Nederlandse gemeenten experimenteren met IJslandse aanpak middelengebruik

IJsland luidde eind vorige eeuw de noodklok. Om het gebruik terug te dringen, introduceerden de IJslanders in 1998 een nieuwe aanpak, die inmiddels bekend staat als het IJslandse Preventiemodel. Inmiddels gebruiken de IJslandse jongeren het minste van Europa en scoren ze ook goed op andere gezondheidsterreinen zoals sport. Het Trimbos-instituut en NJi zijn een leertraject gestart waarbij de komende drie jaar samen met zes gemeenten de aanpak nader wordt verkend én toegepast in Nederland.

Kenmerken IJslands preventiemodel

De basis onder het IJslandse preventiemodel is de uitvoerige en regelmatige monitoring van preventieve en risico vergrotende factoren die een rol spelen bij middelengebruik. Met de informatie die dit oplevert, krijgen de beleidsmakers jaarlijks handvatten om aan de juiste knoppen te draaien. Daarmee kunnen ze gericht risico’s terugdringen, zoals verveling en laat buiten op straat rondhangen én preventieve factoren juist te versterken, zoals een goede ouder-kind relatie en gestructureerde vrijetijdsbesteding. De aanpak is een vorm van community-based werken waarbij er sprake is van een constante kennisuitwisseling tussen wetenschappers, beleidsmakers en professionals uit de praktijk.

Overweldigende interesse

Brede aandacht van landelijke media over het succes van het IJslandse model wekte in de zomer van 2017 de interesse van Nederlandse gemeenten en landelijke partijen. Om de aanpak verder te verkennen en te kijken of, en zoja hoe, deze in Nederland ingevoerd kan worden, hebben het Trimbos-instituut en het NJi in samenwerking met ICSRA (Icelandic Centre for Social Research and Analysis) een beleidsvormend leertraject opgezet. Samen met de gemeenten Amersfoort, Hardenberg, samenwerkingsverband Kempengemeenten (Bergeijk, Bladel, Eersel, Reusel-De Mierden), Súdwest-Fryslân, Texel en Urk wordt dit de komende 3 jaar uitgevoerd.

Nederlands leertraject in beeld

Sinds april dit jaar zijn de gemeenten begonnen met de voorbereidingen, maar de daadwerkelijke kick-off vond plaats tijdens een recent werkbezoek aan IJsland van 29 mei tot 2 juni. Een delegatie van 27 afgevaardigden volgde workshops in Reykjavik, sprak met lokale experts en bezocht lokale initiatieven om een goed beeld te krijgen van de aanpak. De deelnemende gemeenten zijn nu aan zet om de factoren die middelengebruik verklaren in hun gemeente in kaart brengen en op basis hiervan samen met lokale partners het preventiebeleid (door) te ontwikkelen. Na twee jaar worden de factoren opnieuw in kaart gebracht en wordt het leertraject geëvalueerd. Het Trimbos-instituut en het NJi ondersteunen gemeenten bij het vertalen van de IJslandse aanpak naar hun gemeente.

Meer over dit thema

• IJslands preventiemodel

Meer weten?

Er is veel interesse voor de IJslandse aanpak en de ervaringen die hiermee in Nederland  worden opgedaan. Om de kennis die gedurende het leertraject wordt opgedaan te delen, heeft het Trimbos-instituut een informatiepunt opgezet.

Meer info