De rookvrije campus

Het College van Bestuur van de VU besloot 25 februari j.l. dat de VU Campus per 31 mei 2020 – World No Tobacco Day – voortaan rookvrij is. Voor velen van ons een opluchting en een open deur dat dit een goede zaak is. Voor anderen te veel bemoeienis: ‘studenten zijn 18 jaar of ouder, en mogen (eindelijk) zelf bepalen of ze roken of niet’. Vrijheid, blijheid.

Een veelzeggend feit dat vaak over het hoofd wordt gezien, is dat de overgrote meerderheid van verstokte rokers is begonnen voor of tijdens de adolescentie. Volwassen rokers zijn afhankelijker en roken meer sigaretten per dag naarmate ze op jongere leeftijd begonnen zijn. Dit geldt ook voor drinken en blowen, maar dat terzijde. Onze hersenen die onze keuzen bewust of ongemerkt sturen, zijn nog volop in ontwikkeling tot na ons twintigste levensjaar. Verslavende stoffen, zoals nicotine, beïnvloeden die ontwikkeling en versterken gedrag zoals roken tot gewoonte en afhankelijkheid. Net als voor andere zaken die we opdoen tijdens onze studietijd geldt ook voor roken: ‘jong geleerd, oud gedaan’.

Uit proefdieronderzoek weten we inmiddels dat blootstelling aan nicotine tijdens puberteit leidt tot blijvende moleculaire veranderingen in volwassen hersenen. Deze beïnvloeden communicatie tussen hersencellen en het gedrag van volwassen dieren: minder concentratievermogen en meer impulsief gedrag. Deze concentratieproblemen zien we ook terug bij jongvolwassen mensen die als puber gerookt hebben. Recente hersenscans laten bovendien zien dat in hersenen van rokers vergelijkbare blijvende moleculaire veranderingen zijn opgetreden. Ook nadat ze gestopt zijn. Experimenteren en uitproberen van roken tijdens adolescentie is dus niet zonder risico’s voor hersenontwikkeling, ook als je stopt.

Zou dit ook kunnen gelden voor de elektronische sigaret? Nicotine is de stof in tabak die afhankelijkheid en blijvende moleculaire veranderingen in de hersenen teweegbrengt. Dus ja, dit geldt ook voor de nicotinehoudende e-sigaret.

Om de rookvrije generatie te realiseren zijn rookvrije hoge scholen en universiteiten geen overdreven bemoeienis. Een rookvrije studeer- en werkomgeving ontmoedigt niet alleen het aanleren van slechte gewoontes, maar helpt ongewenste hersenschade bij studenten te voorkomen.

Huib Mansvelder,
Hoogleraar Neurofysiologie,
Vrije Universiteit Amsterdam