Is stoppen met roken écht altijd een goed idee?

‘Kun je wel zomaar stoppen met roken? Zonder dat het gevaarlijk voor je is?’ Dat vroeg een journalist me bij de start van Stoptober. En die vraag krijgen we ook geregeld bij de Stoplijn. Wat is dat toch? Waarom zou je ook maar één moment twijfelen of je zou moeten stoppen met roken? Of zijn er situaties denkbaar waarin je beter kan doorroken?

Tabak als medicijn

Tabak werd ooit in de 16e eeuw gebruikt tegen migraine. Een sigaret tegen de hoofdpijn, nu lachen we erom. Toch blijkt uit de gesprekken aan de Stoplijn dat sommige mensen roken vandaag de dag nog steeds zien als een beproefd medicijn. Hoe kan dat?

Uit onze gesprekken aan de Stoplijn concluderen we dat sommige zorgverleners zeer voorzichtige stopadviezen geven. Ongetwijfeld goed bedoeld, om de patiënt te helpen of te ontzien. Zo verbaasde een mevrouw zich laatst aan de Stoplijn dat ze van haar arts te horen had gekregen ‘Je kunt het beste naast je medicatie twee sigaretten blijven roken’. Of die vrouw met MS die al twee jaar bij haar huisarts had aangegeven te willen stoppen met roken en telkens te horen kreeg: ‘Je hebt zoveel aan je hoofd dus is de kans van slagen heel klein’. Uiteindelijk belde ze ten einde raad de Stoplijn omdat ze vastberaden was om te stoppen. Ze beklaagde zich over het gebrek aan steun.

Doorgaan met roken tegen de buikpijn?

Ooit sprak ik een jongen die belde omdat zijn vader zo graag wilde stoppen met roken. Hij vertelde dat zijn vader al heel lang ermee bezig was. Maar elke keer dat zijn vader stopte, kreeg hij na verloop van tijd vreselijke pijn in zijn buik. Dan werd hij moedeloos en begon na een tijdje dan toch maar weer met roken. Wat bleek? Deze vader had de ziekte van Crohn en wist niet dat het daarbij belangrijk is om gefaseerd te stoppen. Gelukkig konden wij hem verwijzen naar een Rookstoppoli waar ze hem goed hebben begeleid met een stopplan op maat. Bij de ziekte van Crohn kun je namelijk het beste met nicotinepleisters stoppen en die nicotinepleisters dan héél langzaam afbouwen.

Minder lucht na het stoppen?

Nog een voorbeeld. Een jaar geleden belde een mevrouw met COPD naar de Stoplijn. Telkens als ze ging stoppen, kreeg ze het heel benauwd. Ze had zelfs een keer de ambulance gebeld omdat ze zo in ademnood zat toen ze startte met stoppen. Dit is een reactie die vaker voorkomt. Door het roken ontstaat er een dikke slijmlaag in de longen. Op het moment dat je stopt, wordt deze slijmlaag afgebroken. Daardoor kan het zijn dat iemand meer gaat hoesten of zich benauwder voelt de eerste tijd. Ironisch genoeg hebben mensen met een longaandoening daarom soms het gevoel dat ze mínder in plaats van méér lucht krijgen. Een herkenbaar fenomeen, dat soms de ‘stoppen-met-rokenparadox’ wordt genoemd. Het duurt dus even voordat mensen die stoppen de voordelen ervan ervaren.

Rekening houden met persoonlijke factoren

Stoppen met roken kan een lastig proces zijn. Zeker voor mensen die medicatie gebruiken, een aandoening hebben of een moeilijke levensfase doormaken. Dan is het extra moeilijk om als zorgverlener ook nog eens te beginnen over stoppen met roken. Toch is dat altijd het allerbeste advies. En dan komt het aan op kennis over stoppen met roken. Want hoe kun je stoppen met roken nu het beste aanpakken? Feit is dat de meeste mensen die willen stoppen zelf niet altijd de juiste kennis in huis hebben. Iedereen weet inmiddels wel dat roken de longen aantast, maar niet dat het bijvoorbeeld ook effect heeft op je stofwisseling en je mentale welzijn. Nog minder bekend is dat het goed is om rekening te houden met de persoonlijke situatie en eventueel medicijngebruik. Juist hier kun je als zorgverlener het verschil maken met een stopplan op maat.

Houd de stoppers niet tegen!

Van mijn contacten met praktijkondersteuners weet ik hoe zwaar de zorg belast is. Begrijpelijk dat niet elke patiënt een stoppen-met-rokenadvies krijgt en dat een persoonlijk stopplan soms te veel gevraagd is. Maar laten we wel afspreken dat zorgverleners geen voorzichtige adviezen meer geven en nooit iemand ontmoedigen met een opmerking als ‘Je moet het toch zelf doen’! Ga mensen juist aanmoedigen. Geef een compliment en motiveer, zoals ‘wat goed dat je bezig bent met stoppen!’ of ‘iedereen die wíl stoppen, kán stoppen en we gaan samen kijken hoe!’ Geef een duidelijke boodschap mee: stoppen is altijd een goed idee en we kunnen je daarbij helpen. En heb je zelf geen tijd of onvoldoende kennis voor een persoonlijk stopplan, help je patiënt dan in ieder geval met een warme verwijzing naar een stoppen-met-rokencoach of verwijs naar de gratis Stoplijn. Kleine moeite, grote impact.