Stoppen-met-rokenadvies: het ‘Very Brief Advice’ is kort, maar niet zo krachtig

Vraag: “Rookt u?”
Vertel:  “Als u wilt stoppen met roken, dan is de kans dat u slaagt het grootst als u professionele begeleiding krijgt.”
Verwijs: “Ik wil u daarom graag verwijzen naar een goede rookstopbegeleider.”

Zo simpel als deze drie zinnetjes kan een advies om te stoppen met roken zijn. Het Very Brief Advice (VBA), klaar binnen 30 seconden; een kind kan de was doen. Als alle zorgverleners in Nederland maar zo’n advies zouden geven, zal dat altijd wel een aantal rokers dat laatste essentiële zetje geven om een poging te doen om te stoppen met roken. In het Verenigd Koninkrijk wordt het VBA omarmd. En ook al is een enkel kort adviesgesprek op zich niet heel effectief, de methode is populair vanwege de massaliteit waarmee deze kan worden toegepast. Een tweede voordeel van het VBA is dat deze drie eenvoudige zinnetjes aan iedere zorgverlener handvatten biedt om roken bespreekbaar te maken. Want vaak genoeg voelt de medisch specialist of andere (para)medicus zich daar nog verlegen mee. Daarom wordt nu ook in Nederland steeds vaker gepleit voor brede invoer van het VBA. Ook het Trimbos-instituut ziet potentie in deze methode.

Stoppen-met-rokenadvies: een experiment in de buurt

Vanuit de ivoren toren van een kennisinstituut is het natuurlijk makkelijk om te dicteren hoe de wereld er idealiter uit zou moeten zien. Dus deed ik een praktijkexperimentje bij tien rokende buurtgenoten om zelf het gebruiksgemak van het VBA te ervaren. De eerste vraag was een makkie, want daar waren de buren op geselecteerd. Maar bij de tweede component van het VBA liep het al spaak: de ene helft reageerde ongeïnteresseerd: “oké, als jij het zegt…” en het was snel duidelijk dat zij nog niet overwogen om te stoppen met roken (jammer! Maar de kracht zit in de herhaling dus volgende keer een nieuwe kans). De andere helft wilde meer weten dan past in de VBA-gedachtenlijn: “goh, vertel eens wat voor professionele hulp er dan zoal is?”, “wat zou jij me aanraden?”, “waar kan ik zo’n rookstopbegeleider vinden?” en “hoe zit dat dan met vergoeding van de zorgverzekeraar?”. Redelijke vragen! En we kletsten zo een kwartier vol.

Verwijzing naar passende stoppen-met-rokenondersteuning

Bij het derde onderdeel liep ik zelf vast. Volgens de meest recente update van de richtlijn Behandeling Tabaksverslaving en Stoppen met Roken Ondersteuning willen we de roker meteen de juiste zorg aanbieden: ‘matched care’ in jargon. Maar zo goed kende ik mijn buren ook weer niet. Voor een gerichte verwijzing naar de juiste intensiteit en vorm van stoppen-met-rokenondersteuning is het nodig om inzicht te hebben in de mate van verslaving, eventuele eerdere stoppogingen en de voorkeur van de persoon zelf voor een bepaalde methode. Dan maar iedereen naar de huisartsenpraktijk verwijzen in de hoop dat ze daar een gedreven doktersassistent of POH treffen om hen naar passende rookstopzorg te helpen? Daar werd niet heel positief op gereageerd: “Mijn huisarts, daar ga ik niet heen hoor, want overdag werk ik altijd” en “jaja, en dan door de doktersassistent ook weer worden doorverwezen, van kastje naar de muur dus…”.

Eén loket voor hulp bij stoppen met roken

Ik vroeg me af: waarom hebben ze hier aan de overkant van Het Kanaal geen last van? Het verlossende en tegelijk teleurstellende antwoord: de rookstophulp in Engeland is ondergebracht in één loket: de ‘Stop Smoking Service’. Daar kan een roker terecht voor lichte ondersteuning in enkele gesprekken, maar óók voor intensieve groepssessies. Een verwijzing naar de Stop Smoking Service is daarmee altijd ‘matched’. Alle vragen over de verschillende vormen van gedragsondersteuning, al dan niet aangevuld met medicatie, kunnen zij beantwoorden. Een VBA is in het Verenigd Koninkrijk een logisch onderdeel van het grotere plaatje.

Een Very Brief Advice als het moet, een uitgebreider stopadvies als het kan

Wie in de Nederlandse zorgpraktijk iets meer ruimte heeft dan dertig seconden voor een rookstopadvies, zou die kunnen benutten om met de patiënt na te denken over de verschillende vormen van rookstopbegeleiding die er zijn. Bij verwijzing doe je dit bij voorkeur met een warme overdracht.’ Het geven van een stopadvies kun je leren via de gratis e-learning: ‘Het stoppen-met-rokenadvies. Hoe geef ik dat? van het  Trimbos-instituut’. En dan bij voorkeur gevolgd door een warme overdracht. Met 20.000 tabaksdoden per jaar ‘verdient’ deze verslaving ook meer aandacht dan een half minuutje. Daarom is mijn pleidooi: een Very Brief Advice als het moet, maar een uitgebreider stopadvies waar het kan!