Waarom het herkennen van problematisch alcoholgebruik nu extra belangrijk is

Het zal niemand zijn ontgaan: de coronacrisis heeft de levens van veel mensen ingrijpend veranderd. Volwassenen werken grotendeels thuis, kinderen en jongeren krijgen veelal nog online les, ouderen hebben weinig tot geen sociaal contact meer.

Deze grote aanpassingen in de levens van mensen zorgen ook voor veranderingen in gedrag. Ook met betrekking tot alcoholgebruik zijn er veranderingen in drinkpatronen.

Veel mensen hebben ineens tijd over omdat activiteiten niet doorgaan. Er is dus meer en eerder gelegenheid om dat glaasje wijn in te schenken. Redenen om dit niet te doen (nog sporten, achter het stuur moeten of de volgende ochtend scherp moeten zijn bij een vergadering) zijn veelal weggevallen.

Meer kans op alcoholprobleem

Verveling kan dan een reden zijn om alcohol te drinken. De crisis kan bovendien zorgen voor eenzaamheid, angst, depressie en stress. Alcoholgebruik is voor sommige mensen een manier om hiermee om te gaan. Dit is een ongelukkige combinatie waarbij het risico op het ontwikkelen van een alcoholprobleem groter is dan wanneer men drinkt om andere redenen.

Kortom, deze crisis zorgt ervoor dat er binnenshuis meer gelegenheid is om alcohol te drinken én meer kans dat dit gebeurt om de verkeerde redenen. Het is juist nu belangrijk dat wanneer alcoholgebruik problematisch begint te worden, dit op tijd wordt opgemerkt door de omgeving: vroegsignalering.

Kwetsbare groepen

Nu lijkt het met het alcoholgebruik van de meeste mensen in Nederland zo’n vaart niet lopen. De meeste mensen drinken niet meer dan voorheen, sommigen zelfs minder. Sommige mensen drinken misschien wel iets meer, maar zullen hier ook weer mee stoppen als hun reguliere activiteiten – al dan niet op dezelfde manier – weer doorgang kunnen vinden. Echter, er zijn ook kwetsbare groepen waar de kans op het ontwikkelen van een problematisch drinkpatroon wel degelijk groter is. Ook omdat zij in deze crisis voor extra uitdagingen worden gesteld.

Denk bijvoorbeeld aan ouderen. Door maatregelen zoals anderhalve meter afstand houden en physical distancing verliezen mensen een deel van hun sociaal contact. Ouderen hebben vaak al een beperkte sociale kring en eenzaamheid onder ouderen was voor de crisis al een bekend probleem. Door de coronacrisis blijven families uit gezondheidsoverwegingen vaak weg bij ouderen die het meest te vrezen hebben van het virus. Maar ook de huishoudhulp, de vrijwilligers en de sociale dagbesteding die veel ouderen een routine en sociaal contact geven vallen nu in veel gevallen weg.

Alcohol kan negatieve gevoelens bij ouderen en mensen met psychische klachten even dempen. Maar juist bij deze groep ontstaan ook snel problemen door alcoholgebruik

Ook mensen die kampen met psychische klachten hebben het nu extra zwaar. Routines zijn niet meer hetzelfde en sociaal contact is verminderd. Daarnaast zorgt het virus voor langere wachtlijsten voor personen met een psychische aandoening die wachten op face-to-face behandeling. Alcohol kan de negatieve gevoelens die hieruit voortkomen even dempen. Echter, juist bij deze groep ontstaan ook snel problemen door alcoholgebruik.

Extra zorgen

Tenslotte kampen veel mensen in deze tijd met meer stress en zorgen. Denk aan de ouders die naast het reguliere werk nu ook extra aandacht besteden aan de scholing en zorg voor de kinderen. Denk aan de ondernemer die niet meer zeker is van inkomen, de mantelzorgers die niet meer of moeilijker kunnen zorgen voor hun familieleden. Maar denk ook aan alle hulpverleners en personeel in de zorg. Ook van hen wordt op dit moment veel gevraagd. Wanneer alcohol wordt gebruikt om stressvolle en voor sommigen zelfs traumatische ervaringen te vergeten, is alertheid geboden.

Vroegsignalering

De coronacrisis heeft dus geleid tot

1. een toename van gelegenheid van thuisgebruik en
2. meer reden voor drinken van alcohol.

Echter, de coronacrisis heeft nog een derde effect dat ontstaan van problematisch alcoholgebruik in de hand kan werken: doordat reguliere contacten zo sterk zijn verminderd is ook sociale controle minder. Mensen kunnen zonder dat iemand het opmerkt steeds meer en vaker gaan drinken.

Juist nu, nu bepaalde risicogroepen weinig sociaal contact meer hebben en uit het zicht verdwijnen, is extra aandacht van zorgprofessionals en vrijwilligers voor het signaleren van deze problemen belangrijk. Als een onderliggend alcoholprobleem op tijd wordt herkend, kan er hulp worden geboden waardoor grotere problemen door alcoholgebruik kunnen worden voorkomen. Dit biedt ook de beste kansen op herstel.

Niet alleen professionals zijn belangrijk, ook naasten kunnen merken dat een partner of huisgenoot steeds meer drinkt of dat iemand steeds vaker drinkt op momenten dat diegene boos of somber is.

Laagdrempelige online tools

Hoe eerder een beginnend alcoholprobleem wordt gezien, hoe beter het is. Er hoeft geen sprake te zijn van verslavingsproblematiek om passende ‘zorg’ te bieden. Juist bij een beginnend probleem kan alleen al het ter sprake brengen van iemands alcoholgebruik – met respect voor de ander en zonder daar over te oordelen – een groot verschil maken. Daarnaast kan een korte online alcoholinterventie soms genoeg zijn om iemands negatieve spiraal te doorbreken.

Deze interventies zijn laagdrempelig en je hoeft er de deur niet voor uit, een bijkomend voordeel. Er zijn apps en websites beschikbaar die iemand helpen zijn of haar alcoholgebruik in kaart te brengen en persoonlijke doelen te stellen voor verandering en risicosituaties waarin het moeilijk is om weerstand te beiden tegen alcohol in kaart brengen.

Mensen met vragen over hun eigen alcoholgebruik of die van een naaste kunnen daarnaast altijd volledig anoniem terecht bij de Alcoholinfolijn of bij de regionale instelling voor verslavingszorg. Direct contact met een gespecialiseerde hulpverlener is uiteraard ook mogelijk als daar behoefte aan is.

Laten we alert blijven op problematisch alcoholgebruik bij cliënten en naasten en juist in deze tijd niet aarzelen om alcoholgebruik ter sprake brengen. Want ook hierbij geldt: je kunt beter voorkomen dan genezen.

Alcohol en de coronacrisis
De coronacrisis heeft allerlei gevolgen, ook op alcoholgebruik. In ons coronadossier beantwoorden we vragen en geven we informatie over alcoholgebruik in relatie tot het nieuwe coronavirus.
Bekijk het dossier