Als gemeente agenderen, verbinden en faciliteren op het thema welbevinden op school. Waar begin je?

Vanuit de landelijke overheid is er momenteel veel aandacht voor mentale gezondheid en welbevinden van jongeren. Het is aan gemeenten om dat te vertalen naar lokaal beleid, bijvoorbeeld door te werken aan de mentale gezondheidsdoelen van GALA en het goed inzetten van de SPUK-regeling (één brede specifieke uitkering die alle financiële middelen die gemeenten krijgen voor hun inzet op het gebied van gezondheid bundelt).

Bij de totstandkoming van GALA is het onderwijsdomein helaas niet goed aan gesloten. Ik vind dat een gemiste kans, juist voor een groep kinderen en jongeren die opgroeien in een minder kansrijke thuisomgeving. Het was mooier geweest als ministeries hier gezamenlijk waren opgetrokken. Ik hoop dat lokaal deze verbinding wel wordt gelegd en dat gemeenten het onderwijs bij het maken van plannen betrekken. Als we het hebben over gezonde leefstijl en mentale gezondheid van kinderen en jongeren, dan is dat een must.

De centrale plek van de school

School is dé plek waar kinderen en jongeren dagelijks naartoe gaan en zich kunnen ontwikkelen. Leren lukt het beste als je je goed voelt, en omgekeerd helpt goed onderwijs leerlingen om beter in hun vel te zitten. Nu, maar ook op latere leeftijd. Het is dus cruciaal dat school een veilige omgeving is, die naast leerprestaties een goed welbevinden vooropstelt. Preventieve initiatieven moeten daarom vanuit – of in ieder geval samen met – de school worden georganiseerd.

Als gemeenten en scholen gaan samenwerken, komen ze er snel achter dat hun agenda’s niet zoveel verschillen. Beide willen dat leerlingen goed in hun vel zitten, dat de leerprestaties goed zijn, dat jongeren klaargestoomd worden voor hun toekomstige rol in de samenleving en dat er zo min mogelijk leerlingen vroegtijdig uitvallen.

Langdurige plannen, gezamenlijke stappen

Als gemeenten, GGD’en en scholen samen optrekken, biedt GALA enorme kansen. Het hoeft nu niet meer te gaan om een projectje hier en een projectje daar. Er is gelabeld geld, met de middelen van SPUK kunnen langjarige plannen gemaakt worden en gezamenlijk grote stappen worden gezet. Gelukkig zien we dat veel gemeenten dat beseffen, de samenwerking met GGD-en en het onderwijs hebben gezocht en gezamenlijk aan de slag gaan.

Elkaar versterken

Helaas gaat het niet overal vanzelf. Niet overal lukt het gemeenten en onderwijs goed met elkaar in contact te komen en agenda’s op elkaar af te stemmen. Daarbij is de enorme tijdsdruk voor het schrijven van de plannen niet helpend geweest. De bedoelingen zijn goed, maar de twee partijen zijn ook gewend om vanuit hun eigen taken verantwoordelijkheid te nemen. Dat kan betekenen dat zij in de praktijk soms de kans missen samen te werken en elkaar te versterken. Soms zie ik ook andere oorzaken, zoals oud zeer in de relatie en onrealistische verwachtingen over en weer.

Welbevinden op School denkt mee en helpt verbinden

Samenwerking is de sleutel. Er ligt voor gemeenten een wettelijke taak, maar nog veel belangrijker: er ligt een gezamenlijke maatschappelijke opgave. Waar de samenwerking tussen gemeenten, onderwijs en GGD’en niet goed tot stand komt, bieden wij van Welbevinden op School onze hulp aan. Bijvoorbeeld met praktische handreikingen om bestaande agenda’s op elkaar af te stemmen of een nieuwe gezamenlijke agenda op te stellen. Dat doen we uiteraard samen met andere partijen die hierop actief zijn, zoals Gezonde School.

Drie tips voor gemeenten

Gemeenten agenderen, verbinden en faciliteren. Dat zijn de rollen die gemeenten zelf ook bij welbevinden op school zien. Maar soms zien ze even door de bomen het bos niet meer. Waar te beginnen? Of hoe nu verder? Drie tips (of eigenlijk vier):

• Zoek contact met het onderwijs. Kijk daarbij wat nodig en haalbaar is. Dus begin bijvoorbeeld met één actieve school of benader een koepel van scholen. Leg de agenda’s naast elkaar en schuif deze in elkaar. Ga samen aan de slag bij het plannen maken én bij de uitwerking!
• Maak gebruik van de expertise van anderen binnen jouw gemeente. Denk aan de collega’s uit een ander domein, maar ook de deskundigheid bij de GGD en aan de Gezonde School Adviseurs (GSA’s). Zij vormen een geweldige brug naar de scholen. Benut die kennis, hun netwerk en kracht!
• De GGD heeft nog meer nuttige kennis in huis. Zij hebben de cijfers! Ze kunnen profielen maken per school in je gemeente. Zo weet je welke problematiek er waar speelt. En kun je samen met GGD, de GSA’s en de scholen maatwerk leveren.

En tot slot, tip 4…

Worstel je ergens mee of heb je inspiratie nodig? Welbevinden op School staat klaar om jouw gemeente te helpen bij de volgende stap. Met goede voorbeelden, praktische tips en handreikingen, op basis van wetenschappelijke kennis en praktijkervaring. Om zo samen met andere partners, vanuit een duurzame, gezamenlijke visie te werken aan welbevinden.

Meer informatie

Bekijk al onze tools en inspiratiematerialen voor gemeenten die willen werken aan welbevinden op scholen. Wil je meer weten of heb je vragen? Neem contact op met Tom Moons (t.moons@pharos.nl) of Lenneke van Tol (LTol@trimbos.nl).

Auteur: Tom Moons, strategisch adviseur voor gemeenten bij Welbevinden op School