Bijna één op de tien vrouwen rookt weleens tijdens de zwangerschap

Het gebruik van cannabis en andere drugs (ecstasy, 4-FA, cocaïne, amfetamine; 0,1 procent) komt nauwelijks voor tijdens de zwangerschap. Dit blijkt uit de Monitor Zwangerschap en Middelengebruik van het Trimbos-instituut.

Roken voor, tijdens en na de zwangerschap

In de vier weken voor de zwangerschap rookte 17 procent van de moeders. Tijdens de zwangerschap daalde het percentage: 9 procent van de moeders had op enig moment tijdens de zwangerschap gerookt (5 procent gedurende alle trimesters en 4 procent gedurende één of twee trimesters). Na de zwangerschap stijgt het percentage rokers weer: 13 procent van de moeders had in de vier weken voor het onderzoek gerookt. Iets minder dan de helft van de moeders die tijdens de zwangerschap succesvol zijn
gestopt met roken, begint hier na de zwangerschap weer mee.

Weinig gebruik van hulpmiddelen of stopmethoden bij het stoppen met roken

De meeste vrouwen (88%) die in de maand vóór de zwangerschap rookten, proberen direct of in de loop van de zwangerschap te stoppen met roken. Vier op de vijf houden dit ook tot het eind van de zwangerschap vol. Opvallend is dat slechts 11% van de moeders een hulpmiddel of stopmethode heeft gebruikt bij de stoppoging. Dit biedt aanknopingspunten voor preventie. Ondersteuning bij stoppen met roken, met name in de vorm van psychosociale interventies, vergroot namelijk de kans op succesvol stoppen.

Rokende partners blijven in de meest gevallen roken

De rokende partners van zwangere vrouwen passen tijdens de zwangerschap in ruim de helft van de gevallen (57%) hun rookgedrag niet aan, een derde (32%) mindert met roken en een klein deel (7%) stopt met roken. Na de zwangerschap is een vergelijkbaar patroon zichtbaar, bijna twee derde (64%) blijft evenveel roken, iets meer dan een kwart (27%) is minder gaan roken en 5% is gestopt. Er is dus nog winst te behalen door ook partners te stimuleren en te steunen bij het (blijvend) stoppen met roken.

Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap beperkt

In de vier weken voor de constatering van de zwangerschap heeft 43 procent van de moeders alcohol gedronken. Gemiddeld dronken de moeders áls ze in de vier weken voor de zwangerschap dronken, minder dan twee glazen per keer. Bijna vijf procent van de moeders heeft ook nog alcohol gedronken toen zij wisten dat ze zwanger waren (4,6%), in de meeste gevallen ging het daarbij om een paar slokjes (87%). Moeders met een hoog opleidingsniveau hadden vaker tijdens de zwangerschap gedronken dan moeders met een middelbaar of laag opleidingsniveau (respectievelijk 6,3%, 2,7% en 3,5%).

Gebruik van drugs en andere middelen voor en tijdens de zwangerschap

In de vier weken voor de zwangerschap heeft 2,2% van de moeders cannabis gebruikt, bij meer dan de helft van hen ging het alleen om een paar trekjes (59%). Tijdens de zwangerschap wordt cannabisgebruik bijna niet gerapporteerd (0,2%). Ook ander drugsgebruik (XTC, 4-FA, cocaïne, amfetamine) of het gebruik van andere middelen (waterpijp, e-sigaret, lachgas) komt tijdens de zwangerschap nauwelijks voor.

Conclusies en aanbevelingen

Het terugdringen van middelengebruik door ouders voor en tijdens, maar ook na de zwangerschap is van groot belang voor een goed verloop van de zwangerschap en het gezond opgroeien van het kind. De Taskforce Rookvrije Start initieert dit jaar verschillende landelijke activiteiten voor zorgprofessionals om tabaksgebruik door (aanstaande) ouders te ontmoedigen. Ook op het gebied van alcohol tijdens de zwangerschap zijn er maatregelen ter preventie.

De tweede meting van de Monitor Zwangerschap en Middelengebruik in het najaar van 2018 kan zicht geven op de effecten hiervan, maar ook op de ontwikkelingen van ander middelengebruik tijdens de zwangerschap.

Voor meer informatie over de Taskforce Rookvrije Start zie: www.rokeninfo.nl/rookvrijestart.

De Monitor Zwangerschap en Middelengebruik werd in het najaar van 2016 uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS.

Meer over dit thema

• Stoppen met roken