Merendeel ondervraagde Verloskundige Samenwerkingsverbanden heeft een stoppen-met-roken beleid

Verloskundige Samenwerkingsverbanden (VSV’s) zijn lokale vormen van overleg veelal gecentreerd rondom ziekenhuizen. Een VSV bestaat uit professionals die lokaal de zorg rondom zwangerschap en geboorte leveren. Dat zijn in elk geval gynaecologen en verloskundigen, maar vaak ook verpleegkundig specialisten, kinderartsen en kraamzorgorganisaties. Om na te gaan hoe ver VSV’s zijn als het gaat om de ontwikkeling van zorgpaden en stoppen-met-roken beleid voerde het Trimbos-instituut in 2019 een monitor uit. Meer dan 500 zorgverleners vulden de vragenlijst in en ongeveer de helft van de VSV’s hebben de vragen over hun stoppen-met-roken (SMR) beleid beantwoord. Het merendeel van deze ondervraagde VSV’s blijkt een stoppen-met-roken beleid te hebben, waarbij meerdere beroepsgroepen betrokken waren bij de ontwikkeling daarvan. Het overgrote deel van de VSV’s beschikt over één of meerdere SMR-zorgpaden of is bezig met de ontwikkeling ervan. Bij zorgpaden gaat het over de organisatie van het zorgproces: welke professionals bieden welke ondersteuning en wanneer?

Rookgedrag komt tijdens intake vaak aan bod

Om een goed stopadvies op maat te kunnen geven, of de juiste hulp bij rookvrij blijven te kunnen bieden, is het belangrijk dat de rookstatus van zowel de zwangere vrouw als haar partner, én hun vroegere rookgedrag, uitgevraagd wordt. Uit de monitor ‘Stoppen-met-roken begeleiding binnen het VSV’ blijkt dat de registratie van de rookstatus van zwangere vrouwen in vrijwel alle gevallen een vast onderdeel is van het eerste consult. Ook vragen eerstelijnsverloskundigen vrijwel altijd of de zwangere vrouw voorafgaand aan de zwangerschap gerookt heeft en of de partner van de zwangere vrouw rookt. Van de gynaecologen vraagt 70% altijd of vaak naar de rookgeschiedenis en vraagt 60% altijd of vaak of de partner rookt.

Meer aandacht nodig voor terugvalpreventie en rookgedrag partner

Terugvalpreventie is bedoeld om te voorkomen dat zwangere vrouwen terugvallen in hun rookgedrag, zowel tijdens als na de zwangerschap. Daarom wordt geadviseerd aan het einde van de zwangerschap een terugvalpreventiegesprek te voeren met de zwangere vrouw die gestopt is met roken.

Nog geen 10% van de eerstelijnsverloskundigen en gynaecologen voert aan het einde van de zwangerschap altijd een terugvalpreventiegesprek, een kwart van de eerstelijnsverloskundigen voert dit gesprek nooit. Van de gynaecologen voert ruim de helft dit gesprek nooit. Van de 32 VSV’s hadden er 12 een zorgpad voor vrouwen die gestopt waren met roken, waarin zorg voor terugval geregeld was.

Vrouwen met een partner die rookt hebben een grotere kans om na de zwangerschap weer te gaan roken dan vrouwen die een partner hebben die niet rookt. Het is daarom belangrijk dat er ook aandacht is voor de partner van de zwangere vrouw en dat ook hij of zij een stopadvies krijgt. Van de 32 VSV’s hadden 10 VSV’s een zorgpad voor partners of huisgenoten die roken.

Nog weinig afstemming met huisartsen en stoppen-met-roken coaches

Huisartsen, praktijkondersteuners huisartsenzorg (POH), stoppen-met-roken coaches en verslavingsartsen zijn nog weinig betrokken bij de ontwikkeling van het SMR-beleid van VSV’s. Zij spelen een belangrijke rol bij de intensieve begeleiding bij het stoppen met roken. Geboortezorgprofessionals verwijzen vaak door naar de huisarts / POH of SMR-coach. Het is daarom belangrijk dat er duidelijke afspraken gemaakt worden over verwijzing en over de overdracht van de rookstatus.

De uitkomsten van deze monitor zullen gebruikt worden om VSV’s actief te ondersteunen bij het ontwikkelen en implementeren van hun stoppen-met-roken beleid. De Taskforce bezoekt tevens VSV’s om ze te helpen rookvrij te worden, hun zorgpad voor zwangere rokende vrouwen en partners verder te ontwikkelen en te implementeren en de ketensamenwerking te verbeteren. Deze monitor geeft input voor deze visitaties. We verwachten dat de Factsheet Monitor Rookvrije Start 2019 de VSV’s goede handvatten geeft om aan de slag te gaan met hun SMR-beleid.

Meer informatie?

• rookvrijestart.rokeninfo.nl

Meer over dit thema

• Rookvrij opgroeien