Het Experiment Gesloten Coffeeshopketen: Kansen voor cannabispreventie

“Voor drinken en roken is het tenminste duidelijk. NIX18 is de regel. Daar heb ik wat aan als ouder. Waarom is er dan niet zoiets voor blowen?”. Die reactie kreeg ik een paar jaar geleden van een ouder die ik interviewde voor de Strategische Verkenning Cannabispreventie. Ik vertelde haar dat er ook risico’s verbonden zijn aan cannabisgebruik en dat er daarom net zo goed een leeftijdsgrens is. Voor je 18de mag je geen cannabis kopen in een coffeeshop. “Dat wist ik niet’, gaf deze moeder toe, “want ik kom nooit in een coffeeshop”.

Wat mij betreft zat in dit gesprek de crux van cannabispreventie. Want ja, het lijkt er soms op dat veel Nederlanders zich nog onvoldoende bewust zijn van de risico’s van cannabisgebruik. Jongeren, mensen die psychische problemen hebben en mensen die vaak gebruiken hebben een grotere kans op problemen door dit gebruik. Denk aan schade aan de longen, problemen op school of werk of zelfs verslaving.

En dus is het belangrijk om je doelgroep te bereiken met een passende preventieve boodschap. Maar wie bereik je waar en wanneer met welke boodschap? Dat is nog best een puzzel. Zeker wanneer de grote meerderheid niet geïnteresseerd is in drugs en je dit ook graag zo wilt houden.

Specifieke doelgroepen

Driekwart van de volwassen bevolking heeft nog nooit cannabis (hasj en wiet) gebruikt. Bijna 8% heeft in het afgelopen jaar cannabis gebruikt. Hierbij ligt het percentage vooral hoog bij jongvolwassenen van 18-24 jaar: van hen heeft ongeveer een kwart in het afgelopen jaar cannabis gebruikt. Uit de recente Leefstijlmonitor blijkt bovendien dat het riskant gebruik van cannabis toeneemt. Dit betreft bijna een kwart van de volwassenen die cannabis gebruiken. Daarnaast komt cannabisgebruik veel voor bij specifieke doelgroepen zoals jongeren in de residentiële jeugdzorg.

Bij cannabispreventie is het belangrijk om te weten dat cannabisgebruik minder vaak voorkomt onder de algemene bevolking dan het gebruik van alcohol en juist méér voorkomt onder specifieke doelgroepen. Dit maakt cannabispreventie dus wezenlijk anders dan preventie gericht op alcohol.

Campagne niet altijd effectief

Alcohol is alomtegenwoordig in onze samenleving. Het gebruik ligt hoger en we zien mensen openlijk alcohol drinken. We komen op allerlei plekken reclames tegen en we kunnen het legaal kopen, gewoon in de supermarkt. En als we daar zijn is er ook nog een sticker of poster bij de kassa die ons herinnert aan de regels.

Voor cannabis is er niet zoiets. De meeste Nederlanders komen niet in coffeeshops. Bovendien wordt er ook cannabis verkocht buiten coffeeshops. Zeker jongeren komen vaak via via aan hun hasj en wiet, en nee, daarbij vindt geen leeftijdscontrole plaats. Bovendien leiden campagnes gericht op jongeren in de vorm van een grappige poster of een confronterend filmpje niet direct tot een verandering van houding en gedrag ten aanzien van drugs. Sterker nog, het kan zelfs onbedoeld tot méér interesse leiden.

Directe omgeving veel belangrijker

Voor een goede preventieve boodschap zijn de mensen in de directe omgeving veel belangrijker. Zij kunnen het beste inschatten wanneer iemand interesse krijgt in middelengebruik of door het gebruik in de problemen kan komen. Daarom richten wij ons bij cannabispreventie onder meer op ouders, docenten, hulpverleners én coffeeshopmedewerkers.

Op In gesprek over cannabis geven wij een praktisch overzicht van mogelijkheden voor professionals om in gesprek te gaan over mogelijk problematisch cannabisgebruik. Hier is ook een overzichtskaart te vinden met het aanbod op online cannabispreventie. Professionals kunnen deze kaart gebruiken om cannabisgebruik te bespreken en indien nodig samen op zoek te gaan naar passende informatie en hulp.

Bij cannabispreventie gaat het dus niet alléén om het beschikbaar stellen van passende interventies, maar ook om het signaleren en toeleiden náár deze interventies. Hiervoor hebben we de professionals in het sociaal domein en de gezondheidszorg, maar ook in de coffeeshops, hard nodig. Bij hen liggen rondom het experiment de meeste kansen voor preventie!