Sociale media-instellingen voor kinderen: schijnveiligheid of daadwerkelijke bescherming?

Teen Accounts zijn accounts voor nieuwe jonge Instagram-gebruikers, met een nadruk op tieners jonger dan 16 jaar. Deze accounts worden vanaf nu standaard op privé gezet. Dit voorkomt dat onbekenden direct berichten kunnen zien van deze jongeren of daarop kunnen reageren. Oudere tieners die al een openbaar account hebben, krijgen slechts een melding met de suggestie om over te schakelen naar een privé account.

Daarnaast beperkt Instagram in de Teen Accounts wie aan tieners privéberichten kan sturen: alleen accounts die door een tiener worden gevolgd, kunnen een privébericht (DM) sturen. Tieners kunnen nog wel met vreemden in contact komen via opmerkingen, volgersuggesties en groepchats of door accounts van onbekenden te volgen.

Instagram plaatst tieners nu standaard in de strengste instelling van de ‘Sensitive Content Control’. Dit vermindert hun blootstelling aan potentieel schadelijke of ongepaste inhoud. Een goede ontwikkeling, maar het is onduidelijk of dit ook weerspiegeld wordt in de veel bepalende algoritmes, die meestal content voorstellen gebaseerd op eerder geuite interesses en ‘likes’. Hoe streng en effectief deze nieuwe contentfilters werkelijk zijn, zal in de praktijk moeten blijken.

Teen Account biedt meer ouderlijk toezicht, maar niet op alles

Ouders krijgen met de nieuwe update ook meer toezichtopties. Ze kunnen zien met welke accounts hun kinderen contact hebben. Ook kunnen ze instellen hoeveel tijd hun kinderen op de app mogen doorbrengen. Maar privéberichten blijven afgeschermd. Ouders kunnen niet zien wat er in privéberichten wordt besproken. De vraag is in welke mate dit ouders effectief gaat helpen om hun kind te ondersteunen in het verminderen van (sociale) risico’s.

Tegelijkertijd roept het ouderlijk toezicht op Instagram ook vragen op wat betreft privacy en overmatige monitoring. Dat laatste kan namelijk averechts werken. We hebben pas geleden nog gezien dat scholieren een soortgelijke ervaring hebben gehad bij de Magister app, een app van scholen die ouders inzicht geeft in de cijfers van hun kind. Het is voor de ontwikkeling van kinderen belangrijk om onafhankelijk te worden van hun ouders. Het soort ouderlijk toezicht dat Instagram nu heeft toegevoegd kan daarom vooral nuttig zijn bij kinderen die aan de beginfase staan van hun kennismaking met de online sociale wereld.

Ouders kunnen het nieuw geboden ‘inkijkje’ gebruiken om het gesprek met hun kind aan te gaan over wat ze doen op sociale media. Dat is iets wat altijd belangrijk is, los van de lancering van Teen Accounts. Hier ligt nog een kans voor sociale mediaplatforms als Instagram om ouders broodnodige handvatten te geven voor hóe ze dit soort gesprekken kunnen vormgeven aan de hand van de inzichten die ze krijgen via ouderlijk toezicht op het platform.

Zorgt een Teen Account voor minder schermtijd of toch niet?

Instagram introduceert ook nieuwe functies om de schermtijd van tieners te reguleren.  Zo ontvangen gebruikers een herinnering na 60 minuten gebruik en is er een ‘Sleep Mode’ die meldingen uitschakelt tussen 22.00 en 07.00 uur. We weten inmiddels uit onderzoek dat schermtijd zelf weinig-bepalend is voor de ontwikkeling van een (on)gezonde relatie met sociale media; de inhoud en persoonlijke en contextuele eigenschappen zijn veel belangrijker. Daarmee is het terugdringen van schermtijd op zichzelf geen nuttig doel.

Wel is het zo dat deze maatregelen het voor gebruikers iets makkelijker zouden kunnen maken om te ‘ontkoppelen’ als ze dat willen. De zogenoemde ‘gebruiksfrictie’ die hiermee wordt gecreëerd kan wel tot frustratie leiden. We willen wil naast autonomie namelijk óók een soepele gebruikerservaring. Frictie kan tegelijkertijd ook leiden tot een meer intentionele ervaring op sociale media. Ofwel, platforms op een bewuste manier gebruiken en regelmatig stilstaan bij of je nog wel door wilt blijven scrollen. In hoeverre jongeren daadwerkelijk gebruik maken van deze features – en niet gewoon de meldingen uitzetten – moet nog blijken.

Richten nieuwe features zich op de ouder of het welzijn van het kind?

Ondanks dat Teen Accounts in de Verenigde Staten al sinds september vorig jaar beschikbaar zijn, is het nog onduidelijk in hoeverre deze maatregel daar daadwerkelijk een verschil heeft gemaakt in de welzijnservaring van jonge gebruikers. Het blijft dus de vraag of deze functies echt bijdragen aan gezonder gebruik of vooral bedoeld zijn om aan te tonen dat Instagram ‘iets doet’ tegen ongezond gebruik. Een effectievere maatregel zou bijvoorbeeld kunnen zijn om de eindeloze scroll-mogelijkheden in te perken en hierbij meer stelselmatige frictie te creëren.

Het is opmerkelijk dat Instagram in zijn communicatie zich vooral lijkt te richten op de geruststelling van ouders. Zo is op de website van Instagram te lezen dat “Instagram Teen Accounts are designed to provide parents with peace of mind that their teens are automatically placed into safe, built-in protections.”

Wélke features er ook ontwikkeld worden voor jongeren, het vertrekpunt moet zijn dat nieuwe functionaliteiten onderbouwd en getest zijn en dat ze bovenal het welzijn van jongeren ten goede komen.