is er een folder beschikbaar met informatie en tips over stoppen met roken. Ook kunnen zorgverleners wensouders nu aanmelden voor de telefonische stoppen-met-roken coaching Rookvrije Ouders.

Het belang van periconceptioneel stoppen met roken

De periconceptie periode beslaat de 14 weken vóór en 10 weken na de conceptie, waarin zich cruciale processen afspelen rondom de vorming van geslachtscellen, de aanleg van de placenta en de ontwikkeling van organen.

Blootstelling aan tabaksrook in de periconceptie periode heeft nadelige gevolgen voor de vruchtbaarheid, het verloop van de zwangerschap én de gezondheid van moeder en kind. “Roken in deze periode heeft vergaande gevolgen, soms zelfs tot op latere leeftijd van het kind,” vertelt Clasien van der Houwen, gynaecoloog en voorzitter van de Taskforce Rookvrije Start. De factsheet ‘Rookvrij zwanger worden’ beschrijft hoe roken in de deze periode de kwaliteit van ei- en zaadcellen vermindert en zorgt voor veranderingen in het DNA. Kinderen van vrouwen die roken tijdens de periconceptie periode hebben een hoger risico op ander andere aangeboren hartafwijkingen, schisis, een klompvoet en overgewicht.

“Een kansrijke start begint al ver voor de bevruchting. Er valt veel gezondheidswinst te behalen als we stellen vóór de conceptie bereiken met voorlichting over de risico’s van roken, en hen vroegtijdig toeleiden naar effectieve hulp bij stoppen met roken.” – Clasien van der Houwen, gynaecoloog en voorzitter van de Taskforce Rookvrije Start

> Download de factsheet

Telefonische coaching voor wensouders

De Taskforce Rookvrije Start heeft de telefonische coaching Rookvrije Ouders nu ook beschikbaar gemaakt voor wensouders. De stoppen-met-roken coaches zijn extra geschoold in de risico’s van periconceptioneel roken, de belevingswereld van stellen met een kinderwens, de fysiologie van de vruchtbare periode en fertiliteitsbehandelingen. Ook Clasien verwijst als gynaecoloog stellen naar de telefonische coaching Rookvrije Ouders: “Het werkt geweldig. Tijdens het spreekuur probeer ik toe te leiden naar een verwijzing. Hoe fijn is het dan met de wensouders erbij de website te openen en samen het aanmeldformulier in te vullen.” De coach neemt vervolgens zelf contact op met de wensouders voor een vrijblijvende en gratis kennismaking. Deze ‘warme overdracht’ vergroot de kans op succesvol stoppen met roken.

> Meer informatie over de telefonische coaching

Zorgpad Rookvrij zwanger worden

Meer dan de helft van de vrouwen die roken tijdens de zwangerschap, stopt met roken na een positieve zwangerschapstest. Clasien: “Deze vrouwen zijn dus kennelijk in staat om te stoppen. Mogelijk hebben ze het idee dat ze het goed aanpakken door te stoppen na de positieve test en zijn zich niet bewust van de risico’s van roken in de weken ervoor. We zouden hen eerder met voorlichting moeten bereiken, bijvoorbeeld via publiekscampagnes.” Een deel van de stellen met een kinderwens bezoekt een zorgverlener. Bijvoorbeeld de huisarts bij het verwijderen van een spiraaltje of als de zwangerschap uitblijft. Deze momenten kunnen worden aangegrepen voor een gesprek over stoppen met roken. Dat geldt ook voor fertiliteitsartsen en gynaecologen. Het nieuwe digitale zorgpad ‘Rookvrij zwanger worden’ kan zorgverleners hierbij helpen. Dit zorgpad laat zien welke stappen een zorgverlener doorloopt om een stel met een kinderwens te ondersteunen bij het stoppen met roken en rookvrij blijven.

“Ik raad alle ziekenhuizen met fertiliteitszorg aan een zorgpad te maken. Het online zorgpad Rookvrij zwanger worden maakt meteen duidelijk welke materialen je kunt gebruiken, wat handige zinnen zijn om het gesprek te beginnen en hoe je op een doortastende manier stoppen met roken hulp biedt.” – Clasien van der Houwen, gynaecoloog en voorzitter van de Taskforce Rookvrije Start

> Ga aan de slag met het zorgpad

Ga aan de slag

Meer informatie

Voor meer materialen, scholing en tools kunt u kijken op www.rookvrijestart.nl.

Sanne de Josselin de Jong

Wetenschappelijk medewerker Jeugd

Profiel en contact