Een alcoholvrije start voor elk kind
Contact
Heb je vragen, tips of opmerkingen? Neem contact op met het team Alcoholvrije Start via alcoholvrijestart@trimbos.nl
Mail onsWil jij voor elk kind een alcoholvrije start? De Taskforce Alcoholvrije Start zet zich in om zorgverleners in en rondom de geboortezorg te ondersteunen in het gesprek over alcohol met (aanstaande) ouders. Zodat alle zorgverleners hetzelfde advies uitdragen, namelijk de nulnorm. Dit is het advies om geen alcohol te drinken vóór en tijdens de zwangerschap en tijdens de borstvoedingsperiode. Daarnaast agenderen we het alcoholvrij opvoeden van kinderen.
De Taskforce ontwikkelt verschillende materialen die jou als zorgverlener kunnen helpen om jouw rol te pakken in de begeleiding bij een alcoholvrije start.
Op deze pagina
Waarom een alcoholvrije start belangrijk is
Er kan geen veilige ondergrens gesteld worden voor alcoholgebruik rondom de zwangerschap. Alcoholgebruik vóór en tijdens de zwangerschap vergroot de kans op een miskraam, vroeggeboorte en een laag geboortegewicht. Daarnaast kan alcoholgebruik tijdens de zwangerschap de kans op hersenschade, groeiproblemen en gedragsproblemen vergroten.
> Lees meer hierover in het dossier Alcohol & Zwangerschap.
Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap kan daarnaast tot FAS(D) leiden. FASD staat voor Feutaal Alcohol Spectrum Disorder en is de verzamelterm voor verschillende afwijkingen en complicaties die kinderen krijgen als gevolg van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap, zoals groeiproblemen, gezichtsafwijkingen, neurologische afwijkingen en gedragsproblemen. Voor FASD is geen geneesmiddel, een kind blijft hier heel zijn leven last van hebben. Vroegtijdig signaleren en het goed registreren van alcoholgebruik kan zorgen voor juiste ondersteuning voor de (aanstaande) zwangere, de partner en het (ongeboren) kind.
"Het gebruik van middelen wordt nog te vaak gebagatelliseerd, terwijl inmiddels bekend is dat verslaving binnen generaties zeer ontwrichtend werkt en ook van ouder op kind wordt doorgegeven. Het is lastig deze cirkel te doorbreken en laten we er alles aan doen om dit toch mogelijk te maken." - Gabrielle, verslavingsarts
Wat jij kan doen om kinderen een alcoholvrije start te geven
Als (zorg)professional speel je een belangrijke rol in het signaleren en bespreekbaar maken van alcoholgebruik rondom de zwangerschap. Een belangrijkste eerste stap is om het gesprek over alcoholgebruik aan te gaan. Als professional kun je (aanstaande) ouders voorlichten over het effect van alcohol op de zwangerschap, het (ongeboren) kind en de periode daarna. Een gelijkwaardig en open gesprek kan de vrouw en haar eventuele partner bewust maken van de mogelijke risico’s en tot denken aanzetten. Vervolgens kan je hen ondersteuning bieden of begeleiden naar passende zorg. Als zorgverlener kan jij het verschil maken voor een alcoholvrije start voor ieder kind!
Op mijn werk ben ik de hele dag bezig om te zorgen dat de kans op een zo gezond mogelijke zwangerschap geoptimaliseerd wordt. Leefstijl van de wensouders heeft hierin een zeer belangrijke rol. Veel wensouders weten niet hoe groot de impact is van een ongezonde leefstijl op hun kinderwens. Mijn taak is hen deze kennis te bieden en hen te wijzen op de mogelijkheden om hun leefstijl te optimaliseren.
Informeer over alcohol en vraag door
Veel mensen weten wel dat je tijdens de zwangerschap geen alcohol moet drinken. Wat minder mensen weten is dat ook in de maanden vóór de zwangerschap het beter is om geen alcohol te drinken. Daarom is het belangrijk dat zorgprofessionals cliënten met een kinderwens hier over informeren. Gynaecoloog-perinatoloog Melek Rousian en arts voortplantingsgeneeskunde Tessa Cox vertellen hoe zij dat doen.
Maak alles bespreekbaar rondom zwangerschap
Van medische achtergrond tot geboortewensen. Als zorgprofessional bespreek je een heleboel met je zwangere cliënt. Neem ook alcoholgebruik mee in deze gesprekken. Drie geboortezorgprofessionals vertellen hoe dit op een positieve manier kan, zonder het onderwerp onnodig zwaar te maken.
Alcohol bespreken zónder wijzend vingertje
Wanneer moeders tijdens de borstvoedingsperiode alcohol drinken, kan dit via de melk bij de baby terechtkomen. En ouders onder invloed van alcohol, reageren minder alert op hun baby. Met alle gevolgen van dien voor het kind. Toch wordt hier nog weinig over gesproken door professionals in de geboortezorg en jeugdgezondheidszorg. Hoe komt dat en wat is nodig om dit onderwerp wél bespreekbaar te maken? We vroegen het drie verschillende professionals die lid zijn van de Taskforce Alcoholvrije Start.
Over de Taskforce Alcoholvrije Start
De Taskforce Alcoholvrije Start staat voor een alcoholvrije start voor ieder kind en streeft er daarom naar dat iedereen met een zwangerschapswens, tijdens de zwangerschap, tijdens de kraamperiode en tijdens de borstvoedingsperiode geen alcohol drinkt. Om dit te bereiken ondersteunt de Taskforce zorgverleners in en rondom de geboortezorg met het signaleren van alcoholgebruik en het uitdragen van de nulnorm.
Feiten en cijfers
- In 2021 heeft 43% van alle zwangere vrouwen in de vier weken vóór de zwangerschap alcohol gedronken. Als vrouwen dronken, dronken zij meestal: minder dan één glas (19%), één glas (26%), twee glazen (31%), drie glazen (15%) of vier of meer glazen (9%).
- Vanaf het moment dat vrouwen wisten dat ze zwanger waren, heeft 2,6% van hen alcohol gedronken. De grootste groep (63%) dronk één à twee keer gedurende de hele zwangerschap alcohol en ruim een kwart van de vrouwen dronk minimaal maandelijks alcohol. In de meeste gevallen ging dit om een paar slokjes.
- Bijna een kwart van alle vrouwen heeft alcohol gedronken in de periode dat ze zwanger waren maar dit nog niet wisten. De grootste groep vrouwen (65%) dronk minder dan één keer per week alcohol toen ze zwanger waren en dit nog niet wisten, 31% dronk één à twee dagen per week alcohol en 4% deed dit vaker. In de meeste gevallen (73%) dronken vrouwen één glas of meer en 27% dronk enkele slokjes.
- Van de vrouwen die vóór de zwangerschap alcohol dronken, besprak 38% dit met haar zorgverlener.
- De helft van de vrouwen met een hoog opleidingsniveau had vóór de zwangerschap alcohol gedronken. Onder vrouwen met een laag of middelbaar opleidingsniveau was dit percentage beduidend lager (33%). Wel blijkt dat vrouwen met een laag of middelbaar opleidingsniveau vaker vier of meer glazen alcohol drinken áls ze drinken dan hoogopgeleide vrouwen (14% vs. 6%).
Nieuwsbrief Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcohol
Wil je op de hoogte blijven van alle activiteiten en ontwikkelingen rondom de Taskforce Alcoholvrije Start? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief van het  Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcohol (SVA).
Nieuwsbrief Expertisecentrum Alcohol
Wil je op de hoogte blijven van de laatste wetenschappelijke kennis over alcohol en alcoholpreventie? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol.
Deelnemende organisaties
