Wat je als professional kan doen voor kinderen met kwetsbare ouders
Je ouders zelf naar bed sturen of als jong kind je eigen ontbijt maken omdat je ouder nog slaapt voordat je naar school moet. Veel kinderen die opgroeien bij ouders met een verslaving, psychische problemen of lichtverstandelijke beperking zijn op jonge leeftijd al op zichzelf aangewezen. Ze weten vaak zelf niet dat ze extra ondersteuning kunnen gebruiken of waar ze dat kunnen vinden. Deze kinderen voelen zich vaak 'vergeten.'
Deze week is de Week van het Vergeten Kind. Een week waarin speciaal aandacht gevraagd wordt voor kinderen die opgroeien in een kwetsbare situatie. Kinderen van ouders met psychische problemen (KOPP), kinderen van ouders met een verslaving (KOV) en kinderen van ouders met een (licht)verstandelijke beperking (KOVB) zijn hierin een belangrijke doelgroep. Omdat deze kinderen vaak zorgtaken van hun ouders overnemen, voelen zij zich vaak vergeten. Als hulpverlening wel betrokken is, hebben zij soms minder oog voor de behoefte van het kind. Hulpverlening is er namelijk vaak voor de óuder.
Ondersteuning voor kinderen met kwetsbare ouders
Juiste ondersteuning voor KOPP/KOV/KOVB is essentieel. KOPP/KOP/KOVB hebben namelijk vaker te maken met emotionele en fysieke verwaarlozing, overbelasting en eenzaamheid. Zij zijn -net als ieder kind- loyaal naar hun ouders en brengen de problemen thuis niet graag naar buiten. Dit zorgt ervoor dat deze kinderen vaak onder de radar blijven. Maar zonder de juiste ondersteuning kunnen de problemen doorwerken tot in de volwassenheid, omdat zij als kind niet goed zijn toegekomen aan hun eigen ontwikkelingstaken. Dit zorgt ervoor dat kinderen zich minder gezond en veerkrachtig ontwikkelen.
Zo zien we dat 65% van de Nederlandse KOPP voor hun 35ste zelf een angst- of stemmingsstoornis ontwikkelen en weten we uit internationaal onderzoek dat KOV twee keer zoveel kans hebben om zelf psychische klachten te ontwikkelen. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat KOPP/KOV vijf keer vaker een beroep doen op gespecialiseerde jeugd-ggz voor hun 18e dan andere jongeren. Over KOVB ontbreken deze cijfers, maar uit ervaringsverhalen blijkt dat velen zelf ook psychische klachten ontwikkelen.
Wat kan jij als professional doen voor kinderen met kwetsbare ouders?
KOPP/KOV/KOV vroegtijdig signaleren zodat je het hele gezin de juiste ondersteuning kan bieden kan lastig zijn. Vanwege schuld- en schaamtegevoelens zullen kinderen en ouders bijvoorbeeld niet snel om hulp vragen. Als professional kan je een cruciale rol spelen in het vroegtijdig ondersteunen van deze kinderen.
Tips en handvatten
- Weet naar welke initiatieven je de ouders en kinderen kunt doorverwijzen en verwijs tijdig door. Het netwerk in je omgeving kennen helpt je hierbij. Online ondersteuningstools voor kinderen zijn bijvoorbeeld oudervanmijnouders.nl (KOVB) of KOPPSupport
- Wees niet bang om te vragen hoe de ouders het ouderschap ervaren en hoe dat gaat in combinatie met de klachten of problemen die zij hebben.
- Wees er voor de ouder én voor het kind. Als dat niet kan, zorg er dan voor dat er iemand anders is voor het kind.
- Geef prioriteit aan het welzijn van het kind en wat jij en de ouders hierin kunnen betekenen. Je kan kinderen bijvoorbeeld doorverwijzen naar lotgenotencontact voor KOPP/KOV of KOVB.
- Professionals kunnen niet alle leemtes in het ouderschap vullen. De naaste omgeving van het gezin kan hier wellicht een grotere rol in vervullen. Je kunt samen met de ouders onderzoeken wie er beschikbaar zijn. Overal in het land zijn er daarnaast initiatieven voor informele gezinssteun.
- Hou zolang het kan een vinger aan de pols. Deze gezinnen hebben vaak baat bij langere ondersteuning. Als je dit als professional niet zelf kan doen, bekijk dan samen met het gezin wie dat wel zou kunnen.
- Vergroot je kennis over deze doelgroepen. Door meer te leren over wat deze doelgroep ervaart, waar zij tegenaan lopen en wat hen kan helpen, zul je ook beter worden hen te ondersteunen. Het kennisdossier KOVB en het kennisdossier KOPP/KOV helpen je hierbij op weg.
- Volg trainingen over deze doelgroep, voor KOPP/KOV zijn er bijvoorbeeld preventietrainingen Via kovb-info@trimbos.nl kun je informeren welke training er voor jouw beroepsgroep mogelijk is.
Kortom, KOPP/KOV/KOVB is een doelgroep die niet vergeten mogen worden. Juist daarom vragen we in deze week expliciet aandacht voor deze groep en ouders in een kwetsbare situatie. Vroegtijdige signalering en ondersteuning kan ervoor zorgen dat deze kinderen eerder de ondersteuning die zij nodig hebben.
Gerelateerde berichten
In Nederland groeien ongeveer 900.000 kinderen op met een ouder die psychische problemen of een verslaving heeft. Deze kinderen, ook wel KOPP/KOV genoemd, lopen twee tot dertien keer meer risico om zelf psychische problemen of verslavingsproblemen te ontwikkelen. Toch krijgen deze kinderen vaak te laat en onvoldoende passende ondersteuning. Dat moet anders. Met het Trimbos-instituut en […]
Lees meer
Gemiddeld is één op de vier kinderen een jonge mantelzorger. Deze week is het de Week van de Jonge Mantelzorger. Daarin staat centraal hoe je jonge mantelzorgers herkent en kunt steunen. Maar wat is eigenlijk de situatie van deze kinderen? Jonge mantelzorgers vormen een diverse groep Een deel van deze kinderen groeit op met een […]
Lees meer
