Rookvrij voor altijd: de kunst van gestopt blijven

Niet-rokers worden met de campagne ‘Beste niet-roker’ verzocht om mensen in hun omgeving te steunen bij het stoppen met roken, en er begrip voor te hebben als het stoppen niet in één keer lukt. Een belangrijke boodschap, want roken is vaak een lastige verslaving waarbij stoppen een proces is van vallen en opstaan. De kans op terugval is het grootst binnen een jaar na het stoppen. Maar ook ná een jaar rookvrij valt een groot deel alsnog terug in de oude verslaving.

Waarom iemand weer begint met roken

De ‘schuld’ wordt vaak neergelegd bij de persoon die terugvalt, zowel door de omgeving als door de terugvaller zelf. Zonde, want een schuldgevoel vergroot de stap om weer te gaan stoppen. Bovendien spelen vaak externe triggers een rol waar de terugvaller weinig invloed op heeft. Bijvoorbeeld mensen in de omgeving die roken of stressvolle situaties zoals financiële tegenslagen of het overlijden van een dierbare. Het wegnemen of vermijden van die externe triggers is niet altijd mogelijk. Daarom is het belangrijk dat mensen leren hoe ze daar het beste mee om kunnen gaan zodat ze niet terugvallen wanneer het lastig wordt. De zorgsector speelt hier een belangrijke rol in.

Begeleiding werkt het beste tegen terugval

Zorgprofessionals kunnen eraan bijdragen dat meer mensen succesvol stoppen door patiënten proactief te verwijzen naar professionele begeleiding. Of door deze begeleiding zelf te bieden. In een begeleidingstraject is meestal uitgebreid aandacht voor het voorkomen van terugval. Bijvoorbeeld door te leren in te spelen op moeilijke momenten en een plan op te stellen voor onverwachte situaties. Hoe intensiever de begeleiding, hoe groter de kans dat iemand na één of twee jaar nog steeds niet rookt.

Het liefst blijft de zorgprofessional tot een jaar na de stopdatum peilen hoe het stoppen gaat omdat de kans op terugval dan het grootst is. Maar na dat jaar staat de ex-roker er eigenlijk alleen voor. Het is dan de eigen verantwoordelijkheid om hulp te vragen als het weer moeilijk wordt. Denkt de ex-roker daar dan wel aan? Zeker als ook andere problemen spelen is dat lastig.

Wie helpt de stopper gestopt te blijven?

Om mensen te helpen de rest van hun leven gestopt te blijven is een omgeving waarin weinig wordt gerookt nodig. Daarin is de overheid aan zet. Die kan met beleidsmaatregelen er voor zorgen dat het steeds minder normaal is om te roken. Denk dan aan het verminderen van het aantal verkooppunten van tabak. Ook initiatieven vanuit de maatschappij, zoals het invoeren van rookvrije omgevingen, dragen eraan bij dat er steeds minder gerookt wordt in de omgeving van ex-rokers. Tegelijkertijd is het ook wenselijk om hulp aan te bieden als men na vele jaren rookvrij in een stressvolle situatie terechtkomt. Hoe die hulp er precies uit zou moeten zien en wie dat zou moeten aanbieden, is nog de vraag. Hier is meer onderzoek naar nodig.

Belangrijke taak voor de zorg, overheid én maatschappij

Voor nu ligt er in ieder geval een belangrijke taak voor de zorgsector om mensen toe te leiden naar begeleiding. En een belangrijke taak voor de overheid en maatschappij om roken via allerlei maatregelen en initiatieven te denormaliseren. Als deze drie partijen – zorg, overheid en maatschappij – hun rol proactief oppakken, dan weet ik zeker dat meer mensen de kunst van het gestopt blijven onder de knie zullen krijgen.

Meer lezen?

Meer lezen over terugvalpreventie bij stoppen met roken? Download de Factsheet Terugval voorkomen na het stoppen met roken.

Direct een patiënt verwijzen naar professionele stoppen-met-rokenbegeleiding? Gebruik de ‘Hulp in de buurt kaart’ van Ikstopnu om een begeleider te vinden.