Mensen met een lichte verstandelijke beperking
Het Landelijk Kenniscentrum LVB definieert een Licht Verstandelijke Beperking (LVB) met een IQ-score tussen de 50 en 70. Mensen die een IQ-score tussen de 70 en 85 hebben worden zwakbegaafd genoemd, maar als er sprake is van (ernstige) bijkomende problematiek kunnen zij ook gebruik maken van de zorg voor mensen met een LVB. Naar schatting van het Landelijk Kenniscentrum LVB hebben in Nederland 1,1 miljoen mensen een LVB.
Jeugd
Het NJi noemt op basis van schattingen de volgende cijfers met betrekking tot jeugdigen met LVB:
- Ongeveer 439.000 kinderen en jongeren hebben een IQ-score van 50-85;
- 313.300 van hen hebben een lichte verstandelijke beperking, inclusief beperkte sociale redzaamheid;
- 253.500 van hen hebben ook bijkomende problemen.
Een veel kleiner aantal, namelijk ongeveer 14.000 kinderen en jongeren, heeft een zorgindicatie vanwege een lichte verstandelijke beperking en gerelateerde problematiek.
Van basisschoolleerlingen met een LVB gaat volgens het Landelijk Kenniscentrum LVB ongeveer 55% naar het reguliere onderwijs. In het voortgezet onderwijs is dit ongeveer 44%. Dit kan gaan om bijvoorbeeld VMBO niveau 1 en 2. De meerderheid volgt een vorm van speciaal onderwijs, bijvoorbeeld leerwegondersteunend onderwijs van het VMBO of speciaal voortgezet onderwijs (VSO).
Volwassenen
Uitgaande van de praktijkdefinitie heeft volgens het Landelijk Kenniscentrum LVB 15,6% van de Nederlandse bevolking een IQ tussen de 50 en 85. Dit betekent niet dat deze allemaal een LVB hebben. Er wordt geschat dat van de volwassenen met een IQ tussen de 50-70 47% niet sociaal redzaam is. Bij volwassenen met een IQ tussen de 70-85 wordt dit op 30% geschat.
Het Landelijk Kenniscentrum LVB schat verder in dat 40-60% van de mensen met een LVB geen werk heeft en 30-40% psychische problemen heeft. Ook komt het hebben van een LVB relatief vaak voor bij daklozen (30%) en onder gedetineerden (30-40%).
De precieze omvang van de doelgroep is om verschillende redenen niet bekend:
- veel mensen met een LVB doen moeite om hun beperkte verstandelijke vermogens te verhullen en hebben geleerd zich 'streetwise' te gedragen.
- Als mensen met een LVB geen hulpvraag hebben wordt de LVB vaak niet herkend
- Er is nog weinig ervaring met instrumenten die (beperkte) adaptieve vaardigheden kunnen meten
- het IQ van inwoners in NL wordt niet standaard gemeten en geregistreerd
Indicatoren op gemeentelijk niveau
Er zijn geen exacte cijfers bekend over het aantal mensen met een Licht Verstandelijke Beperking op gemeentelijk niveau.
Wel kan via de jeugdgezondheidszorg, kinderopvang, scholen (speciaal onderwijs), jeugdhulp, zorginstellingen en ggz meer informatie achterhaald worden over deze doelgroep.
Achtergrondinformatie
Mensen met een LVB worden vaak overvraagd op school, op het werk en in het dagelijkse contact met mensen of instanties. Er wordt dan meer gevraagd dan ze aan kunnen. Dit kan leiden tot faalervaringen, frustratie en een negatief zelfbeeld. Deze negatieve gevoelens kunnen zich op den duur uiten in opstandig gedrag en andere emotionele of gedragsproblemen. Als gevolg hiervan is de kans groter dan mensen met een LVB in aanraking komen met justitie of afhaken op school. Door het ontbreken van een goede opleiding komen ze vervolgens moeilijker aan het werk. Hun maatschappelijk functioneren wordt hierdoor belemmerd. Dit kan weer leiden tot verdere problematiek zoals eenzaamheid, schulden of dakloosheid.
Aan de hand van verschillende screeningsinstrumenten kunnen de adaptieve vaardigheden en zelfredzaamheid van personen in kaart gebracht worden. Op de website van Landelijk Kenniscentrum LVB staat een toolkit voor (jeugd)professionals met handvatten voor het samenwerken met jeugdigen en jongvolwassenen met een LVB. Ook is er een (gratis) geaccrediteerde e-learning beschikbaar.
Voorbeelden van interventies
Gericht op: beschikbaarheid en gebruik in de omgeving, signalering en toeleiding door professionals. . Bij Open en Alert hoort ook de folderserie ‘Goed om te weten over …’ met informatie over middelengebruik in zeer eenvoudige taal.
