‘Task-shifting’ binnen de ggz en preventie: Wat is het en waarom is het belangrijk? 

Wat is task-shifting? 

Task-shifting houdt in dat taken die traditioneel onder één type professional of specialist vallen, door anderen worden uitgevoerd. Dat kunnen mensen zijn met een opleiding in de zorg, maar ook mensen buiten de zorg met of zonder opleiding (leken).  In Nederland kennen we bijvoorbeeld de praktijkondersteuner-GGZ (POH-GGZ), die laagdrempelige ondersteuning biedt bij psychische klachten van een huisartspatiënt. De POH-GGZ neemt daarmee taken over van de huisarts of GZ-psycholoog en verlicht zo hun werkdruk. 

Task-shifting: een kansrijke strategie 

Voor lage- en middeninkomenslanden is task-shifting een kansrijke strategie. Deze landen hebben vaak een nog groter tekort aan specialisten binnen de ggz. Experts van het Trimbos-instituut hebben daarom, samen met de Inuka Foundation, op 27 juni op de Vrije Universiteit in Amsterdam een symposium georganiseerd over task-shifting binnen de ggz in lage- en middeninkomenslanden. Sprekers op het symposium waren prof. Dixon Chibanda (Friendship Bench), Robin van Dalen (Inuka), dr. Soumitra Pathare (Center for Mental Health Law & Policy, Pune, India), prof. dr. Pim Cuijpers (Vrije Universiteit), en ikzelf namens het Trimbos-instituut. 

Symposium over task-shifting 

Op het symposium deelden professionals uit verschillende landen succesverhalen. Goede resultaten op gebied van task-shifting zijn behaald in onder meer Zimbabwe, India, en Zuid- en Oost-Europa. Bij task-shifting is het wel belangrijk dat men de behandeling en aanpak aanpast aan de culturele, historische en juridische context. 

 De mede-oprichter van de Inuka-Foundation, prof. Dixon Chibanda, gaf de openingslezing. Chibanda staat bekend om het bedenken van de Friendship Bench. Dit is een laagdrempelige vorm van psychische ondersteuning door getrainde leken uit de lokale samenleving, waarmee in Zimbabwe duizenden mensen met psychische klachten geholpen zijn. Op dit moment is de Friendship Bench bezig met opschaling van het model binnen Zimbabwe en het aanpassen van het model voor andere landen. 

Uit onderzoek gepresenteerd tijdens het symposium blijkt dat task-sharing en task-shifting een positief effect kunnen hebben op de mentale gezondheid van cliënten. Ook blijkt uit een recente meta-analyse dat professionele ondersteuning zoals we die in Nederland gewend zijn (bijvoorbeeld een erkende behandeling van twaalf sessies door een ggz-psycholoog) niet in alle gevallen nodig is. Dat maakt task-shifting een kansrijke oplossing voor de kloof tussen behoefte aan ondersteuning en de capaciteit van het zorgsysteem. 

Task-shifting en Trimbos 

Bij het Trimbos-instituut begeleiden we een transitie in de ggz in Moldavië. Binnen dit traject is het doel om mensen met psychische klachten zo veel mogelijk ambulant, in hun eigen omgeving dus, te behandelen. Hiervoor zijn niet alleen psychiaters belangrijk, maar ook bijvoorbeeld psychiatrisch verpleegkundigen en ambulante zorgmedewerkers binnen de gemeente. Zo maken we ook gebruik van task-shifting. 

In een recent onderzoek dat we publiceerden in het tijdschrift PloS One ontdekten we dat onze task-shifting aanpak (het trainen van vrijwilligers uit de gemeenschap om ondersteunende counseling te bieden en door te verwijzen naar het sociale domein) niet alleen werkte bij het verminderen van depressieve symptomen, maar ook bij het verbeteren van het dagelijks functioneren. 

Voor succes zijn aanpassingen per land nodig  

Kortom, task-shifting is een kansrijke oplossing om de kloof te overbruggen tussen de vraag naar psychische hulp en de capaciteit van de zorg. Dat geldt niet alleen voor Nederland, maar voor de meeste landen in de wereld. Het is wel belangrijk dat de behandeling wordt aangepast aan de cultuur, geschiedenis en wetten van het land. Daarnaast zullen we meer onderzoek moeten doen naar de voorwaarden waarbij task-shifting effectief is en hoe we de kwaliteit behouden als we dit model opschalen. 

Meer informatie 

• Kijk voor dossiers op gebied van mentale gezondheid en zorg op de pagina van het Expertisecentrum Mentale Gezondheid 
• Bekijk het blog van Faith Thompson over JA implemental 
• Bekijk het blog van Lotte Voorham over Moldavië en Trimbos 
• Lees meer over ons lidmaatschap van EuroHealthNet 
• Lees meer over het internationale project SPIRIT