Meer aandacht nodig voor sociaal-emotionele vaardigheden op school

De scholen zijn af en aan gesloten (geweest) vanwege de coronamaatregelen. Dat veel kinderen inmiddels weer naar school kunnen en dat er extra geld vrijgemaakt is door de overheid voor het onderwijs is goed nieuws. Maar laten we de inhaalslag niet beperken tot rekenen, taal, toetsen, examens en vakinhoudelijke kennis. Laten we nu – maar ook na deze pandemie – structureel aandacht hebben voor het mentaal welbevinden van leerlingen.

“Als een kind zich niet goed voelt heeft het ook geen nut om het onderwijs te geven, want het komt niet binnen. Dus je moet aan de onderkant zorgen dat het voor dat kind goed gaat, dan is de basis gelegd voor onderwijs.” – Else Marijke Boekbinder (Intern Begeleider ‘De Parkschool’, Delft)

Leerlingen die lekker in hun vel zitten leren beter

Als een docent beter in zijn vel zit, kan hij beter lesgeven. En als een leerling beter in zijn vel zit, kan hij beter leren en functioneren. Op school en daarbuiten. Maar om goed in je vel te zitten moet je in staat zijn om goed om te gaan met emoties. Ofwel, beschikken over sociaal-emotionele vaardigheden. Aan het leren van deze vaardigheden wordt nog onvoldoende aandacht besteed binnen het onderwijs.

Met de toegenomen angst, somberheid en stress onder kinderen door de coronacrisis, is het essentieel dat kinderen en jongeren leren hoe ze met deze gevoelens om kunnen gaan. Maar ook vóór COVID-19 ervaarden jongeren meer stress (op school) dan voorheen.  Des te meer reden dus om niet alleen nu maar ook op de langere termijn structureel aandacht te hebben voor de ontwikkeling van sociaal-emotionele vaardigheden onder kinderen en jongeren.

Voorkomen is beter dan genezen

Door duurzaam te investeren in de (emotionele) weerbaarheid van kinderen en jongeren verkleinen we de kans dat zij op latere leeftijd een mentale kwetsbaarheid ontwikkelen. Denk hierbij aan een depressie, angststoornis of verslaving.

“Het raakt mij dat het voor veel jongeren best een struggle is op school. Ik voel het als een taak van mijzelf en anderen om aan de basis van een kind te werken. En te voorkomen dat problemen met mentale gezondheid niet op steeds jongere leeftijd ontstaan. Ik geloof erin dat we dat nu nog voor kunnen zijn.” – Collega Jeroen Lammers (Programmamanager Jeugd) in een openhartig interview, gepubliceerd in de NCJ-uitgave ‘De Omwenteling’

Ook binnen de andere onderzoeksthema’s binnen het Programma Jeugd hanteren we deze preventieve aanpak. Op het gebied van alcohol, drugs en tabak zoals met de pilot van het IJslandse preventiemodel en ons preventieprogramma Helder op School. En op het gebied van mediawijsheid, ofwel het omgaan met digitale media en vinden van een digitale balans.

Er is meer nodig dan eenmalige lessen en ‘quick fixes’

Het Nationaal Programma Onderwijs richt zich op de brede ontwikkeling van leerlingen en studenten, hun cognitieve en beroepsgerichte ontwikkeling, hun sociale en persoonlijke ontwikkeling en hun mentaal welbevinden. De Vereniging Samenwerkende GezondheidsFondsen zou graag met ons en onder andere FNO, Pharos en Women Inc. handvatten opstellen voor scholen om structureel te investeren in het mentaal welbevinden van hun leerlingen. Hier kan het programma Welbevinden op School van Pharos en het Trimbos-instituut een belangrijke rol in spelen. Dit programma biedt scholen binnen het primair en voortgezet onderwijs, Gezonde School adviseurs en gemeenten handvatten om op een positieve manier bij te dragen aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen.

Een integrale aanpak (whole school approach) is essentieel voor duurzame borging en een langdurig positief effect. Iedereen in en om school moet betrokken worden. Van de directie die ‘mentaal welbevinden’ opneemt in het beleid tot de conciërge die bij de deur ziet hoe een leerling de school binnen komt en iedereen er tussenin (leerkrachten, leerlingen, ouders). Maar ook de omgeving van de school zoals de wijk en de zorg zijn nauw betrokken. Door dit nauwe contact met deze omgevingspartijen kunnen kinderen die extra ondersteuning nodig hebben de juiste hulp ontvangen.

In IJsland zijn ze al heel ver met een community aanpak om het welbevinden van jongeren te verbeteren en middelengebruik te voorkomen. De school speelt hierin een belangrijke rol. Samen met de school, ouders, gemeente en andere lokale partners wordt gewerkt aan een veilige omgeving voor jongeren, op alle plekken waar zij veel tijd doorbrengen. Wij kunnen veel leren van hun succesvolle aanpak.” – collega Jeroen de Greeff (Projectleider Leren van de IJslandse aanpak)

Het Welbevinden op School programma bestaat dan ook niet uit eenmalige lessen of quick fixes. Het is een complete aanpak waarin interventies ingezet kunnen worden voor leerlingen en trainingen voor leerkrachten. Zo wordt het ontwikkelen van sociaal-emotionele vaardigheden onderdeel van het onderwijs. Leerkrachten zijn bijvoorbeeld alert op hoe een leerling de klas binnen komt, maken gevoelens bespreekbaar en signaleren vroegtijdig mogelijke mentale kwetsbaarheden.

Aan de slag met Welbevinden op School

Deze scholen gingen u voor

Binnenkort verschijnt er een mini-documentaire van Welbevinden op School waarin leraren en middelbare scholieren van het Stanislas College in Delft vertellen wat aandacht voor sociaal-emotionele vaardigheden op school hen heeft opgeleverd. Eerder keken we al binnen bij basisschool Het Spectrum in Delft:

Deze YouTube video wordt niet getoond omdat u bepaalde cookies niet accepteert op deze site.
U kunt de video op YouTube.com bekijken.